Thomas Thorild
.png)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 kwietnia 1759 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
Thomas Thorild (ur. 18 kwietnia 1759 w Svarteborg, Bohuslän; zm. 1 października 1808 w Greifswald) - szwedzki poeta, pisarz, krytyk literatury, filozof.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Thomas Thorild nazywał się właściwie Thorén i zmienił swoje nazwisko dopiero w 1785 roku na Thorild. Thorild uczęszczał do gimnazjum w Göteborgu i następnie studiował prawo w Lund. W 1782 roku przeprowadził się do Sztokholmu. W roku 1784 założył czasopismo „Der neue Kritiker”. W latach 1787 do 1788 przebywał w Uppsali, a potem spędził jakiś czas w Anglii. Obrona jego pracy doktorskiej w 1788 roku w Uppsali odbyła się w obecności króla, na polecenie którego oponentami byli dwaj znani literaci Elis Schröderheim i Leopoldt. Według protokołu z obrony Thorild dzielnie się bronił, ale nie otrzymał tytułu. Po tym jak trafił do więzienia w Anglii wrócił do Szwecji. Książę Karol, który po zamordowaniu króla Gustawa III był regentem wówczas nieletniego Gustawa IV Adolfa, poczuł się zaatakowany pismem Thorilda pt. „Uczciwość” i w 1793 roku Thorild został wydalony z kraju na cztery lata i uznany za propagatora idei rewolucji francuskiej. Dzięki pomocy hrabiego Gustafa Adolfa Reuterholm Thorild udał się przez Kopenhagę do Niemiec. Przebywał jakiś czas w Hamburgu i Lubece, aby wreszcie osiąść na stałe w należącym wówczas do Szwecji Greifswaldzie. Po dwóch latach emigracji został ułaskawiony i w 1794 roku otrzymał stanowisko bibliotekarza na uniwersytecie. W roku 1797 otrzymał tytuł doktora filozofii. Jako profesor nadzwyczajny wykładał szwedzką historię, literaturę i język szwedzki. Tu 11 września 1797 roku ożenił się w katedrze św. Mikołaja z Gustave Steglig von Kowsky, która towarzyszyła mu na wygnaniu i miał z nią dwójkę dzieci. Na uniwersytecie w Greifswaldzie pracował 13 lat. Zmarł 1 października 1808 w Greifswaldzie i został pochowany w Neuenkirchen (koło Greifswaldu)[1]. Na nagrobku widnieje napis wybrany osobiście przez Thorilda O viva viva divinitas, meae animae anima, tibi fui tibi sum
Jego praca i znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Thomas Thorild był zwolennikiem kierunku literackiego burzy i naporu i przeciwnikiem klasycyzmu w stylu francuskim, którego głównymi przedstawicielami w Szwecji byli Johan Henrik Kellgren i Carl Gustaf af Leopold. Wielkimi wzorami do naśladowania byli dla niego Jean-Jacques Rousseau, Friedrich Gottlieb Klopstock, Osjan i młody Johann Wolfgang von Goethe. Wyrażało się to w tym, że Thorild preferował wolne formy i wielką namiętność a lekceważył każdy przymus. Jego pierwszy wielki poemat ukazał się w 1781 roku, nierymowany, wiersz Passionerna ("Namiętności"), w którym wyraził panteistyczne uczycie do natury.
Thorild był wprawdzie mało znany jako poeta, lecz bardziej jako pisarz i krytyk literacki. Thorild angażował się w ostre i długotrwałe spory z literackimi przeciwnikami jak na przykład z Kellgrenem, przeciwko któremu w 1784 roku skierował utwór Straffsång.
Thorild angażował się również politycznie. Walczył o wolność i szeroko zakrojone reformy społeczne i podziwiał rewolucję francuską, od ekscesów której w roku 1794 zdystansował się. On sam mówił o swoich celach: Att förklara hela naturen och att vilja omskapa hela världen (" Wyjaśnić całą przyrodę i zmienić cały świat"). Swoją pracą zyskał wielkie uznanie i poszanowanie. Kosegarten nazwał go filozofem żyjących i bystrym myślicielem. Był ceniony przez Reinholda, Jacoby i Johanna Gottfrieda Herdera za ważne i głębokie rozważania filozoficzne.[potrzebny przypis] Przyjaźnił się również z Ernstem Moritzem Arndtem i w pierwszych pismach Arndta widać wyraźnie wpływ Thorilda. Dziesięć lat po jego śmierci Arndt uhonorował go w długim poemacie "An Thorild“.
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Samlade skrifter. Blom, Lund 1975-1990 (12 tomów)
- Passionerna (1781, tryckt 1785)
- En critik öfver critiker (1791)
- Om det allmänna förståndets frihet (1792)
- Rätt eller alla samhällens eviga lag (1794)
- Maximum seu archimetria (Maximum eller arkemetri, 1799)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adolf Häckermann: Thorild, Thomas. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 38, Duncker & Humblot, Leipzig 1894, S. 118 f.
- Göran Hägg, Den svenska litteraturhistorien, Stockholm: Wahlström & Widstrand, 1996, ISBN 91-46-16928-8, OCLC 36178946.
- Bernt Olsson, Ingemar Algulin: Litteraturens historia i Sverige. 4. Auflage. Norstedt, Stockholm 1995, ISBN 91-1-943632-7.
- Stellan Arvidsson: Thorild. Band 1: Passionernas diktare. Carlsson, Stockholm 1989, ISBN 91-7798-243-6.
- Stellan Arvidsson: Thorild. Band 2: Harmens diktare. Carlsson, Stockholm 1993, ISBN 91-7798-561-3.
- Alexander Muschik: Die Ideen der Französischen Revolution in Schwedisch-Vorpommern. In: Baltische Studien N. F. 93, 2007, S. 163–184, hier v. a. S. 171–175.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Frank Pergande: Alter Schwede. In: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 16. April 2013, S. 2.