Waldemar Łysiak

Waldemar Łysiak
Valdemar Baldhead, Archibald, Mark W. Kingden, Rezerwowy Ł.
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1944
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

powieść, felieton

Ważne dzieła
Cytaty w Wikicytatach

Waldemar Wojciech Konrad Łysiak (ur. 8 marca 1944 w Warszawie[1]) – polski pisarz, publicysta, eseista, architekt.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Waldemar Łysiak jest synem inżyniera Stanisława Łysiaka oraz Wiktorii z Kowalewskich[2]. Dwie starsze siostry Łysiaka zginęły w powstaniu warszawskim[3]. Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Warszawie[2]. W latach 1963–1968 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i uzyskał tytuł inżyniera architekta ze specjalizacją w zakresie konserwacji zabytków[2]. W latach 1968–1971 pracował w państwowym przedsiębiorstwie Pracownie Konserwacji Zabytków[2]. Następnie studiował historię sztuki na Uniwersytecie Rzymskim w latach 1970–1972 oraz w Międzynarodowym Centrum Studiów nad Ochroną i Konserwacją Zabytków w Rzymie w latach 1970–1973[2]. W 1977 obronił na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pracę doktorską pt. Doktryna fortyfikacyjna Napoleona, pisaną pod kierunkiem profesora Andrzeja Gruszeckiego[3]. Wykładał historię kultury i cywilizacji na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej[2].

Łysiak ożenił się w 1965 roku z Zofią Poisel[2][3]. Ma troje dzieci; jego syn Tomasz Łysiak jest dziennikarzem radiowym i aktorem.

Łysiak jest bibliofilem, jego zbiór zawiera m.in. rękopisy wierszy Norwida oraz jedyny zachowany pierwodruk Trenów Kochanowskiego[4][5].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Twórczość Waldemara Łysiaka.

Pisarstwo

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Lista książek Waldemara Łysiaka.

Pierwszą powieścią była Kolebka wydana w 1974, nagrodzona w konkursie z okazji 50-lecia ZLP i 25-lecia PRL. Po powrocie ze studiów na La Sapienzy napisał esej o Orvieto, który stał się później częścią wydanych w 1974 Wysp zaczarowanych.

Jego kolejne publikacje to książki o tematyce napoleońskiej. Szuańska ballada z 1976 to historia konfliktu pomiędzy Napoleonem Bonaparte i Georges’em Cadoudalem, przywódcą rojalistycznych szuanów. Wydany w 1980 Szachista opisuje fikcyjną próbę porwania Napoleona, którą zaplanowali torysi pod przywództwem Roberta Castlereagh. Uprowadzenia próbowano dokonać przy pomocy Mechanicznego Turka. Inne książki o podobnej tematyce z tego okresu to: Francuska ścieżka (1976), Empirowy pasjans (1977), Cesarski poker (1978).

W 1981 opublikował Flet z mandragory (ukończony w 1978). W 1984 wydał zbiór opowiadań „MW”, pod okiem PRL-owskiej cenzury przemycił opis zbrodni katyńskiej opisując fikcyjny „mord na szwoleżerach polskich w Bourreaugne”[potrzebny przypis] („bourreau” to po francusku kat).

Łysiak jest autorem trylogii „łotrzykowsko-heroicznej”, w skład której wchodzą następujące książki: tom 1 – Dobry (1990), tom 2 – Konkwista (1988, opublikowana pod pseudonimem „Valdemar Baldhead”) i tom 3 – Najlepszy (1992). W 2006 ukazał się Najgorszy, zmieniając cykl w czteroksiąg. Choć każda z książek cyklu jest osobnym dziełem, to łączą się ze sobą tematyką, postaciami i stylistyką okładek. Ze względu na okładkę i nawiązanie tytułem mogłoby się wydawać, że cykl ma 5 części, ale wydany w 1990 Lepszy jest pamiętnikiem zmagań autora z cenzurą.

Waldemar Łysiak jest także autorem ośmiotomowego ilustrowanego przewodnika po malarstwie Malarstwo białego człowieka, wydanego w latach 1997–2000 oraz monografii Franka Lloyd Wrighta.

Wydał też cztery publikacje o charakterze publicystycznym – Stulecie kłamców (2000), Rzeczpospolitą kłamców – Salon (2004), dwuczęściowy Alfabet szulerów – Salon 2 (2006) oraz Mitologię świata bez klamek (2008). W pierwszej z nich przedstawia swoją wizję kłamstw występujących jego zdaniem powszechnie w polityce, dotyczących wojny, pokoju, demokracji, ekonomii, dekolonizacji, komunizmu, libertynizmu i relatywizmu.

