Telefon komórkowy a bezpieczeństwo na drodze

Kierowca posługujący się dwoma telefonami komórkowymi jednocześnie

Zjawisko odnoszące się do wpływu używania telefonu komórkowego przez prowadzących pojazdy na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Psychologiczne teorie uwagowe i empiryczne dowody wskazują na negatywny wpływ prowadzenia rozmów oraz sporządzania wiadomości tekstowych przy użyciu telefonu komórkowego na bezpieczeństwo jazdy. Wpływ ten jest niezależny od użycia zestawów głośnomówiących oraz zestawów słuchawkowych.

Dystrakcja

[edytuj | edytuj kod]

Rozproszenie uwagi kierującego pojazdem pod wpływem użycia telefonu komórkowego występuje w następujących aspektach:

  • Fizycznym: może wywoływać motoryczne problemy z opanowaniem czynności kierowania
  • Poznawczym: dotyczy możliwości przetwarzania informacji i świadomej oceny sytuacji na drodze. Obciążenie poznawcze pełni istotną funkcję, na co wskazują badania eksperymentalne[1] wskazujące brak różnic przy użyciu zestawów zdalnych oraz rozmowie za pomocą tradycyjnej słuchawki. Również badania symulacyjne[2] porównujące sytuację rozmowy z zestawem pozwalającym na swobodne kierowanie obiema rękoma oraz sytuację bez telefonu ujawniły znaczny spadek świadomości sytuacji na drodze w przypadku rozmowy telefonicznej.
  • Wzrokowym: sięganie po telefon lub pisanie wiadomości tekstowych powoduje, że osoba kierująca pojazdem nie patrzy na drogę.
  • Słuchowym: szczególnie, kiedy jakość połączenia telefonicznego jest niska, osoba odbiera dźwięki z aparatu telefonicznego, a nie z otoczenia

Ograniczenie bezpieczeństwa

[edytuj | edytuj kod]

Literatura o charakterze meta-analitycznym wskazuje na konkretne mechanizmy wpływu dystrakcji. Przejawia się on konkretnymi zachowaniami kierowców:

  • wolniejszymi reakcjami na bodźce związane z ruchem drogowym oraz częstsze ich pomijanie,
  • wolniejszymi reakcjami hamowania pojazdu, zwiększoną gwałtownością hamowania i zmniejszoną odległością do poprzedzającego pojazdu po wyhamowaniu,
  • zmniejszeniem stopnia uświadamiania sobie sytuacji na drodze,
  • podejmowaniem bardziej ryzykownych decyzji.

Dane statystyczne i eksperymentalne

[edytuj | edytuj kod]

Większość kierowców (60–70%)[3] wskazuje, że przynajmniej czasami używa telefonu komórkowego w czasie jazdy samochodem. Badania epidemiologiczne wskazują, że kierowcy używający telefonu komórkowego są ponad czterokrotnie bardziej narażeni na wypadek lub kolizję niż ci, którzy tego nie czynią[4][5]. Ryzyko wypadku lub kolizji jest większe o 38% w przypadku osób korzystających z telefonu komórkowego[6].

Zdaniem niektórych organizacji zajmujących się bezpieczeństwem ruchu liczba ofiar samych wypadków spowodowanych przez korzystanie z telefonów komórkowych przekroczyła liczbę ofiar pijanych kierowców[7]. Amerykańska Krajowa Administracja ds. Bezpieczeństwa Ruchu na Autostradach (National Highway Traffic Safety Administration) stwierdziła, że każdej chwili w USA 660 000 kierowców wpatruje się w telefon lub inne urządzenie elektroniczne[8].

Postulowane mechanizmy psychologiczne

[edytuj | edytuj kod]

Procesy uwagowe

[edytuj | edytuj kod]

Proces przetwarzania informacji przez człowieka jest ograniczany przez właściwości systemu nerwowego oraz poznawczego. Zjawisko to w jednym ze swoich aspektów opisywane jest przez teorie uwagi. Do grupy tej można zaliczyć m.in.: teorię filtra uwagowego Donalda Broadbenta, teorię procesów przeduwagowych i uwagi Ulica Neissera[9] czy teorię puli zasobów uwagi Daniela Kahnemana[10].

