Vladimir Plahotniuc

Vladimir Plahotniuc
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1966
Pitușca

Poseł do parlamentu Republiki Mołdawii
Okres

od 24 lutego 2019
do 30 lipca 2019

Przynależność polityczna

Demokratyczna Partia Mołdawii

Następca

Ghenadie Verdeș

Okres

od 30 listopada 2014
do 30 lipca 2015

Następca

Corneliu Pandevici

Okres

od 28 listopada 2010
do 7 listopada 2013

Następca

Ion Stratulat

Pierwszy wiceprzewodniczący parlamentu Republiki Mołdawii
Okres

od 30 grudnia 2010
do 15 lutego 2013

Poprzednik

Serafim Urechean

Multimedia w Wikimedia Commons

Vladimir, popularnie Vlad Plahotniuc (ur. 1 stycznia 1966 w Pitușce) – mołdawski biznesmen i polityk. Był określany jako najpotężniejszy człowiek w Mołdawii, oligarcha kontrolujący najważniejsze instytucje w tym kraju[1][2][3]. Opuścił Mołdawię po kryzysie politycznym w czerwcu 2019 r.[4]

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie nauczyciela, był jednym z sześciorga dzieci[5]. W 1983 r. ukończył szkołę średnią w Grozești[6]. W latach 1991–1993 pracował jako specjalista w ośrodku prewencji i pomocy nieletnim ofiarom przestępstw „Minor” w Kiszyniowie[6]. Przez kolejne pięć lat, według oficjalnego biogramu, pracował w obszarze marketingu i reklamy[6]. Według innych oficjalnych deklaracji tworzył w tym czasie mołdawsko-amerykański fundusz inwestycyjny i zajmował się eksportem win mołdawskich do Rosji[1]. W mediach wielokrotnie pojawiały się materiały sugerujące, że w tym okresie w rzeczywistości prowadził działalność przestępczą (handel ludźmi)[7][1]. Dzięki tej działalności Plahotniuc miał pozyskać kontakty i informacje, które następnie umożliwiły mu uzyskanie stanowiska w koncernie Petrom Moldova, bogacenie się na prywatyzacji majątku państwowego i budowanie sieci wpływów w strukturach państwowych. Działania te ułatwiała Plahotniukowi znajomość z Olegiem, synem Vladimira Voronina, prezydenta Mołdawii w latach 2001–2009[1].

W 2001 r. ukończył studia na Mołdawskim Uniwersytecie Technicznym, uzyskując stopień inżyniera technologii żywności. W 2006 r. uzyskał licencjat w dziedzinie nauk prawnych na Mołdawskim Uniwersytecie Studiów Europejskich[6].

W 2001 r. pełnił obowiązki dyrektora handlowego koncernu Petrom Moldova, zaś od 2001 do 2010 był jego dyrektorem generalnym[6]. Od kwietnia 2005 do maja 2006 pełnił obowiązki wiceprezesa rady nadzorczej Victoriabanku, a następnie do stycznia 2011 r. jej szefem. Od stycznia 2010 do stycznia 2011 był również wiceprezesem koncernu Petrom Moldova[6]. Jego majątek szacuje się w granicach 2–2,5 mld dolarów amerykańskich, ponadto Plahotniuc faktycznie kontroluje część przedsiębiorstw, które w teorii są własnością państwa[1]. Od 2010 r. kieruje założonym przez siebie stowarzyszeniem biznesmenów mołdawskich oraz fundacją „Edelweiss”[8].

Działalność polityczna

[edytuj | edytuj kod]

Plahotniuc faktycznie kontroluje Demokratyczną Partię Mołdawii (PDM)[9], której wiceprzewodniczącym został w 2010 r.[10] i którą wspierał finansowo jeszcze przed tym, gdy po protestach w Mołdawii w 2009 r. stała się ona częścią rządzącej koalicji[5]. W tym samym roku uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Republiki Mołdawii[11]. W latach 2010–2013 pełnił obowiązki pierwszego wiceprzewodniczącego parlamentu Mołdawii[6]. W wyborach parlamentarnych w 2014 r. ponownie został wybrany na deputowanego z ramienia PDM[12].

W ramach rządzącej Mołdawią koalicji partii deklarujących proeuropejskość Plahotniuc rywalizował o kontrolę nad mołdawskim parlamentem i rządem z innym oligarchą i politykiem Vladem Filatem, stojącym na czele Liberalno-Demokratycznej Partii Mołdawii[13][5]. Walkę tę wygrał, doprowadzając do skazania konkurenta na więzienie za korupcję; w rezultacie w 2016 r. Plahotniuc i skupiony wokół niego klan w sposób niekwestionowany kontrolowali najważniejsze instytucje państwowe w Mołdawii – rząd, parlament, system sądowniczy i finansowy, a także większość państwowych kanałów telewizyjnych i szereg innych mediów[1][14][15]. Rozmiary wpływów Plahotniuka w Mołdawii sprawiają, że nazywany jest przez swoich krytyków „Lalkarzem”[16].

