Ukta

Ukta

wieś
Ukta, po lewej kaplica Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, w głębi kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2011)	623[2]
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	12-220[3]
Tablice rejestracyjne	NPI
SIMC	0767115
Położenie na mapie gminy Ruciane-Nida Ukta
Położenie na mapie Polski Ukta
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ukta
Położenie na mapie powiatu piskiego Ukta
53°41′19″N 21°29′46″E/53,688611 21,496111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ukta (dawniej Stara Ukta, niem. Alt Ukta) – wieś mazurska w Polsce, w sołectwie Ukta^[4], położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida nad Krutynią i przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 609 z drogą wojewódzką nr 610. Do 1954 r. siedziba gminy Ukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wieś leży w Puszczy Piskiej nad rzeką Krutynią. Obecnie jest tu przystanek PKS, stanica wodna, bar ulokowany w starej kuźni, poczta, apteka, sklepy i ośrodki wypoczynkowe, a także szkoła podstawowa. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

Historia

Na położonym 2 kilometry na południe wzgórzu zwanym Zameczkiem podczas prowadzonych wykopalisk archeologicznych znaleziono urny z prochami z czasów przedhistorycznych^[5]. Początki nowożytnej osady sięgają lat około 1734, gdy istniała tu huta szkła. Przy hucie powstała osada zwana Szklarnią Krutyńską. Po upadku huty była tu kolonia drwali. W 1832 do wsi przybyli filiponi (jedna ze wspólnot rosyjskich staroobrzędowców, osiedliła się na stałe w pobliskim Wojnowie), którzy założyli tu swoją osadę i nadali jej obecną nazwę Ukta. W czasie II wojny światowej w Ukcie znajdował się niemiecki obóz pracy przymusowej, w którym przebywali więźniowie różnych narodowości (w tym Polacy).

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie

Zabytki

• kościół neogotycki z 1845 r. z neogotyckim ołtarzem głównym z obrazem Opłakiwanie Chrystusa z 2 poł. XVI w., przypisywany Girolamowi Muzianowi.
• drewniana dzwonnica kościelna z dwoma dzwonami z 1846 r.
• aleja lipowa z pomnikowymi drzewami o obwodzie 2–4 m.
• ruiny mostu kolejowego na dawnej linii Mrągowo-Ruciane-Nida^[6].

Zobacz też

• Krutyń
• Mazurski Park Krajobrazowy
• Nowa Ukta
• Śwignajno Małe

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142706
2. Wieś Ukta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1324 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Uchwała Rady Miejskiej w Rucianem-Nidzie nr VI/12/2003 z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie uchwalenia statutu sołectwa Ukta. 2010-07-26. [dostęp 2020-01-29]. (pol.).
5. Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 214-215
6. Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 328

Bibliografia

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 191
• Ukta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 779 .