Trachodon

Trachodon
Trachodon mirabilis
Leidy, 1856
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

Podrząd

cerapody

Infrarząd

ornitopody

Rodzina

hadrozaury

Podrodzina

lambeozaury ?

Rodzaj

trachodon

Gatunek

Trachodon mirabilis

Multimedia w Wikimedia Commons

Trachodon (Trachodon) – niepewny rodzaj ornitopoda, którego nazwa oznacza ,,prymitywny ząb". Opisany na podstawie zębów znalezionych w formacji Judith River (Montana, USA). Pochodzą one z mastrychtu (późna kreda)[1]. Trachodon ma zawiłą taksonomię i obecnie jest uważany za rodzaj wątpliwy[2]. Materiał kopalny składa się z zębów, które w rzeczywistości należą do ceratopsa (zęby tych dinozaurów mają charakterystyczny podwójny korzeń[3]) i hadrozaura. Joseph Leidy po zauważeniu tej różnicy zasugerował, że do trachodona należą tylko te zęby, które obecnie są uznawane za zęby ceratopsa. Tymczasem zęby należące do hadrozaura mogą pochodzić od przedstawiciela rodziny Lambeosauridea[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1865 Leidy znalazł w formacji Judith River fragmentaryczne szczątki dinozaurów. Opisał ich właścicieli pod nazwami Deinodon, Palaeoscincus i Troodon. Trachodona opisał na podstawiu siedmiu zębów oznaczonych jako ANSP 9260, z których jeden jak później się okazało należał do ceratopsa. Dzięki późniejszym lepiej zachowanym szczątkom hadrozaurów zaczął snuć teorię, że wszystkie szczątki dinozaurów posiadających podwójnie zakrzywiony ząb powinny być określane nazwą Hadrosaurus .[5]. Podczas ,,Wojen na kości" prowadzonych przez Edwarda Drinkera Cope i Othniela Charlesa Marsha, obaj ci badacze opisali sporo gatunków trachodona i innych hadrozaurów. Opisywali je nawet na podstawie bardzo fragmentarycznych skamielin, niejednokrotnie na podstawie jednej skamieliny obaj badacze opisywali dwa gatunki dinozaurów kaczodziobych. Doprowadziło to do sporego zamętu w taksonomii trachodona i innych hadrozaurów[6]. Posunęli się nawet do tego, że wszystkie skamieliny hadrozaurów wliczali do rodzaju Trachodon oprócz skamielin na których podstawie opisano hadrozaura pod nazwą Claosaurus agillis[7]. Później badacze zaczęli stopniowo negować przynależność poszczególnych gatunków do rodzaju Trachodon lub podważyli ich ważność[4][8]. W 1942 Lull i Wright uznali że holotyp trachodona zawiera cechy typowe dla wszystkich hadrozaurów i zasugerowali, że z powodu fragmentaryczności materiału kopalnego nazwa Trachodon nie powinna być używana[9]. Obecnie nie używa się nazwy Trachodon a ten rodzaj uznaje się za nomen dubium czyli niepewny[5][10][11].

