Topaz (jabłoń)

Ten artykuł dotyczy odmiany jabłoni. Zobacz też: Topaz (ujednoznacznienie).
‘Topaz’
Ilustracja
Owoce odmiany Topaz w okresie zbioru
Rodzaj

Jabłoń (Malus)

Gatunek

Malus domestica Borkh.

Rodzice

‘Vanda’ x 'Rubin'

Hodowca

J. Tupy

Data wyhodowania

1984

Data zarejestrowania

1997[1], 2003[2] (PL)

Pochodzenie

Czechy, Střižovice

Multimedia w Wikimedia Commons
Drzewko Topaza w sadzie intensywnym

Jabłoń domowa ‘Topaz’ – odmiana uprawna (kultywar) jabłoni domowej (Malus domestica ‘Topaz’), należąca do grupy odmian zimowych. Odmianę wyhodowano w 1984 r. w Stacji Instytutu Botaniki Eksperymentalnej Czeskiej Akademii Nauk w Střižowicach[3][4]. Jabłoń otrzymał J. Tupy ze skrzyżowania parchoodpornej odmiany ‘Vanda’ i odmiany 'Rubin'. W Polsce odmiana znana od końca lat 90. XX w., ale do uprawy towarowej wprowadzono ją po kilku latach. W porównaniu do wielu innych odmian parchoodpornych wyróżnia się wysoką jakością i wyśmienitym smakiem[3][5]. W 2003 roku została wpisana do Rejestru Odmian w Polsce[2]. Jest polecana do uprawy w sadach prowadzonych w ramach Integrowanej Produkcji Jabłek[6][3], w sadach z produkcją organiczną[7][8] oraz ogrodach przydomowych[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Drzewo charakteryzuje się małą do średniej siłą wzrostu tworząc korony kuliste o dużej liczbie, lekko zwisających pędów szkieletowych pokrytych krótkopędami[4]. Słaby wzrost predestynuje odmianę do nasadzeń intensywnych[3].
Owoc
Owoce średniej wielkości do dużych, kuliste lekko spłaszczone, z dość dużymi zagłębieniami szypułkowymi i kielichowymi. Skórka jest gładka, sucha, pokryta od ¼ do ¾ intensywnym czerwonym prążkowanym rumieńcem, na którym ładnie kontrastują jasne przetchlinki. Na skórce wokół zagłębienia szypułkowego może występować ordzawieienie. Miąższ jest kremowy, kruchy, bardzo soczysty, drobnoziarnisty, o bardzo dobrym, słodko kwaskowatym smaku i powszechnie oceniany jako bardzo smaczny[3][5][4]. W wielu testach smakowych przeprowadzanych w krajach Europy Zachodniej owoce Topaza znajdowały się na pierwszym miejscu przed odmianami tradycyjnie uprawianymi takimi jak Elstar czy Jonagold[4].

Rozwój

[edytuj | edytuj kod]

W okres owocowania wchodzi wcześnie, na ogół w drugim-trzecim roku po posadzeniu. Odmiana diploidalna o średnio wczesnym okresie kwitnienia. Owocuje corocznie, głównie na krótkopędach oraz w niewielkiej ilości na długopędach[4]. Dobrze owocuje na podkładkach karłowych i średniosilnierosnących.

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]
Pielęgnacja
Ze względu na obfite kwitnienie i zawiązywanie zawiązków oraz dla uzyskania owoców wysokiej jakości wymaga cięcia prześwietlającego oraz przerzedzania zawiązków[3].
Zbiór i przechowywanie
W warunkach polskich dojrzałość zbiorczą osiąga w pierwszej dekadzie października, około 1 tygodnia przed Golden Deliciousem, a dojrzałość konsumpcyjną w listopadzie. Przechowuje się bardzo dobrze, w zwykłej chłodni można ją przechować do lutego[9] – końca marca[4], a w chłodni z atmosferą kontrolowaną – do maja. Według czeskich danych w chłodni ULO owoce można przechowywać do połowy czerwca[4].

Zdrowotność

[edytuj | edytuj kod]

Topaz jest odmianą odporną na parcha jabłoni, w której gen odporności pochodzi od Malus floribunda[3]. Na mączniaka jabłoni średnio wrażliwą, podobnie jak na zarazę ogniową, choroby kory oraz gumowatość drewna. Drzewa są średnio wytrzymałe na mróz. Jest najczęściej uprawianą odmianą jabłoni w sadach ekologicznych w Szwajcarii[4], Niemczech[10] i we Włoszech[11].

 Zobacz też: Lista odmian jabłoni.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Markéta Šnorová: Jabloně jako zástupci užitkových rostlin z čeledi růžovitých (Rosaceae). [dostęp 2017-05-08]. (cz.).
  2. ↑ a b Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych: Lista Odmian Roślin Sadowniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce. [dostęp 2013-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)].
  3. ↑ a b c d e f g Grzegorz Łysiak, Robert Kurlus. Czeskie odmiany przyszłości. „Informator Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych, TRSK Express”. 1, s. 4–6, 1998. 
  4. ↑ a b c d e f g h Grzegorz Łysiak. Topaz. „Sad Nowoczesny”. 7 (28), s. 3, 2000. 
  5. ↑ a b c Małgorzata Kantorowicz-Bąk: Jabłoń w każdym ogrodzie. PWRiL, Poznań, 2000. ISBN 83-09-01718-9.
  6. ↑ Metodyka integrowanej produkcji jabłek. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. [dostęp 2017-05-08].
  7. ↑ Alojzy Czynczyk, Augustyn Mika, Paweł Bielicki and Adam Krawiec: Suitability evaluation of several apple cultivars for organic fruit production. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research, Vol. 16, 2008: 7-15. [dostęp 2017 – 05 -08]. (ang.).
  8. ↑ J. Lanauskas, A.Valiuškaitė, N. Kviklienė, A. Sasnauskas and N. Uselis: Assessment of apple cultivars for organic fruit cultivation. Agronomy Research 7(Special issue I), 363–368, 2009. [dostęp 2017 – 05 -08]. (ang.).
  9. ↑ Jabłoń Topaz – nowa odmiana, doskonała do długiego przechowywania!. Rynek Rolny. [dostęp 2017-05-08].
  10. ↑ Tomasz Werner: Nowe odmiany – trudny wybór. Hasło Ogrodnicze 06/2006. [dostęp 2017-05-09].
  11. ↑ Dorota Łabanowska-Bury: Odmiany jabłoni odporne na parcha poszukiwane. Hasło Ogrodnicze, 2015-04-03. [dostęp 2017-05-09].