W powołanym w styczniu 2016 r. rządzie Pavla Filipa zarówno sam premier, jak i inni politycy na kluczowych stanowiskach, byli związani z klanem Plahotniuka[17]. Przed nominowaniem Filipa na premiera Plahotniuc sam czynił starania, by stanąć na czele rządu[5], jednak jego kandydatury nie zaaprobował prezydent Nicolae Timofti[18]. Blisko związany z Plahotniukiem był również przewodniczący parlamentu Mołdawii w latach 2015-2019, Andrian Candu[19].

6 grudnia 2017 r. sąd dla rejonu Basmannego Moskwy wydał zaoczne postanowienie o aresztowaniu Plahotniuka. Rosyjski Komitet Śledczy podejrzewa Plahotniuka o próbę zabójstwa[20].

W wyborach parlamentarnych w Mołdawii w lutym 2019 r. Vladimir Plahotniuc zdobył mandat deputowanego w okręgu jednomandatowym nr 17 w Nisporeni[21]. W czerwcu tego samego roku opuścił Mołdawię po tym, gdy z poparciem Stanów Zjednoczonych, Rosji i Unii Europejskiej koalicję rządową zawiązały dotąd rywalizujące ze sobą Partia Socjalistów Republiki Mołdawii oraz proeuropejski blok Teraz (ACUM). Celem tego porozumienia było zakończenie nieformalnych rządów Plahotniuka w Mołdawii[4].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Order Republiki (24 lipca 2014) – nadanie orderu unieważnione dekretem Prezydent Mołdawii Mai Sandu w dniu 18 lutego 2021[22]
  • Order „Chwała pracy” (2007)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Kamil Całus, Mołdawia: od pluralizmu oligarchicznego do hegemonii Plahotniuca [online], 11 kwietnia 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  2. ↑ Matthias Williams, Powerful tycoon sees Moldova sticking to EU path regardless of election, „Reuters” [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  3. ↑ Plahotniuc w USA: legitymizacja mołdawskiego oligarchy [online], 11 maja 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  4. ↑ a b Stracili władzę, wyjeżdżają z kraju. "Nigdzie na świecie nie będą mogli żyć beztrosko" [online], TVN24.pl [dostęp 2019-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-16].
  5. ↑ a b c d Maria Levcenco, Vlad Plahotniuc: Moldova’s man in the shadows [online], openDemocracy, 25 lutego 2016 [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g Plahotniuc Vladimir [online], Parlamentul Republicii Moldova [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  7. ↑ The show of a puppeteer or the enslavement of the political elite from Moldova by the former pimp and slave trader Plahotniuc, „Jurnal.md” [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  8. ↑ Cum a devenit Vladimir Plahotniuc milionar în euro, „adevarul.ro”, 1296 [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  9. ↑ Państwo zawłaszczone? Niepewne perspektywy modernizacji Mołdawii [online], 22 kwietnia 2015 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  10. ↑ PD a decis: Vladimir Plahotniuc, wicepreşedinte al Partidului Democrat din Moldova, „UNIMEDIA” [dostęp 2018-01-11] (rum.).
  11. ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on November 28, 2010 / Elections 2010 [online], www.e-democracy.md [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  12. ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on November 30, 2014 / Elections 2014 [online], www.e-democracy.md [dostęp 2018-01-11] (ang.).
  13. ↑ Areszt Filata – nowa odsłona mołdawskiej wojny na górze [online], 21 października 2015 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  14. ↑ Mołdawia: Sąd Konstytucyjny zmienia tryb wyboru prezydenta [online], 9 marca 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  15. ↑ Piotr Oleksy, Wartości i geopolityka [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
  16. ↑ Piotr Oleksy, Walczący z Lalkarzem [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
  17. ↑ Mołdawia: nowy rząd w cieniu protestów [online], 27 stycznia 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  18. ↑ Президент Николай Тимофти отклонил кандидатуру олигарха Плахотнюка на должность премьер-министра, „Jurnal.md” [dostęp 2018-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-06] (ros.).
  19. ↑ Piotr Oleksy, Koalicja proeuropejskiego marazmu [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
  20. ↑ Председателя Демпартии Молдавии заочно арестовали в РФ, „Interfax.ru”, 6 grudnia 2017 [dostęp 2018-01-11] (ros.).
  21. ↑ „Trei trandafiri" la Nisporeni. Vlad Plahotniuc, deputatul care va reprezenta circumscripția nr. 17 în Parlament" [online], unimedia.info [dostęp 2019-06-16].
  22. ↑ Maia Sandu i-a retras lui Vlad Plahotniuc distinctia "Ordinul Republicii" / DOC [online], Pro TV [dostęp 2021-02-18] (rum.).