Rzeczpospolita kłamców – Salon jest z kolei kontynuacją treści poruszanych we wcześniejszych książkach, ale tym razem Łysiak zajmuje się tym, co uważa za kłamliwe w polskim życiu publicznym. Obiektem krytyki stał się w niej m.in. Adam Michnik, Jacek Kuroń, a także środowisko byłego KOR-u nazwane przez niego „różowym salonem”, które jego zdaniem kontroluje polskie media i politykę. Celami krytyki pisarza stali się również polscy laureaci nagrody Nobla: Wisława Szymborska i Czesław Miłosz, którym zarzucał antypolską postawę. W przypadku Miłosza zarzucono mu manipulację cytatami i sfałszowanie intencji autora[6]. W 2005 książka została nominowana do nagrody im. Józefa Mackiewicza.

W Alfabecie szulerów – Salon 2 autor porusza i obszernie opisuje zakłamane jego zdaniem dziedziny polskiego życia publicznego (m.in. gospodarka, historia, lustracja), a także analizuje problemy dzisiejszej Europy i świata – dotyczące m.in. integracji europejskiej oraz demokracji.

Publicystyka

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1969 roku na łamach „Myśli społecznej” ukazał się artykuł Łysiaka o Irlandii za czasów napoleońskich. Debiut beletrystyczny nastąpił pod koniec 1972, gdy w miesięczniku „Morze” wydrukowano dwie nowele marynistyczne: Spowiedź galernika i Misja korsarza.

W latach 70. i 80. XX wieku był aktywnym felietonistą, w prasie ukazało się niemal 300 artykułów jego autorstwa[7]. W latach 1976–1981 pisał dla warszawskiej „Stolicy” i „Perspektyw”. Artykuły opisywały między innymi życie codzienne w Polsce oraz jego podróże zagraniczne.

Jako publicysta zajmował się głównie ochroną zabytków. Jego Raport o stanie zabytków został uznany przez Wolną Europę „artykułem miesiąca na kraj”. W swoich felietonach krytykował niedbałość lokalnych władz partyjnych wobec substancji zabytkowej. Zarzucał im uprawianie antyrządowego sabotażu. Dla poparcia zarzutów używał słów pierwszego sekretarza partii Edwarda Gierka o obowiązku szanowania zabytków[8][martwy link]. Po 13 grudnia 1981 zaprzestał uprawiania publicystyki aż do 1989. Nadal jednak wydawano jego książki.

Łysiak publikował także artykuły publicystyczne na łamach takich pism jak: „Najwyższy CZAS!”, „Nasza Polska”, „Tygodnik Solidarność”, a także w prasie polonijnej. Artykuły te następnie ukazały się w zbiorze pt. Łysiak na łamach… oraz w pięciu kolejnych książkach: Łysiak na łamach 2 i czterech oznaczanych odrębnymi tytułami i podtytułem Łysiak na łamach oraz kolejny numer. Pisał również dla „Gazety Polskiej” i „Niezależnej Gazety Polskiej” jednak po konfliktach z obydwiema gazetami 18 lipca 2007 zerwał współpracę. Po czterech latach przerwy w pisaniu artykułów wrócił do publikowania w prasie. Jego pierwszy felieton po przerwie ukazał się w numerze 11/2011 „Uważam Rze” z 18 kwietnia 2011. Od stycznia 2013 roku jest publicystą tygodnika „Do Rzeczy”[9].

Na ekranie

[edytuj | edytuj kod]

W 1984 roku, w cyklu Teatr Sensacji „Kobra”, Teatr Telewizji przygotował spektakl Selekcja na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem z tomu Perfidia (1980). Reżyserem spektaklu był Tadeusz Kijański. W roku 1993 trwały zaawansowane przygotowania do adaptacji filmowej powieści Szachista (1980)[10]. Film miał powstać jako koprodukcja Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Polski, reżyserować miał Andrzej Kostenko. Do ekranizacji nie doszło. Scenariusz filmu pt. „Szach cesarzowi” znajduje się w zbiorach Filmoteki Narodowej. W lutym 2019 roku Telewizja Polska wyemitowała, adaptację Ceny (2000) w reżyserii Jerzego Zelnika, przygotowaną przez Teatr Telewizji.

Poglądy

[edytuj | edytuj kod]

Waldemar Łysiak określa siebie jako człowieka związanego z polityczną prawicą, konserwatystę oraz wierzącego katolika[11]. W swoich publikacjach wyraża pogardę wobec środowisk feministycznych[12], w kwestiach obyczajowych postuluje surowe wychowywanie dzieci[13], natomiast w kwestiach geopolityki – antyukraińską politykę rewizjonistyczną[14]. Ukraińców Łysiak określa mianem „niereformowalnych wrogów” oraz „zezwierzęconej azjatyckej dziczy”, a organizatorów Euromajdanu w latach 2013–2014 nazywał „banderowskimi nazistami”[15].

