Trybsz

Trybsz

wieś
Trybsz na tle Tatr. Widok z Obłazowej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowotarski
Gmina	Łapsze Niżne
Liczba ludności (styczeń 2011)	833
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-442[2]
Tablice rejestracyjne	KNT
SIMC	0443453
Położenie na mapie gminy Łapsze Niżne Trybsz
Położenie na mapie Polski Trybsz
Położenie na mapie województwa małopolskiego Trybsz
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego Trybsz
49°24′31″N 20°08′16″E/49,408611 20,137778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Trybsz (słow. Tribš, węg. Újterebes, Tribs, niem. Treibs lub Trips^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Łapsze Niżne.

Położenie

Wieś położona jest w polskiej części Spisza, na północno-zachodnim Zamagurzu, pomiędzy Pieninami Spiskimi i Pogórzem Spiskim, niedaleko Czarnej Góry oraz Białki Tatrzańskiej. Niedaleko Trybsza, w odległości ok. 2,5 km na północ, znajduje się rezerwat Przełom Białki. Znajdują się tam dwie wapienne skały – Obłazowa i Kramnica, pomiędzy którymi rzeka Białka stworzyła swój przełom.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Historia

Trybsz wzmiankowany jest od XVI wieku, kiedy to należał do właścicieli zamku Dunajec (obecnie Niedzica). Wieś założona została przez spolonizowanych osadników z Frydmana. Początkowo należała do parafii w Krempachach, potem we Frydmanie, a samodzielną parafią stała się w roku 1769.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[4].

• Kościół drewniany pw. św. Elżbiety, otoczenie, drzewostan.
  

Kościół z 1567 r., konstrukcji zrębowej, konsekrowany ok. 1640. Jednonawowy bez wieży (rozebranej w 1924 r.). Wewnątrz barokowa polichromia z 1647 r. Na sklepieniu najstarsza malowana panorama polskich Tatr (Hawrań, Płaczliwa Skała), stanowiąca tło dla przedstawienia Sądu Ostatecznego. Obiekt leży na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej. Za kościołem cmentarz parafialny.

Inne zabytki

• Obok starej świątyni w 1904 r. wzniesiono nową, murowaną – dzisiejszy kościół parafialny.

• 
  Kościół drewniany w Trybszu
• 
  Główna ulica wsi (św. Elżbiety)
• 
  Kościół parafialny

Kultura

We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[5]. Tradycyjnym ubiorem był strój spiski w miejscowej odmianie zwanej trybską^[6].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140658
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1309 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Andrzej Olejko, "Niedoszły sojusznik czy trzeci agresor? Wojskowo-polityczne aspekty trudnego sąsiedztwa Polski i Słowacji 1918-1939", Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego i Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, Kraków – Rzeszów 2012, strona 10
4. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15] .
5. JúliaJ. Dudášová-Kriššáková JúliaJ., Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8  (słow.).
6. SylwiaS. Plucińska SylwiaS., Górale Spiscy | Strój i ubiór codzienny [online], etnozagroda.pl [dostęp 2021-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-20]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• www.spisz.iq.pl: Monografia Trybsza