Topolno

Topolno

wieś
Kościół parafialny w Topolnie
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
Gmina	Pruszcz
Wysokość	ok. 27 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	276
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-120[2]
Tablice rejestracyjne	CSW
SIMC	0094076
Położenie na mapie gminy Pruszcz Topolno
Położenie na mapie Polski Topolno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Topolno
Położenie na mapie powiatu świeckiego Topolno
53°18′00″N 18°16′27″E/53,300000 18,274167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Widok z grodziska Talerzyk na wschodnią krawędź Doliny Dolnej Wisły

Topolno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz. Według spisu powszechnego z 31 marca 2011 roku wieś liczyła 276 mieszkańców^[3].

Historia

Pałac w Topolnie.

W Topolnie na przełomie X i XI w. znajdował się gród obronny^[4]. Po raz pierwszy było wspomniane w 1239 pod łacińską nazwą Thopulno. W 1309 Topolno przeszło w ręce Krzyżaków i utworzonego przez nich komturstwa świeckiego. W tym czasie było ono własnością rycerską. W XV i XVII wieku duże znaczenie dla miejscowości miał ród Konarskich, którzy pragnęli podnieść rangę Topolna do miasta. Jednak przeciwne tym staraniom było pobliskie Świecie. Rodzina Konarskich sprowadziła do Topolna Paulinów i ufundowała im kościół i klasztor. W latach 1681–1683 wzniesiono sanktuarium pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W latach 1466–1772 Topolno należało do powiatu świeckiego i województwa pomorskiego. Podczas trwania III wojny północnej^[5], na przełomie lat 1703 i 1704, w klasztorze Paulinów w Topolnie miał swoją kwaterę król Szwecji Karol XII, który w pobliżu wsi rozmieścił również na okres zimy swoje wojska^[6]. W 1772 w wyniku I rozbioru Polski miejscowość znalazła się w granicach Prus i stan ten trwał aż do 1920, kiedy to znalazło się w granicach niepodległej Polski. W 1939 zaczęła się II wojna światowa, a wraz z nią okupacja niemiecka, która trwała do 1945. Od 1950 miejscowość znajdowała się w województwie bydgoskim. Od 1999 miejscowość należy do województwa kujawsko-pomorskiego^[7].

W drugiej połowie XIX wieku w Topolnie i Topolinku dokonano pierwszych odnotowanych odkryć archeologicznych, podczas których odnaleziono wcześniejsze cmentarzyska pradziejowe^[4]. Od 2017 roku Bydgoskie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Łuczniczka” prowadzi w Topolnie badania archeologiczne w ramach projektu „Ocalić przeszłość Topolna”, w toku których odkryto kilkadziesiąt monet z XVII–XX wieku (½ Stubera z Księstwa Bergu z 1785 roku, szwedzkie 10 ore z 1739 r.), przedmioty z II wojny światowej (nieśmiertelnik, odznaka RAD-u, guziki wojskowe, łuski) oraz fragmenty ceramiki naczyniowej ludności kultury łużyckiej^[8]. Najnowszym, i zarazem najstarszym zabytkiem metalowym, jest odkryta w Sylwestra 2022 roku w Topolnie przez "Łuczników" siekierka ze stopu brązu tzw. typu unietyckiego sprzed minimum 3,5 tysiąca lat^[9].

Walory przyrodnicze

Źródło św. Rocha.

• źródło Św. Rocha uznane w 1991 roku za pomnik przyrody nieożywionej^[10], leżące u podstawy Wzgórza Rocha, z niezachowaną kaplicą pod wezwaniem tego świętego; według legend było to miejsce kultu pogańskiego^[4].
• Miejscowość leży na terenie Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego
• obszar międzywala zajmują 2 obszary Natura 2000: SOO Solecka Dolina Wisły PLH040003 i OSO Dolina Dolnej Wisły PLB040003^[11]
• jezioro rynnowe o powierzchni 10,62 ha, należące do Okręgu PZW w Bydgoszczy^[12]
• na terenie wsi znajduje się 5 użytków ekologicznych w formie łąk i pastwisk^[13]
• w odległości 2,5 km znajduje się projektowany rezerwat przyrody Parów Cieleszyński.

Jezioro w Topolnie.

Zabytki

Pałac, obecnie ośrodek opiekuńczy.

• Sanktuarium pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (obecnie kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP) wzniesiony w latach 1681–1683. Zostało ono wybudowane w stylu barokowym. W jego wnętrzu znajdowały się cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz zabytkowe organy pochodzące z okresu budowy świątyni. W 1900 organy wymienione na nowe, ale wykorzystano do ich wykonania ozdobne części starego instrumentu. Wcześniej, bo już w 1744, świątynia otrzymała dzwon, który w Gdańsku odlał ludwisarz Jan Gotfryd Schlaubitz^[7]
• Pałac wzniesiony w 1891 przez ówczesnego właściciela Topolna Włodzimierza Kublickiego-Piotuch. Obecnie jest to własność Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej, które prowadzą tam Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą Dom Dziecka^[14]
• grodzisko Talerzyk, które do 1034 było grodem obronnym – punkt widokowy na Dolinę Dolnej Wisły^[7]; nieopodal winnice i sady z drzewami starych odmian^[15].

Grodzisko Talerzyk.

Transport

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 248 (Zbrachlin – Topolno – Borówno)

Zobacz też

• Topolno Małe

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 140056
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1306 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. GUS. [dostęp 2017-01-03]. (pol.).
4. Agata Szczygielska-Jakubowska: Cenne znalezisko archeologów z Bydgoszczy. Odkrycie przy "Talerzyku". 2023-01-03. [dostęp 2023-01-06].
5. Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu, praca zbiorowa pod red. K. Jasińskiego, t.1, Wyd. PWN, Warszawa-Poznań-Toruń 1979, s. 248-249, ISBN 83-01-00537-8.
6. Historia parafii w Topolnie. [dostęp 2024-05-09]. (pol.).
7. Turystyka. pruszcz.pl. [dostęp 2012-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-18)]. (pol.).
8. W Topolnie znaleźli monety, masową mogiłę i ślady osadnictwa z epoki brązu [online], Gazeta Pomorska, 7 lipca 2017 [dostęp 2022-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-16]  (pol.).
9. WojciechW. Mąka WojciechW., Siekierka sprzed 3,5 tysiąca lat znaleziona pod Bydgoszczą [online], Express Bydgoski, 3 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-16]  (pol.).
10. Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku.
11. Geoportal RDOŚ Bydgoszcz. [dostęp 2012-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-26)]. (pol.).
12. Okręg PZW w Bydgoszczy. [dostęp 2024-04-28]. (pol.).
13. BIP Gmina Pruszcz. [dostęp 2012-11-14]. (pol.).
14. Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej. [dostęp 2024-04-29]. (pol.).
15. Cztery pory roku na Zakolu Dolnej Wisły, 'Między Mostami' edycja IV 2016

Linki zewnętrzne

• Topolno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 396 .