Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera

Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera
Ilustracja
Nagrobek Abdesa Pantery w Bad Kreuznach
Data i miejsce urodzenia

≈22 p.n.e.
Sydon

Data i miejsce śmierci

≈40
Bingium

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia rzymska

Jednostki

Cohorte I Sagittariorum

Stanowiska

chorąży kohorty

Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera (Tiberius Iulius Abdes Pantera; ur. ok. 22 p.n.e. w Sydonie, zm. ok. 40 w Bingium) – rzymski żołnierz pochodzenia fenickiego, łucznik oraz chorąży I Kohorty Sagittariorum, według jednej z teorii (Vita di Gesù, Craveri 1966) identyfikowany z legionistą Pantherą, którego filozof Celsus wzmiankuje w swoich pismach jako biologicznego ojca Jezusa Chrystusa[1] (II w. n.e.). Wszystkie znane informacje o Panterze pochodzą z jego steli nagrobnej odkrytej w niemieckim Bingerbrück (obecnie część Bingen am Rhein) w 1859.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Nagrobek Abdesa Pantery został odkryty w 1859 podczas budowy linii kolejowej w Bingerbrück. Znajdował się on na terenie miejsca pochówku z czasów rzymskich pośród kilku innych monumentów. Obecnie kamień nagrobny przechowywany jest w Römerhalle w Bad Kreuznach.

Inskrypcja nagrobna
w oryginale tłumaczenie
Tib(erius) Iul(ius) Abdes Pantera

Sidonia ann(orum) LXII

stipen(diorum) XXXX miles exs(ignifer?)

coh(orte) I sagittariorum

h(ic) s(itus) e(st)[2]

Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera

z Sydonu, w wieku lat 62

służył lat 40, niegdyś chorąży (?)

Pierwszej Kohorty Łuczników

spoczywa tu

Wnioskując z tekstu inskrypcji Abdes Pantera urodził się w Sidonii, identyfikowanej z fenickim Sydonem i służył w Pierwszej Kohorcie Łuczników (Cohors I Sagittariorum). Znaczenie jego syriackiego imienia Abdes jest nadal przedmiotem sporu. Zdaniem niektórych badaczy znaczy ono Sługa (Izydy), inni sądzą, iż było to w rzeczywistości zwykłe syryjskie imię. Pantera (Panthera) jest łacińską nazwą lamparta. Imiona Tyberiusz Juliusz otrzymał prawdopodobnie wraz z rzymskim obywatelstwem, nadawanym po zakończeniu 25 lat służby legionowej, co musiało mieć miejsce za panowania cesarza Tyberiusza pomiędzy 19 a 37 n.e. Pierwsza Kohorta Łuczników stacjonowała w Syrii do 9 n.e. oraz w Bingium (obecnie Bingen am Rhein) w prowincji Germania Superior pomiędzy 17 a 69 n.e.[3] Abdes Pantera służył 40 lat, był prawdopodobnie chorążym kohorty (signiferem) niosącym sztandar (signum) swojej jednostki. Zmarł w wieku 62 lat w Bingium.

Związki z Jezusem

[edytuj | edytuj kod]

Rzekomy związek Abdesa Pantery z Jezusem opiera się na interpretacji pism Celsusa, antychrześcijańskiego filozofa i pisarza greckiego obszernie cytowanego przez jego przeciwnika, filozofa i teologa Orygenesa w traktacie Contra Celsum. Według Orygenesa Celsus pisze:

Maria została odrzucona przez jej męża, z zawodu cieślę, po tym jak została skazana (uznana za winną) za niewierność. Wyrzucona przez męża i tułająca się na pustkowiu w niesławie, wtedy w opuszczeniu urodziła Jezusa, z pewnego żołnierza Panthery[4]. (Orygenes, Contra Celsum, 1:28)

Postać nazywana Yeshu ben Pandera wspomniana jest w Tosefcie, jednym ze zbiorów żydowskiego prawa zwyczajowego. Wzmianka ta interpretowana jest niekiedy jako odnosząca się do Jezusa.

Związek Panthery z pism Celsusa oraz Tyberiusza Juliusza Abdesa Pantery jako pierwszy zasugerował Marcello Craveri w książce La vita di Gesù (1966)[5]. Oparł się on na założeniu, że informacje Celsusa o nieprawym pochodzeniu Jezusa są prawdziwe oraz powiązał je z osobą żołnierza o zbieżnym imieniu żyjącego w odpowiednim miejscu i czasie, który mógłby być ojcem. Kariera wojskowa zawiodła Abdesa Panterę jako młodego człowieka do Syrii, gdzie znalazł się mniej więcej w czasie poczęcia Jezusa.

Przeciwnicy tej teorii przypominają, że Jezus stanął przed Sanhedrynem, a przywilej ten zgodnie z Pwt 23,3 był zarezerwowany dla ludzi o pochodzeniu bezspornie prawym[6][7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Co Celsus pisze o ojcu Jezusa?
  2. ↑ Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL) XIII 7514
  3. ↑ Ovidiu Ţentea, "Cohors I Ituraeorum Sagittariorum equitata milliaria" w: Orbis Antiquus. Studia in honorem Ioannis Pisonis, Cluj-Napoca 2004, str 806 online
  4. ↑ Abdes Pantera - w poszukiwaniu ojca Jezusa z Nazaretu - Racjonalista [online], www.racjonalista.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  5. ↑ Rozprawa w języku niemieckim (link z archiwum Internetu). [dostęp 2007-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-22)].
  6. ↑ Daniel-Rops, Dzieje Chrystusa, Warszawa 1995, str. 100, przyp. 3
  7. ↑ Orygenes, Przeciw Celsusowi, tłum. Stanisław Kalinkowski, Warszawa 1986, księga I, przyp. 97

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • P.Haupt, S.Hornung, Ein Mitglied der Heiligen Familie? Zur Rezeption eines römischen Soldatengrabsteines aus Bingerbrück, Kr. Mainz-Bingen. w: Archäologische Informationen 27/1, 2004, s. 133–140.
  • Marcello Craveri, La vita di Gesù, Feltrinelli, Milano 1966, 466 pp
  • Orygenes Adamancjusz, Contra Celsum, AD 248
  • Tabor, James D, The Jesus Dynasty: A New Historical Investigation of Jesus, His Royal Family, and the Birth of Christianity. Simon & Schuster. 2006 ISBN 0-7432-8723-1