Thelephora
 Chropiatka pospolita | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
chropiatka |
| Nazwa systematyczna | |
| Thelephora Ehrh. ex Willd. Fl. berol.: 396 (Berlin, 1787) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Thelephora terrestris Ehrh. | |
Thelephora Ehrh. ex Willd. (chropiatka) – rodzaj grzybów należący do rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Grzyby mykoryzowe, wytwarzające przeważnie ciemnobrązowe, rozetowate, lejkowate lub rozgałęzione owocniki o prawie gładkim hymenoforze, często pokrytym regularnie rozmieszczonymi brodawkami (gr. thele[2]). Zarodniki chropiatek są eliptyczne lub nerkowate, graniaste, o powierzchni pokrytej kolcami lub brodawkami, barwy zółtobrązowej, a ich wysyp jest brązowy[3][4]. System strzępkowy jest monomityczny, złożony z brązowościennych, strzępek generatywnych ze sprzążkami[5].
Rodzaj Thelephora jest najlepiej znany ze swojego ektomykoryzowego gatunku chropiatka pospolita, który jest dość popularnym symbiontem drzew iglastych, zwłaszcza na półkuli północnej. Niektóre inne gatunki to grzyby jadalne. T. ganbajun jest grzybem leczniczym ze względu na obecność aktywnych składników chemicznych, takich jak polisacharydy, związki fenolowe, sterydy i kwasy tłuszczowe, przeciwutleniacze, które odpowiadają za odporność, działanie przeciwnowotworowe i ochronę wątroby u ludzi[5].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy: Merisma Pers., Phylacteria (Pers.) Pat., Pseudothelephora Lloyd, Scyphopilus P. Karst., Thelephora sect. Phylacteria Pers., Thelophora Clem.[6]
Nazwę polską podał Feliks Teodorowicz w 1933 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był także jako pleśniak lub otocznica[7].
- Thelephora anthocephala (Bull.) Fr. – chropiatka kwiatowata
- Thelephora atra Weinm. 1836[8]
- Thelephora caryophyllea (Schaeff.) Pers. – chropiatka lejkowata
- Thelephora palmata (Scop.) Fr. – chropiatka cuchnąca
- Thelephora penicillata (Pers.) Fr. – chropiatka pędzelkowata
- Thelephora terrestris Ehrh. – chropiatka pospolita
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[9]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według W. Wojewody[7] i innych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ myEtymology.com: Latin etymology of Thelephora [online] [dostęp 2010-01-11] (ang.).
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b Ishika Bera, Thelephora [online], FungalPedia [dostęp 2024-12-04] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 645–647, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-10-09] (pol.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).