Turan (Izrael)

Ten artykuł dotyczy miasta w Izraelu. Zobacz też: Góra Turan.

Turan

‏טורעאן‎

Widok na miejscowość Turan
Państwo	Izrael
Dystrykt	Północny
Poddystrykt	Jezreel
Powierzchnia	12,055 km²
Wysokość	227 m n.p.m.
Populacja (2013) • liczba ludności • gęstość	12830 1064 os./km²
Nr kierunkowy	+972 4
Położenie na mapie Dystryktu Północnego Turan
Położenie na mapie Izraela Turan
32°46′36,97″N 35°22′32,42″E/32,776936 35,375672
Multimedia w Wikimedia Commons

Turan (hebr. טורעאן; arab. طرعان; ang. Tur'an) – samorząd lokalny położony w Dystrykcie Północnym, w Izraelu.

Położenie

Miejscowość Turan jest położona na wysokości od 200 do 300 metrów n.p.m. u podnóża góry Har Turan (548 m n.p.m.) w północnej części Doliny Bikat Turan w Dolnej Galilei, na północy Izraela. Z gór spływa strumień Turan, natomiast na południe od miejscowości przepływa strumień Jiftachel. W jej otoczeniu są miejscowości Bu’ejne Nudżejdat i Kefar Kanna, kibuc Bet Rimmon, moszaw Ilanijja, wioski komunalne Hosza’aja, Micpe Netofa i Giwat Awni, wioska młodzieżowa Hodajot, oraz arabskie wioski Rummat al-Hajb i Uzajr. Na południowy wschód od miejscowości jest baza wojskowa Chawat Ha-Szomer, a na północnym wschodzie baza wojskowa Netafim i baza wojskowa Ajlabun. Na południowym zachodzie jest strefa przemysłowa Cippori.

Turan jest położone w Poddystrykcie Jezreel, w Dystrykcie Północnym Izraela.

Historia

Data powstania Turan jest nieznana, jednak badania archeologiczne odkryły pozostałości pierwszej osady istniejącej w tym miejscu już w epoce żelaza. Najwyraźniej osada ta była w XII-XI wieku p.n.e. otoczona murem obronnym^[1]. Kolejne ślady wioski pochodzą z okresu rzymskiego i bizantyjskiego (znana pod nazwą Tir’an). Wydaje się, że osada żydowska zanikła gdzieś przed podbojem arabskim w 637 roku, a pozostali mieszkańcy między VII a X wiekiem przeszli na Islam. Z tego okresu zachowały się pozostałości budynków oraz ceramika^[2].

W 1517 roku Turan wraz z całą Palestyną przeszła pod panowanie osmańskie. Rejestr podatków z 1596 roku wspomina o wiosce, która była wówczas zamieszkała przez 48 muzułmańskich rodzin. Mieszkańcy płacili podatki z upraw pszenicy, jęczmienia, drzew oliwnych, drzew owocowych i hodowli kóz oraz pszczelarstwa^[3]. W 1848 roku amerykański oficer William F. Lynch opisał Turan jako „miejsce ufortyfikowane”^[4]. W 1875 roku, francuski podróżnik Victor Guérin odwiedził wioskę, która liczyła wówczas około 350 muzułmańskich mieszkańców i 200 „Greków”^[5]. W 1881 roku towarzystwo Palestine Exploration Fund opisało Turan jako „kamienną wieś, częściowo zbudowaną z bazaltu, zawierającą około 300 mieszkańców, połowa chrześcijańskich, połowa muzułmańskich ... Miejscowość leży u stóp wzgórza i jest otoczona gajem oliwnym. Po stronie południowo-zachodniej jest dobre źródło”^[6]. Po I wojnie światowej w 1918 roku Turan przeszła pod panowanie Brytyjczyków. Utworzyli oni w 1921 roku Brytyjski Mandat Palestyny. W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że wioska Turan miała znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa arabskiego^[7]. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania rejon wioski zajęły siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, które sparaliżowały żydowską komunikację w całej okolicy. Podczas I wojny izraelsko-arabskiej wojska izraelskie przeprowadziły operację „Dekel” w trakcie której, w dniu 18 lipca zajęto Turan. W odróżnieniu od wielu wiosek w Galilei, Izraelczycy nie wysiedlili jednak mieszkańców Turan. Dzięki temu zachowała ona swoją arabską tożsamość^[8]. Domy mieszkańców, którzy uciekli, zostały zajęte przez arabskich uchodźców z sąsiednich wsi. Wieś pozostawała pod wojskowym zarządem do 1966 roku^[9]. W 1959 roku otrzymała status samorządu lokalnego^[10][11].

