Twierdza w Niszu

Twierdza w Niszu
Нишка тврђава / Niška tvrđava
	nr rej. SK 289
	; Brama Stambulska – główne wejście do twierdzy
Państwo	Serbia
Miejscowość	Nisz
Typ budynku	twierdza
Rozpoczęcie budowy	1719
Ukończenie budowy	1723
Pierwszy właściciel	Imperium Osmańskie
Kolejni właściciele	Serbia, Królestwo SHS, Jugosławia
	Położenie na mapie Serbii Twierdza w Niszu
	43°19′33,8″N 21°53′44,4″E/43,326056 21,895667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Twierdza w Niszu (srb. Нишка тврђава, Niška tvrđava) – system dawnych fortyfikacji, położony w centrum miasta, nad rzeką Niszawą.

Twierdza jest chroniona prawem od 1948 roku, a w 1979 została uznana przez rząd SR Serbii za zabytek kultury o dużym znaczeniu.

Historia

Pierwszą twierdzę zbudowali w tym miejscu prawdopodobnie Rzymianie, wielokrotnie była rozbudowana m.in. przez Cesarstwo Bizantyńskie. Dzisiejszy kształt przybrała w czasie rządów tureckich, w latach 1719–1723. Długość kamiennych murów wynosiła 2,1 kilometrów, wysokość do 8 metrów, a grubość 3 metry. Od południa twierdzę chroniła rzeka, z pozostałych kierunków fosy, częściowo do dziś zachowane.

Do obiektu prowadziło pięć bram:

Stambulska (Stambol vrata) – od południowej strony, główna brama twierdzy,
Belgradzka (Beogradska vrata) – od południowo-zachodniej strony, w pobliżu Stambulskiej,
Wodna (Vodena vrata) – wschodnia, częściowo zachowana,
Widyńska (Vidinska vrata) – północna, zachowały się tylko ruiny,
Jagodińska (Jagodinmalska vrata) – południowo-wschodnia, również tylko ruiny.

Twierdza została odbita z rąk Turków wraz z całym miastem w 1878 roku i przyłączona do Serbii. Do 1950 roku zajmowana przez wojsko, a obecnie służy jako 22-hektarowy park, odbywają się tutaj festyny i koncerty.

Wewnątrz twierdzy

Po zajęciu twierdzy przez Serbów zniszczono wiele obiektów na jej terenie, mimo tego zachowało się sporo historycznych budynków, m.in.:

przy bramie Stambulskiej stoi turecka łaźnia (hammam) z XV wieku, najstarszy zabytek z czasów tureckich w Niszu i jeden z najstarszych świeckich na Bałkanach, obecnie restauracja,
prochownia (barutana) z lat 1720–1723,
turecki arsenał (naprzeciwko łaźni) z 1857 roku, obecnie galeria i sklep,
ruiny łaźni rzymskiej lub bizantyjskiej,
meczet Bali Bega (Bali-begova džamija), jeden z dwóch zachowanych w mieście. Wzniesiony w latach 1521–1523, przedstawia styl kamienno-ceglany z arkadowym przedsionkiem, typowy dla architektury osmańskiej. Minaret nie zachował się. Obecnie w środku mieści się galeria,
lapidarium, z kolekcją rzymskich nagrobków i płyt nagrobnych, od I do VI wieku, znalezionych w twierdzy. Otwarte w 1979 lub 1980 roku,
archiwum historyczne w budynku z 1890 roku, dawny Instytut Kartograficzny serbskiej armii,
stacja meteorologiczna z 1889 roku,
pomnik księcia Milana I Obrenowicia, oswobodziciela Niszu,
krypta z 1931 roku, poświęcona ofiarom powstania z 1917 roku.

Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto liczne pozostałości po Rzymianach i Bizantyjczykach – oprócz wspomnianych łaźni oraz nagrobków i płyt umieszczonych w lapidarium – pozostałości po utwardzonej siatce ulic, resztki budynków, w tym bazyliki, ceramikę podłogową, a także głowę Konstantyna Wielkiego i posąg Jowisza z brązu, ołtarz i srebrne monety z III wieku.

Jednym z nowszych obiektów jest amfiteatr na wolnym powietrzu, wybudowany w 1959 roku.

Bibliografia

Adamczak S., Firlej-Adamczyk K., Bzowski K., Gołębiowski Ł.: Czarnogóra, Serbia, Macedonia, Kosowo i Albania. Praktyczny przewodnik. Bielsko-Biała: Pascal, 2011. ISBN 978-83-7513-904-4.

Linki zewnętrzne

City of Niš: Niš Fortress. www.ni.rs. [dostęp 2012-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-22)]. (ang.).