Paradygmat podwójnych zadań

[edytuj | edytuj kod]

Psychologia wykształciła paradygmat badawczy podwójnych zadań. Jest to metoda służąca wskazywaniu zależności wynikających z obciążenia poznawczego z poziomem poprawności wykonania zadania. Dobranie odpowiednio trudnych zadań powoduje spadek poprawności reakcji przynajmniej dla jednego. Opisaną metodę badawczą można bezpośrednio odnieść do naturalnej sytuacji prowadzenia samochodu i rozmowy telefonicznej.

Regulacje prawne

[edytuj | edytuj kod]

Możliwe regulacje prawne, w zależności od kraju to: zakaz używania telefonu komórkowego podczas prowadzenia samochodu, zakaz prowadzenia rozmów, trzymając słuchawkę telefonu w ręce, zakaz używania telefonu komórkowego w określonych zawodach związanych z prowadzeniem pojazdu.

Państwa, w których używanie telefonu komórkowego bez zdalnego systemu jest zabronione:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Strayer, D.L. & Johnston, W.A. (2001). Driven to distraction; Dual-task studies of simulated driving and conversing on a cellular telephone. In: Psychological Science, vol. 12, no. 6, p. 462–466 doi:10.1111/1467-9280.00386
  2. ↑ Parkes, A. & Hooijmeijer, V. (2000). The influence of the use of mobile phones on driver situation awareness, Parkes & Hooijmeijer (2000)[1]
  3. ↑ Dragutinovic, N., Twisk, D. (2005) Use of mobile phones while driving – effects on road safet Leidschendam: SWOV Institute for Road Safety Research /
  4. ↑ Redelmeier D.A. & Tibshirani R.J. (1997). Association between cellular-telephone calls and motor vehicle crashes. In: The New England Journal of Medicine, vol. 336, no. 7, p. 453–458. [2]
  5. ↑ McEvoy, S.P. et al. (2005). Role of mobile phones in motor vehicle crashes resulting in hospital attendance; a case-crossover study. In: British Medical Journal, July 12, 2005. doi:10.1136/bmj.38537.397512.55
  6. ↑ Laberge-Nadau, C. et al. (2003). Wireless telephones and the risk of road crashes. In: Accident Analysis and Prevention, vol. 35, no. 5, p. 649–660. doi:10.1016/S0001-4575(02)00043-X
  7. ↑ Mobile phone distraction set to become biggest killer on British roads by 2015 | Fleet Industry News [online], web.archive.org, 22 stycznia 2019 [dostęp 2019-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22].
  8. ↑ National Highway Traffic Safety Administration, „NHTSA Survey Finds 660,000 Drivers Using Cell Phones or Manipulating Electronic Devices While Driving at Any Given Daylight Moment”, 5 kwietnia 2013, http:// www.nhtsa.gov/ About + NHTSA/ Press + Releases/ NHTSA + Survey + Finds + 660,000 + Drivers + Using + Cell + Phones + or + Manipulating + Electronic + Devices + While + Driving + At + Any + Given + Daylight + Moment
  9. ↑ Robert J. Sternberg: Psychologia poznawcza. Warszawa: WSiP, 2001. ISBN 83-02-08093-4.
  10. ↑ Tomasz Maruszewski: Psychologia poznania. GWP, 2001. ISBN 83-87957-51-8.
  11. ↑ Guide to Driving in Croatia Economy Car Hire.com
  12. ↑ Jail for mobile phone use in cars Daily News and Analysis
  13. ↑ Cell Phone Driving Laws by State, from letstalk.com
  14. ↑ State Cell Phone Driving Laws, from the Governors Highway Safety Association

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]