Demografia

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2013 roku w Turan żyło ponad 12,8 tys. mieszkańców, w tym 87,3% Arabowie muzułmanie i 12,7% Arabowie chrześcijanie. Jest to niewielkie miasteczko, którego populacja charakteryzuje się niewielkim, lecz stałym wzrostem liczebności. Według danych z 2011 roku przyrost naturalny w porównaniu do poprzedniego roku wyniósł 1,3%. W roku tym urodziło się 290 dzieci, a zmarło 255 osób (odnotowano 2 zgony niemowląt). Według danych za 2011 rok liczba zatrudnionych pracowników wynosiła 3565, a liczba osób pracujących na własny rachunek wynosiła 453. Średnie miesięczne wynagrodzenie w 2011 roku wynosiło 4737 ILS (średnia krajowa 7964 ILS). Zasiłki dla bezrobotnych pobierały 44 osoby, w tym 27 mężczyzn (średni wiek: 42 lata). Świadczenia emerytalne oraz rentowe pobierało 522 osób, a zapomogi społeczne 1528 osób^[12][13].

Populacja pod względem wieku (2010)

Wiek (w latach)	Procent populacji w %
0 – 4	12,0
5 – 9	12,2
10 – 14	12,3
15 – 19	10,7
20 – 29	15,2
30 – 44	19,9
45 – 59	11,8
60 – 64	1,8
65 –	4,1

Źródło danych: Central Bureau of Statistics.

Typowa ulica Turan

Meczet Abu Bakr Sadik w Turan

Gospodarka

Lokalna gospodarka opiera się głównie na handlu i rzemiośle. Część mieszkańców pracuje w rolnictwie, utrzymując się głównie z hodowli oliwek. Jednak większość mieszkańców dojeżdża do pracy w pobliskich strefach przemysłowych.

Transport

Z miasteczka wyjeżdża się na południe na drogę ekspresową nr 77, którą jadąc na zachód dojeżdża się do miejscowości Kefar Kanna lub na wschód do skrzyżowania z drogą nr 65. W 2011 roku w miejscowości było zarejestrowanych 3533 pojazdów silnikowych, w tym 2422 samochodów osobowych (średnia wieku samochodów prywatnych wynosiła 9 lat). W roku tym w mieście doszło do 4 wypadków drogowych^[12].

Architektura

Pierwotnie była to wieś rolnicza, jednak wraz ze wzrostem liczebności mieszkańców zaprzestano gospodarki rolnej. Kolejne domy budowano w sposób chaotyczny, bez zintegrowanej infrastruktury, która umożliwiałaby korzystanie z budynków publicznych i usług komunalnych.

Edukacja i sport

W miejscowości znajdują się 3 szkoły podstawowe oraz szkoła edukacji specjalnej. W 2011 roku w 101 klasach uczyło się 2,9 tys. uczniów. Średnia uczniów w klasie wynosiła 29^[12]. W północno-zachodniej części miasteczka jest boisko do piłki nożnej.

Religia

W Turan są trzy kościoły chrześcijańskie (rzymskokatolicki, greckokatolicki i baptystyczny) oraz dwa meczety (Salah a-Din i Sadik Abu Bakr).

Przypisy

1. Abdalla Massarwa: Tur‘an Final Report. [w:] Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel [on-line]. 2010-09-26. [dostęp 2015-01-16]. (ang.).
2. Abdalla Mokary: Tur‘an Final Report. [w:] Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel [on-line]. 2009-12-30. [dostęp 2015-01-16]. (ang.).
3. Hütteroth 1977 ↓, s. 188.
4. Lynch 1849 ↓, s. 140-144.
5. Guérin 1880 ↓, s. 182-183.
6. Conder 1881 ↓, s. 363-364.
7. Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-01-16]. (ang.).
8. Chaim Herzog: Arab-Israeli Wars. New York: Vintage Books/Random House, 1984, s. 89-91. ISBN 0-394-71746-5.
9. Morris 1987 ↓, s. 200,253.
10. Mo'atza Mekomit Sza’ab. [w:] Flags of the World [on-line]. [dostęp 2012-12-06]. (ang.).
11. Tur'an. [w:] Bet Alon [on-line]. [dostęp 2012-12-06]. (hebr.).
12. Dane statystyczne Turan. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2015-01-16]. (hebr.).
13. Welcome To Tur'an. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2012-12-06]. (ang.).

Bibliografia

• Claude Reignier Conder, Herbert H. Kitchener: The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. London: Committee of the Palestine Exploration Fund., 1881. [dostęp 2015-01-16]. (ang.).
• Victor Guérin: Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine. Paris: Imprimé par autorisation de l'empereur à l'Impr. impériale, 1880.
• Wolf-Dieter Hütteroth, Kamal Abdulfattah: Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlangen: Erlanger Geographische Arbeiten, 1977. ISBN 3-920405-41-2.
• William Francis Lynch: Narrative of the United States. Expedition to the River Jordan and the Dead Sea. Philadeplphia: Lea and Blanchard, 1849. [dostęp 2015-01-16]. (ang.).
• Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem. Cambridge: Cambridge University Press, 1987. ISBN 0-521-33028-9.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie satelitarne Tur'an. [w:] Google Maps [on-line]. [dostęp 2012-12-06]. (ang.).
• Mapa Tur'an. [w:] Amudanan [on-line]. [dostęp 2012-12-06]. (hebr.).