Werbezyna

Werbezyna
Ilustracja
Werbezyna filcowata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

werbezyna

Nazwa systematyczna
Verbesina L.
Sp. Pl.: 901 (1753), nom. Cons. [3]
Typ nomenklatoryczny

V. alata Linnaeus[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Werbezyna skrętolistna
Werbezyna słonecznikowata

Werbezyna, werbesyna, niechętek[5] (Verbesina L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 350 gatunków[3]. Rośliny te występują w naturze w Ameryce Północnej i Południowej od południowej Kanady po północną Argentynę, ale z wyłączeniem Amazonii[3]. Centrum zróżnicowania stanowi Meksyk i okołorównikowa część Andów[6]. Jako introdukowane i dziczejące rosną na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[3].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiana jest werbezyna filcowata V. encelioides (też przejściowo dziczeje z upraw)[5], skrętolistna V. alternifolia i słonecznikowata V. helianthoides[7]. Część gatunków wykorzystywana jest lokalnie także jako rośliny lecznicze[6].

Protolog nie zawiera wyjaśnienia genezy nazwy naukowej[8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Najczęściej rośliny zielne (jednoroczne i byliny) osiągające od kilku cm (V. nana) do 4 m wysokości, rzadziej także krzewy i drzewa osiągające ponad 25 m wysokości[8][6]. Pędy mają zwykle prosto wzniesione i rozgałęzione[8].
Liście
Tylko łodygowe lub łodygowe i odziomkowe, skrętoległe, naprzeciwległe lub rzadziej okółkowe, siedzące lub ogonkowe, pojedyncze. Blaszka liściowa naga lub owłosiona ma kształt zwykle rombowaty lub trójkątny, czasem równowąski do jajowatego, bywa pierzasto lub dłoniasto klapowana, u nasady zaokrąglona lub sercowata, na brzegu ząbkowana lub niemal całobrzega[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, języczkowe i rurkowate jednobarwne, zwykle żółte, czasem pomarańczowe lub czerwonawe. Okrywa kwiatostanu osiąga od kilku do ponad 30 mm średnicy, jest półkulista do talerzykowatej, czasem dzwonkowata lub stożkowata[8].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Verbesina serrata
Verbesina virginica

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[9].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-06-22] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-06-22] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Verbesina L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-06-22].
  4. ↑ Verbesina, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-06-22].
  5. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 200, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 962, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 193. ISBN 978-83-925110-5-2.
  8. ↑ a b c d e John L. Strother, Verbesina Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-06-22].
  9. ↑ Genus Verbesina L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-06-22].