Trzęsak mózgowaty

Trzęsak mózgowaty
Ilustracja
Trzęsaki mózgowate na pniu sosny
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

Tremellomycetes

Rząd

trzęsakowce

Rodzina

Naemateliaceae

Rodzaj

Naematelia

Gatunek

trzęsak mózgowaty

Nazwa systematyczna
Naematelia encephala (Pers.) Fr.
Observ. mycol. (Havniae) 2: 370 (1818)
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Trzęsak mózgowaty, obok skórnik krwawiący

Trzęsak mózgowaty (Naematelia encephala (Pers.) Fr.) – gatunek grzyba należący do rzędu trzęsakowców (Tremellales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Naematelia, Naemateliaceae, Tremellales, Incertae sedis, Tremellomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Tremella encephala. W 1818 r. Elias Fries stwierdził, że wewnątrz jego owocników jest tkanka żywiciela i przeniósł go do rodzaju Naematelia, jednak przez mykologów gatunek ten przeważnie znany był pod nazwą nadaną przez Ch.H. Persoona. Współczesne badania bazujące na metodach genetyki i biologii molekularnej wykazały słuszność diagnozy E. Friesa[2]. Synonimy naukowe:

  • Naematelia encephaliformis (Willd.) Coker 1920
  • Tremella encephala Pers. 1801
  • Tremella encephaliformis Willd. 1788[3].

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako kisielec cielisty i trzęsidło mózgowate. W 1977 r. Władysław Wojewoda nadał mu polską nazwę trzęsak mózgowaty[4], jest ona jednak niespójna z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Średnica 0,5–3 cm, kształt kulisty lub nieregularnie kulisty, powierzchnia pomarszczona lub pofałdowana (jak w mózgu). Kolor od jasnoróżowego do brązoworóżowego. Do podłoża przyrasta bokiem[5]. Wewnątrz owocnika znajduje się twardy rdzeń. Jest to guzowate zgrubienie miąższu skórnika krwawiącego (Stereum sanguinolentum), na którym trzęsak mózgowy pasożytuje, często całkowicie otaczając gospodarza[6].

Miąższ

Galaretowaty, dość twardy[5].

Zarodniki

Jajowate, eliptyczne lub niemal kuliste, bezbarwne i gładkie. Rozmiary 7,5–13 × 6–9 μm[5].

Gatunki podobne

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, ale stwierdzono jego występowanie także w Australii[6]. W niektórych regionach Polski (np. w Karpatach) jest dość pospolity[5].

Jest grzybem nagrzybnym pasożytującym na skórniku krwawiącym[5]. Pasożytnictwo to odkrył dopiero w 1961 r. amerykański mykolog Robert Bandoni. Według jego badań biała, wewnętrzna część trzęsaka zbudowana jest z przekształconej grzybni skórnika krwawiącego[6]. Skórnik krwawiący rozwija się na martwym drewnie drzew iglastych[5]. Najczęściej rośnie na sośnie i modrzewiu[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2024-05-22] (ang.).
  2. ↑ C-J Chen. (1998)., Morphological and molecular studies in the genus Tremella, Berlin: J. Cramer, 1998, s. 225, ISBN 978-3-443-59076-5.
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-05-22] (ang.).
  4. ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 655, ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ a b c d e f g h Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 176, ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ a b c Genus Naematelia, „American Naturalist Midland”, 66 (2), s. 319–328.
  7. ↑ Trzęsak mózgowaty [online], Grzybland [dostęp 2011-11-14].