Tożsamość Kai

Tożsamość Kaya: czynniki generujące wzrost emisji CO2 na świecie w okresie 1960 - 2016 w %.

Tożsamość Kai (ang. Kaya identity) to równanie przedstawiające wpływ, jaki na emisje CO2 mają następujące czynniki: wielkość populacji, zamożność społeczeństwa, efektywność energetyczna oraz emisyjność energetyki[1]. Jest to bardziej uszczegółowiona forma równania I = PAT(inne języki), które określa czynniki determinujące poziom wpływu człowieka na klimat[2]. Tożsamość Kai nie opiera się na żadnych założeniach, to znaczy, że jest prawdziwa w dowolnie wybranych warunkach i w każdym czasie (świadczy o tym możliwość jego skrócenia poprzez redukcję identycznych liczników i mianowników poszczególnych pozycji).

Przegląd

[edytuj | edytuj kod]

Tożsamość Kai została opracowana przez japońskiego ekonomistę zajmującego się energią, Yoichi Kaya[3]. Jest to temat jego książki Environment, Energy, and Economy: strategies for sustainability, napisanej wspólnie z Keiichi Yokobori jako wynik Konferencji na temat Globalnego Środowiska, Energii i Rozwoju Gospodarczego (1993: Tokio, Japonia). Jest to matematycznie bardziej spójna odmiana wzoru I = PAT Paula R. Ehrlicha i Johna Holdrena, opisującego czynniki wpływu na środowisko.

Równanie „tożsamość Kai”

[edytuj | edytuj kod]

gdzie:

F – oznacza globalne emisje CO2 wygenerowane przez człowieka

P – oznacza światową populację

G – światowe PKB

E – światową konsumpcję energii[4]

oraz

G/P – oznacza PKB per capita

E/G – oznacza energochłonność gospodarki

F/E – oznacza ilość emisji CO2 na jednostkę energii

Tym samym wzór można przedstawić w następujący sposób:

[1]

Tożsamość Kai pozwala określić wpływ czterech podstawowych czynników warunkujących wzrost emisji, tj.:[1]

  • wzrostu demograficznego („populacja”)
  • wzrostu zamożności społeczeństw („PKB/populacja” )
  • zmiany energochłonności gospodarki („energia/PKB ”)
  • zmiany uzależnienia wytwarzania energii od paliw kopalnych, czyli ropy, gazu i węgla („emisje CO2 /energia”).

Tożsamość Kai określa socjoekonomiczne źródła wzrostu emisji i wskazuje na te elementy gospodarki światowej, w których można podjąć działania w celu ograniczenia emisji, w szczególności chodzi tu o energochłonność gospodarki oraz emisje CO2 na jednostkę energii.

Wykorzystanie w raportach IPCC

[edytuj | edytuj kod]

Tożsamość Kai odgrywa kluczową rolę w opracowywaniu przyszłych scenariuszy emisji w specjalnym raporcie IPCC na temat scenariuszy emisji (IPCC Special Report on Emissions Scenarios(inne języki)). Scenariusze określają szereg założonych warunków przyszłego rozwoju każdego z czterech czynników wzrostu emisji CO2. Prognozy wzrostu liczby ludności są dostępne niezależnie od badań demograficznych; tendencje w zakresie PKB na mieszkańca są dostępne w statystykach gospodarczych i ekonometrii; podobnie w przypadku energochłonności i poziomów emisji. Przewidywana emisja dwutlenku węgla może napędzać cykl węglowy i modele klimatyczne, antycypując tym samym przyszłe stężenie CO2 i poziom globalnego ocieplenia[2].

Raport IPCC (5th Assessment Report, Working Group 3) zwraca uwagę, że w ostatnich dziesięcioleciach podstawową przyczyną zwiększenia emisji był wzrost konsumpcji[1]. Nastąpiło to pomimo zmniejszenia energochłonności gospodarki oraz ilości emisji na jednostkę energii wpływając na wzrost globalnego zużycia energii i tym samym powodując, że całkowite emisje na świecie rosły.

Inne wykorzystanie tożsamości Kai

[edytuj | edytuj kod]

Bill Gates wykorzystał tożsamość Kai, bez podania źródła, podczas TED Talk zatytułowanego Innovating to zero!. Pisząc w ThinkProgress(inne języki), Joseph J. Romm(inne języki) zakwestionował słuszność argumentów Gatesa, a także wyjaśnił kluczową ideę stojącą za tożsamością[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Magdalena Budziszewska, Aleksandra Kardaś, Zbigniew Bohdanowicz (red.), Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu, University of Warsaw Press, 2023, DOI10.31338/uw.9788323559320, ISBN 978-83-235-5932-0.
  2. a b Nakicenovic, Nebojsa; Swart, Rob, eds. (2000). "Chapter 3: Scenario Driving Forces, 3.1. Introduction". IPCC Special Report on Emissions Scenarios.
  3. Kaya, Yoichi; Yokoburi, Keiichi (1997). Environment, energy, and economy : strategies for sustainability. Tokyo [u.a.]: United Nations Univ. Press. ISBN 9280809113.
  4. "The "Kaya Identity"". PennState Department of Meteorology. Meteo 469, From Meteorology to Mitigation: Understanding Global Warming. Retrieved 27 November 2015.
  5. Why Bill Gates’ Math Error About Climate Change Matters ThinkProgress May 2, 2016