Warta Bolesławiecka

Warta Bolesławiecka

wieś
Pałac w Warcie Bolesławieckiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	bolesławiecki
Gmina	Warta Bolesławiecka
Liczba ludności (III 2011)	863[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-720[3]
Tablice rejestracyjne	DBL
SIMC	0368125
Położenie na mapie gminy Warta Bolesławiecka Warta Bolesławiecka
Położenie na mapie Polski Warta Bolesławiecka
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Warta Bolesławiecka
Położenie na mapie powiatu bolesławieckiego Warta Bolesławiecka
51°13′56″N 15°39′58″E/51,232222 15,666111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Warcie Bolesławieckiej

Warta Bolesławiecka – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, w gminie Warta Bolesławiecka, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego. Miejscowość jest siedzibą władz gminy Warta Bolesławiecka.

Nazwa

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Wartha^[4][5].

Polską nazwę Warta nad Nissą w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w roku 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[6].

• 1217 Warte;
• 1305 Wartha;
• 1310 Warta;
• 1426 Wartaw.

Historia

Miejscowość powstała ok. 1200 r., ale prawdopodobnie już w XII w. templariusze wznieśli tu zamek. W dolinie Złotego Potoku prowadzono poszukiwania złota, które przerwał najazd mongolski w 1241. Wieś leżała na granicy okręgu bolesławieckiego i legnickiego, w średniowieczu pobierano od kupców cło. Właścicielami na przestrzeni wieków były rody szlacheckie von Stiebitzów, von Zedlitzów, von Glaubitzów, von Sommerfeldów i von Frankenbergów^[7].

Transport

W miejscowości był dawny przystanek kolejowy.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

Kościół parafialny w Warcie Bolesławieckiej.

• kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, pierwsza świątynia była wzmiankowana w 1305, obecny kościół powstał w XV w., kilkukrotnie przebudowywany m.in. w XVIII w. i w 1872. Świątynia orientowana, jednonawowa, z wydzielonym prezbiterium. W wyposażeniu m.in. kamienna chrzcielnica z 1569, ołtarze i ambona z I poł. XVIII w^[7].
• cmentarz przykościelny
• plebania, z około 1600 r., przebudowa XIX wiek
• cmentarz parafialny, z 1878 roku
• zespół pałacowy:
  • ruiny zamku, gotyckiego z XIV-XV wieku
  • pałac-dwór z łącznikiem – bramą, z 1540 roku^[9], przebudowywany w 1612 r., XVIII i XIX wieku
  • dwie oficyny pałacowe, z XVI wieku
  • trzy budynki gospodarcze i obora, z XVI w., XIX wieku
  • park
• domy z XVIII i XIX wieku:
  • dom nr 17, z drugiej połowy XIX wieku
  • dom nr 21, z XVIII/XIX wieku
  • dom nr 37 (vis a vis kościoła), z XVIII wieku
• wapiennik z drugiej połowy XVIII wieku.

inne:

• mauzoleum rodzin von Merveldt oraz von Frankenberg z grobami: hr. Klemensa von Merveldt (1845-1923), jego żony Johanny von Frankenberg (1848-1924) oraz teściowej Rosy von Frankenberg (1822-1897). Sarkofagi położone pod baldachimem wspartym na ośmiu kolumnach z piaskowca, tworzących arkady. Nad środkową herb von Merveldt^[10]

Fikcja

Warta Bolesławiecka była wzmiankowana w Lux perpetua, trzeciej części sagi śląskiej Andrzeja Sapkowskiego, o Reynevanie z Bielawy.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 144420
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1454 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
5. H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
6. Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.24.
7. Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
8. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 7. [dostęp 2012-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
9. Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 395
10. Mauzoleum rodzin von Merveldt oraz von Frankenberg. [dostęp 2024-01-07].

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9, ss. 605-11.
• Małgorzata Kwiatkowska, Gmina Warta Bolesławiecka w zarysie dziejów i w dobie samorządności, rok 2008.