Torfowiec czerwonawy

Torfowiec czerwonawy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	torfowce
Rząd	torfowce
Rodzina	torfowcowate
Rodzaj	torfowiec
Gatunek	torfowiec czerwonawy
	Nazwa systematyczna
	Sphagnum rubellum Wils.; Bryol. Brit. 19. pl. 60 1855
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Torfowiec czerwonawy (Sphagnum rubellum Wils.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych. Występuje na półkuli północnej, dość częsty na terenie Polski.

Rozmieszczenie geograficzne

Szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej^[4].

W Polsce rozpowszechniony na terenie całego kraju, choć najliczniej występuje na północy^[5]. W górach ma rozproszone stanowiska, zarówno w Sudetach, jak i Karpatach (w Tatrach rośnie do wysokości 1410 m n.p.m.)^[5].

Morfologia i anatomia

Pokrój: Torfowiec mały lub średniej wielkości^[4], do 10 cm wysokości^[6], smukły i wiotki, koloru od purpurowego lub głębokiej bordowej czerwieni przez czerwony, czerwonozielony do żółtawozielonego^[5]^[4], tworzący najczęściej luźne, niewysokie i miękkie darnie^[5]^[6].
Główki: Płaskie^[4], luźne^[5].
Pęczki: Dość luźno rozmieszczone, odsłaniające łodyżkę^[5]. Zazwyczaj z trzema gałązkami. Dwie gałązki odstające są lekko zakrzywione na końcach^[4]; górna krótsza, dolna dłuższa^[5]. Gałązka zwisająca (rzadziej 2) dość długa, mniej lub bardziej przylegająca do łodyżki^[5].
Łodyżki: Cienkie, do 0,7 mm średnicy^[5], miękkie^[6]. Czerwone, żółtawe lub jasnozielone, dość odsłonięte. Kora dobrze rozwinięta, z 3–4 warstwami mocno rozdętych komórek hialinowych (wodnych) bez porów. Cylinder wewnętrzny przeważnie czerwony^[5]. Łodyżki gałązkowe z wyraźną, pojedynczą komórką retortową z dobrze wykształconą, silnie odgiętą szyjką^[4]^[6].
Listki łodyżkowe: Podłużne^[4], językowate^[5], podłużnie językowate^[4] lub językowato-trójkątne^[5] (także trójkątne lub trójkątno-językowate^[7]), ze szczytem szeroko zaokrąglonym^[4], ząbkowanym lub słabo postrzępionym^[6], wzniesione i mniej lub bardziej przylegające do łodyżki, niekiedy odstające^[5], do 1 mm długości^[6]. Komórki wodne zazwyczaj bez listewek^[4] lub z nielicznymi listewkami^[7], jedno- lub dwu częściowe, z wyjątkiem szczytu – tam istnieje podział komórek wodnych na 2–4 części^[4].
Listki gałązkowe: Nieduże, do 1,5 mm długości^[5] (zazwyczaj 0,7–1,2 mm^[6]), jajowate, jajowato-lancetowate^[4], lancetowate^[5], ułożone dość luźno w pięciu rzędach na gałązce^[4], nieco odstające^[5]. Komórki wodne po stronie wypukłej listka dość rozdęte^[5], z licznymi, małymi, okrągłymi porami na szczycie i eliptycznymi w dalszej części^[4]. Po stronie wklęsłej płaskie lub prawie płaskie^[5], a pory duże i okrągłe w strefach krawędziowych^[4]. W przekroju poprzecznym chlorocysty trójkątne lub trapezowe, o dość cienkich ścianach, szeroko otwarte po stronie brzusznej listka, mocno zwężone po stronie grzbietowej^[4].

Listek gałązkowy
Listek łodyżkowy
Listki gałązki zwisającej

Gatunki podobne: Najczęściej mylony z torfowcem ostrolistnym^[4], ale także z torfowcem Russowa i torfowcem Warnstorfa^[5]. Torfowiec ostrolistny ma półkolistą główkę, podczas gdy torfowiec czerwonawy płaską. Listek łodyżkowy u S. rubellum jest zaokrąglony na szczycie, u S. capillifolium dość tępy^[7]. U S. capillifolium często występują dość liczne listewki w komórkach wodnych listków łodyżkowych, u S. rubellum zazwyczaj listewek brak lub są nieliczne^[7].

Ekologia i biologia

Występuje głównie na otwartych torfowiskach wysokich^[5]^[6], niekiedy przejściowych^[6], rzadziej w borach bagiennych^[5], na zboczach kępek^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla zespołu Sphagnetum magellanici^[8].

Torfowiec ten potrafi gromadzić wodę w ilości 14 razy większej niż sucha masa rośliny, co nie stanowi szczególnie dużej ilości w porównaniu z niektórymi innymi torfowcami (torfowiec magellański może nagromadzić 21-krotną ilość wody)^[9].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek w latach 2001–2004 objęty był w Polsce ochroną częściową, następnie w latach 2004–2014 ścisłą ochroną gatunkową. Od roku 2014 ponownie wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin^[10]^[11]^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).
↑ Sphagnum rubellum Wilson. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q JukkaJ. Laine JukkaJ. i inni, Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires, Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018, s. 172-175, ISBN 978-951-51-3143-0 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u AdamA. Stebel AdamA., Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 90-92, ISBN 978-83-937066-3-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 86-87.
↑ ^a ^b ^c ^d AdamA. Stebel AdamA., Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 72-74, ISBN 978-83-937066-3-1 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Kazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 100. ISBN 83-01-13215-9.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

Bibliografia

Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-248-6.
Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-552-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).

[WFO-3] Sphagnum rubellum Wilson. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).

[Laine-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q JukkaJ. Laine JukkaJ. i inni, Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires, Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018, s. 172-175, ISBN 978-951-51-3143-0 .

[Stebel-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u AdamA. Stebel AdamA., Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 90-92, ISBN 978-83-937066-3-1 .

[Lubliner-Mianowska-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 86-87.

[Stebel2-7] AdamA. Stebel AdamA., Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 72-74, ISBN 978-83-937066-3-1 .

[matuszkiewicz-8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Tobolski-9] Kazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 100. ISBN 83-01-13215-9.

[rozp2001-10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).

[rozp2004-11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).

[rozp2014-12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]