Gatunki

Trachodon Leidy, 1856 nomen dubium
Trachodon mirabillis Leidy, 1856 nomen dubium
Trachodon (Pteropelyx) altidens Lambert 1902, nomen dubium.Opisany na podstawie niekompletnej szczęki górnej z zębami. Znaleziona w Parku Dinozaurów w Albercie (USA). Pochodzi ona z kompanu. Lull i Wright zaliczali ją do rodzaju Procheneosaurus[9]. Znany również pod nazwą Didanodon altidens (Osborn, 1902)[12].
Trachodon amurensis Riabinn, 1925. Opisany na podstawie niekompletnego szkieletu, znalezionych w górnonokredowych osadach leżących wokół rzeki Amur w Mandżuria (Chiny). Obecnie uznawany za gatunek należący do rodzaju Mandschurosaurus[13].
Trachodon avatus Cope, 1871 nomen dubium. Obecnie jego szczątki przypisuje się do Edmontosaurus regalis[10][11], mimo że T. avatus został wcześniej opisany.
Trachodon cantabrigiensis Lydekker, 1888 nomen dubium. Niepewny gatunek wczesnego hadrozaura opisany na podstawie BMNH R.496 – zębów z kości zębowej. Zostały one znaleziono w pochodzących z albu skałach Greensand Cambridge (Cambridgeshire, Anglia).
Trachodon longiceps Marsh, 1897 nomen dubium[14]. Opisany na podstawie w większości zachowanej kości zębowej wraz z zębami. Jego szcząki znaleziono w formacji Lance (Wyoming, USA). Obecnie przydzielany do rodzaju Anatotitan[10].
Trachodon (Pteropelyx) marginatus Lambe, 1902 nomen dubium[15]. Opisany na podstawie ROM 1218 – chimery, powstałej ze znalezionych w różnych miejscach szczątków. Były one przypisywane do gatunków Stephanosaurus marginatus[16], Lambeosaurus lambei[17][18] i Kritosaurus marginatus[18].
Trachodon (Pteropelyx) selwyni Lambe, 1902 nomen dubium. Opisany na podstawie kości zębowej z zębami (NMC 290)znalezionej w formacji Park Dinozaurów (Alberta). Materiał kopalny tego gatunku jest zbyt fragmentaryczny, aby potwierdzić jego przynależność do Hadrosauridae.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Leidy, J. (1856). Notice of remains of extinct reptiles and fishes, discovered by Dr. F. V. Hayden in the Bad Lands of the Judith River, Nebraska Territories. Proceedings of the Academy of Natural Science Philadelphia 8:72-73.
  2. ↑ Creisler, B.S. (2007). Deciphering duckbills. in: K. Carpenter (ed.), Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs. Indiana University Press: Bloomington and Indianapolis, 185-210. ISBN 0-253-34817-X
  3. ↑ atcher, J.B., Marsh, O.C. and Lull, R.S. (1907). The Ceratopsia. Government Printing Office, Washington, D.C., 300 pp. ISBN 0-405-12713-8
  4. ↑ a b Sternberg, C.M. (1936). The systematic position of Trachodon. Journal of Paleontology 10(7):652-655.
  5. ↑ a b Coombs, Jr., W.P. (1988). The status of the dinosaurian genus Diclonius and the taxonomic utility of hadrosaurian teeth. Journal of Paleontology 62:812-818.
  6. ↑ Creisler, B.S. (2007). Deciphering duckbillb negs. in: K. Carpenter (ed.), Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs. Indiana University Press: Bloomington and Indianapolis, 185-210. ISBN 0-253-34817-X
  7. ↑ Hatcher, J.B. (1902). The genus and species of the Trachodontidae (Hadrosauridae, Claosauridae) Marsh. Annals of the Carnegie Museum 14(1):377-386.
  8. ↑ Gilmore, C.W. (1915). On the genus Trachodon. Science 41:658-660.
  9. ↑ a b Lull, R.S., and Wright, N.E. (1942). Hadrosaurian Dinosaurs of North America. Geological Society of America Special Paper 40:1-242.
  10. ↑ a b c Weishampel, D.B., and Horner, J.R. (1990). Hadrosauridae. In: Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria. University of California Press:Berkeley, 534-561. ISBN 0-520-24209-2
  11. ↑ a b Horner, J.R., Weishampel, D.B., and Forster, C.A. (2004). Hadrosauridae. In: Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria (second edition). University of California Press:Berkeley, 438-463. ISBN 0-520-06727-4
  12. ↑ Osborn, Henry Fairfield (1902). "Distinctive characters of the mid-Cretaceous fauna. 1. New genera and species from the Belly River Series (mid-Cretaceous)". Contributions to Canadian Paleontology 3: 1–21.
  13. ↑ Riabinin, A.N. (1930). Mandschurosaurus amurensis, nov. gen., nov. sp., a hadrosaurian dinoasur from the Upper Cretaceous of Amur River. Mémoir II, Société Paléontologique de Russie.
  14. ↑ Marsh, O.C. (1897). Vertebrate fossils of the Denver Basin. U.S. Geological Survey, Monthly 27:473-527.
  15. ↑ Lambe, L.M. (1902). On Vertebrata of the mid-Cretaceous of the Northwest Territory. 2. New genera and species from the Belly River Series (mid-Cretaceous). Contributions to Canadian Paleontology 3:25-81.
  16. ↑ Lambe, L.M. (1914). On a new genus and species of carnivorous dinosaur from the Belly River Formation of Alberta, with a description of the skull of Stephanosaurus marginatus from the same horizon. Ottawa Naturalist 28:13-20.
  17. ↑ Parks, W.A. (1923). Corythosaurus intermedius, a new species of trachodont dinosaur. University of Toronto Studies, Geological Series. 15:1-57
  18. ↑ a b C. W. Gilmore. 1924. On the genus Stephanosaurus, with a description of the type specimen of Lambeosaurus lambei, Parks. Canada Department of Mines Geological Survey Bulletin (Geological Series) 38(43):29-48.
Dinozaury
Infrarzędy dinozaurów
Era dinozaurów
Dyscypliny powiązane