Twardówka filcowata

Twardówka filcowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

szyszkogłówkowate

Rodzaj

twardówka

Gatunek

twardówka filcowata

Nazwa systematyczna
Lentinellus ursinus (Fr.) Kühner
Botaniste 17(1-4): 99 (1926)
Multimedia w Wikimedia Commons

Twardówka filcowata, twardówka kasztanowa (Lentinellus ursinus (Fr.) Kühner) – gatunek grzybów z rodziny szyszkogłówkowatych (Auriscalpiaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lentinellus, Auriscalpiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus ursinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1926 r. Robert Kühner[1].

Ma 13 synonimów. Niektóre z nich:

  • Lentinellus castoreus var. hispidus P.-A. Moreau & P. Roux 1999
  • Lentinellus ursinus f. luxurians P.-A. Moreau 1999
  • Lentinellus ursinus f. ochropallidus P.-A. Moreau 1999[2].

Naukowa nazwa rodzajowa pochodzi od słowa „lentus” oznaczającego „elastyczny” i „ellusa” (zdrobnienie). Nazwa gatunkowa pochodzi od słowa „ursus” oznaczającego niedźwiedzia[3]. Obydwie polskie nazwy nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1988 r. Nie są one tłumaczeniem nazwy naukowej, lecz nawiązują do cech tego grzyba[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Kapelusz o szerokości 2,5–10 cm, czerwonawo-brązowy, bledszy w kierunku brzegu. Powierzchnia pokryta ciemnobrązowymi włoskami, szczególnie u nasady. Blaszki białawe do różowobrązowych o ostrzach grubo ząbkowanych. Miąższ gorzki bez wyraźnego zapachu. Wysyp zarodników biały[3].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 4–4,5 × 3–3,5 µm, eliptyczne, amyloidalne, pokryte bardzo drobnymi brodawkami i kolcami. Pleurocystydy rzadkie, wrzecionowate do ostro zakończonych. Obecne maczugowate gleocystydy[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą, a także na niektórych wyspach[6]. W 2003 r. W. Wojewoda przytacza liczne jego stanowiska w Polsce[4]. Bardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się jednak na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii gatunków wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach i zaroślach na martwym drewnie, głównie drzew liściastych, bardzo rzadko iglastych[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-03-06].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-03-06].
  3. ↑ a b Lentinellus ursinus [online] [dostęp 2022-03-06].
  4. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ Michael Kuo, Lentinellus ursinus [online], Mushroom Expert [dostęp 2022-03-06].
  6. ↑ Mapa występowania twardówki filcowatej na świecie [online] [dostęp 2022-03-06].
  7. ↑ Aktualne stanowiska twardówki filcowatej w Polsce [online] [dostęp 2022-03-02].
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.