Walerian Protasewicz
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku |
Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie | |
| Biskup wileński | ||
| Okres sprawowania |
1556–1579 | |
| Biskup łucki | ||
| Okres sprawowania |
1549–1556 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia | ||
| Sakra biskupia |
1555 | |
Walerian Protasewicz, Walerian Protaszewicz Szuszkowski herbu Drzewica[3] (ur. ok. 1505 w Krajsku koło Mińska[4], zm. 31 grudnia 1579 w Wilnie[5]) – biskup łucki, następnie wileński, pisarz wielki litewski, założyciel wileńskiego kolegium jezuickiego, przekształconego w 1578 roku w uniwersytet, kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego w latach 1579-1580[6].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z Suszkowa koło Krajska, w województwie mińskim. Jego rodzina miała prawdopodobnie litewski, bojarski rodowód, skoligacona była z książętami Świrskimi i rodem Kieżgajłów.
Był pisarzem kancelarii administrującej posiadłościami litewskimi królowej Bony. W 1533 roku został kanonikiem żmudzkim, a w 1537 – wileńskim. W 1544 roku został pisarzem Wielkiego Księstwa Litewskiego i sekretarzem Zygmunta Augusta; do 1549 roku kierował kancelarią ruską. W roku 1547 został biskupem łuckim. W r. 1550 r. wydał statut dla członków kapituły katedralnej, kładąc w nim nacisk na obowiązek stałego rezydowania przy katedrze i uczestniczenia w modlitwach chórowych. W roku 1554 zwołał synod diecezjalny, który obradował w dniach 22-24 kwietnia t.r. w kościele św. Jana Chrzciciela w Janowie Podlaskim. Ogłosił wówczas dekret potępiający działających na Podlasiu kaznodziejów protestanckich: Szymona Zacjusza Proszowic, Hieronima Piekarskiego z Białej i Walentyna Duszę, doznających opieki ze strony starosty brzeskiego Mikołaja Radziwiłła “Czarnego”, kanclerza wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego. W 1556 r. został biskupem wileńskim. Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta[7]. W 1570 roku założył kolegium jezuitów w Wilnie, któremu Stefan Batory nadał w 1578 roku prawa uniwersytetu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 229. (łac.)
- ↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 334. (łac.)
- ↑ Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., t. I, Lipsk 1846, s. 45.
- ↑ Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 612.
- ↑ Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 613.
- ↑ Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 2.
- ↑ Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 311.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- H. Lulewicz, Walerian Protasewicz [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, 1984-1985, s. 517-521.
- Biskup Walerian Protasewicz (ang.)
- Wileński słownik biograficzny, Henryk Dubowik (red.), Jan Malinowski (red.), Janusz Andruszkiewicz (oprac.), Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 2002, ISBN 83-87865-28-1, OCLC 830347331.
- Krzysztof Rafał Prokop, Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec – Ostróg 2001, ISBN 83-911918-7-7