Dosadność i wulgarność wypowiedzi Łysiaka w przestrzeni publicznej była krytykowana przez badaczy lingwistyki. Mirosław Karwat opisał język używany przez Łysiaka jako „demagogię prostacką”, rozumianą jako „paradoksalną symbiozę widocznej tendencyjności, złej woli […] oraz wspólnego przeżywania – przez nadawcę, jak i wdzięcznych odbiorców takiej krytyki – «prawdy subiektywnej»”[16]. Iwona Benenowska, analizując pogardliwe wypowiedzi Łysiaka wobec Lecha Wałęsy, skonstatowała, że radykalnie różnią się od erudycyjnych pism eseisty o tematyce historycznej i stanowią przykład „chłostania słowem o niskich rejestrach”[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Łysiak Waldemar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-06-29].
  2. ↑ a b c d e f g Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan (red.). T. V: L–M. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1997, s. 200.
  3. ↑ a b c Waldemar Łysiak: Łysiak na łamach. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988, s. 353. ISBN 83-205-3709-06.
  4. ↑ Łysiak Trenów nie dał. polonia.dk, 2001-10-20. [dostęp 2017-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (pol.).
  5. ↑ Pierwodruk „Trenów” dla Biblioteki Kórnickiej. wiadomosci.wp.pl, 2002-06-22. [dostęp 2017-01-29]. (pol.).
  6. ↑ Tomasz Czapiewski Błotne kąpiele.
  7. ↑ Waldemar Łysiak, czyli baron Münchhausen IV RP. [dostęp 2006-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-11)].
  8. ↑ Odwet Salonu, czyli 'ręka, noga, mózg na ścianie'.
  9. ↑ Redakcja. dorzeczy.pl. [dostęp 2013-02-04]. (pol.).
  10. ↑ Łysiak na ekranie, czyli nieudana misja „Szachisty” – ZNienacka [online] [dostęp 2019-10-22] (pol.).
  11. ↑ Waldemar Łysiak, Intelekt inaczej, „Uważam Rze”, 24 (7), 2012, s. 99.
  12. ↑ Magdalena Środa, Kobiety i władza, Warszawa: Virtualo, 2009, Cytat: Feministki mają mnóstwo nienawistników i wrogów, choć niekoniecznie tak pospolitych i żałosnych jak Waldemar Łysiak. […] W towarzystwie osoby, o której wieść niesie, że jest feministką, zachowuje się jak Don Kichot. Traci zmysły, tudzież rozum, i walczy z nią jak z armią wojsk, choć ma przed sobą użyteczny wiatrak. […] zabrał ongiś głos na temat wstydu i napisał swoim genialnym piórem: „Wszelacy bezwstydni obrońcy łajdactwa czy zboczeń, wszelkie obrończynie pesudotolerancji czy feminoterroryzmu, różne Kingi, Jarugi, Szczuki, Środy muszą uważać”..
  13. ↑ Waldemar Łysiak, Szkoła szkodzi, „Gazeta Polska” (46), 2006, Cytat: „kultura wysokiej samooceny ucznia”, czyli prawo ucznia do samodzielnego oceniania swoich szkolnych wyników i zachowań, co znaczy (upraszczając), że nawet debila, patentowanego lenia, żula i tumiwisielca nie wolno karcić bądź przymuszać do czegokolwiek […].
  14. ↑ Jarosław Ławski, Obraz kultury polskiej na wschodzie Europy: Czas kryzysu 2013–2015, „Київські полоністичні студії”, 26 (24), 2015, s. 248, Cytat: Typ rewizjonistycznej mentalności, wstydliwie bądź jawnie marzącej o powrocie na kresy, rozliczeniu «polskich krzywd» itp. W pokoleniu moim i ludzi młodych stał się on marginesem, ale nie oznacza to, że nie może się pojawić jego renesans w «sprzyjających» warunkach niepokoju historycznego. Tak było w 2014 i 2015 roku, kiedy radykalnie antyukraińskimi głosami zdobywali sobie poparcie [niewielkie!] tacy «stratedzy», jak Waldemar Łysiak, Mariusz Max Kolonko lub ks. Isakiewicz-Zaleski. Trzeba podkreślić, że ich głos wywołał żywe oburzenie, sprzeciw kolegów nawet z tych samych redakcji pism, do których pisywali swe manifesty..
  15. ↑ Michał Lubicz Miszewski, Obraz rewolucji na Ukrainie przełomu 2013/2014 roku w polskich mediach (w prasie i Internecie), [w:] Marek Bodziana (red.), Społeczeństwo a wojna. Kryzysy społeczne – retrospekcja i współczesność, Wrocław: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki, 2015, s. 96–97.
  16. ↑ Mirosław Karwat, Demagogiczne schematy krytyki przeciwników, „Studia Pragmalingwistyczne”, VII, 2015, s. 31, 34.
  17. ↑ Iwona Benenowska, Dosadność, odwaga, bezkompromisowość…, czy agresja językowa? Waldemar Łysiak o Lechu Wałęsie w „Micie tytana Nikodema W.”, „Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową”, 2015, s. 328.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Twórczość Waldemara Łysiaka
Powieści
Publicystyka
Eseistyka
Napoleoniana
Historia sztuki i kolekcjonerstwo
Inne