Wielgomłyny (gmina)

Wielgomłyny
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	radomszczański
TERC	1012132
Wójt	Marcin Tomczyk
Powierzchnia	123,07 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 4691
• gęstość	38,1 os./km²
Nr kierunkowy	44
Tablice rejestracyjne	ERA
	Adres urzędu:Rynek 1; 97-525 Wielgomłyny
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	18
Liczba miejscowości	31
	Położenie na mapie powiatu;
	51°00′45″N 19°45′48″E/51,012500 19,763333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Wielgomłyny – gmina wiejska w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie piotrkowskim.

Siedziba gminy to Wielgomłyny.

Gmina Wielgomłyny położona jest na południowo-wschodnim krańcu przedrozbiorowej Wielkopolski, na granicy z Małopolską.

Znaczna część granic gminy ma naturalny charakter. Na wschodzie wyznacza ją rzeka Pilica, na południu – duże kompleksy leśne, na północy przechodzi wierzchołkiem góry Chełmo (323 m n.p.m.). Z zachodu na wschód, przez obszar gminy przepływa rzeczka Biestrzykówka, nad którą położone są liczne wsie. Pofałdowane tereny otaczające Wielgomłyny zalicza się do większej jednostki geograficznej, zwanej Wzgórzami Radomszczańskimi.

Bogate zasoby surowców mineralnych – gliny, żwiru i piaskowca pozwoliły na rozwinięcie produkcji materiałów budowlanych.

Turystyczne^[2] i wypoczynkowe miejscowości w gminie Wielgomłyny to Krzętów, Rudka i Pratkowice. Mikroklimat sosnowych lasów i nadpilicznych łąk i wolne od przemysłowych zanieczyszczeń powietrze to atuty tych miejscowości.

Na terenie gminy rośnie kilka wyjątkowych drzew. To między innymi najgrubszy dąb w województwie, rosnący w parku, w Krzętowie. Drzewo miało 786 cm obwodu w 2013 roku. Natomiast w Wielgomłynach rośnie inne, pomnikowe drzewo, zwane Dębem Wolności, okaz o obwodzie 752 cm (także mierzony w 2013).

W gminie znajdują się 3 szkoły podstawowe oraz gimnazjum.

Według danych z 30 czerwca 2010^[3] gminę zamieszkiwało 4736 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[4] gminę zamieszkiwało 4670 osób.

W czasie II wojny światowej na terenie gminy Wielgomłyny w leśniczówce „Zacisze” odbyło się spotkanie brytyjskiej misji SOE Misji Freston pod komendą Billa Hudsona z dowódcą Armii Krajowej gen. Leopoldem Okulickim^[5]^[6]^[7].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[8] gmina Wielgomłyny ma obszar 123,07 km², w tym:

użytki rolne: 73%
użytki leśne: 22%

Gmina stanowi 8,53% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2010^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4736	100	2351	49,7	2385	50,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	38

Piramida wieku mieszkańców gminy Wielgomłyny w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Goszczowa, Karczów, Kruszyna, Krzętów, Myśliwczów, Niedośpielin, Perzyny, Pratkowice, Rogi, Rudka, Sokola Góra, Trzebce, Wielgomłyny, Wielgomłyny (kolonia), Wola Kuźniewska, Wola Życińska, Zagórze, Zalesie.

Pozostałe miejscowości

Anielin, Błonie, Bogusławów, Borecznica, Borowiec, Dębowiec, Grabowie, Kolonia Myśliwczów, Kruszyna (osada), Kubiki, Maksymów, Niwa Goszczowska, Niwa Zagórska, Odrowąż, Popielarnia, Sroków, Wola Życińska (osada leśna), Wólka Bankowa, Wólka Włościańska, Zacisze, Zawodzie.

Sąsiednie gminy

Kluczewsko, Kobiele Wielkie, Masłowice, Przedbórz, Żytno

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Wielgomłyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ TomaszT. Mazur TomaszT., Zatrzymać czas, tuż nad Pilicą [online], Nasze Miasto, 2 lipca 2008 [dostęp 2022-05-05] (pol.).
↑ ^a ^b Statystyczne vademecum samorządowca 2010. stat.gov.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Wielgomłyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-19] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Paweł Dudek: O misji Freston. radomsk.pl, 2018-09-10. [dostęp 2024-01-20].
↑ Misja "FRESTON" w okupowanej Polsce. [dostęp 2024-01-20].
↑ Operacja „Freston”. Spóźniona aliancka misja. Komiks IPN w wersji PDF, s. 57
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Bibliografia

Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak, Krzysztof Borkowski: Drzewa Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016. ISBN 978-83-63895-686. OCLC 934696860.

Linki zewnętrzne

Strona Gminy Wielgomłyny. wielgomlyny.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-28)].

[populacja2016-1] Gmina Wielgomłyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] TomaszT. Mazur TomaszT., Zatrzymać czas, tuż nad Pilicą [online], Nasze Miasto, 2 lipca 2008 [dostęp 2022-05-05] (pol.).

[autonazwa2-3] Statystyczne vademecum samorządowca 2010. stat.gov.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Gmina Wielgomłyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-19] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[5] Paweł Dudek: O misji Freston. radomsk.pl, 2018-09-10. [dostęp 2024-01-20].

[6] Misja "FRESTON" w okupowanej Polsce. [dostęp 2024-01-20].

[7] Operacja „Freston”. Spóźniona aliancka misja. Komiks IPN w wersji PDF, s. 57

[autonazwa1-8] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wsie	Anielin Błonie Bogusławów Goszczowa Karczów Kolonia Myśliwczów Kruszyna Krzętów Kubiki Maksymów Myśliwczów Niedośpielin Odrowąż Perzyny Popielarnia Pratkowice Rogi Rudka Sokola Góra Trzebce Wielgomłyny Wola Kuźniewska Wola Życińska Wólka Bankowa Wólka Włościańska Zagórze Zalesie
Kolonie	Borecznica Wielgomłyny
Osada	Kruszyna
Osada leśna	Wola Życińska
Części wsi	Dębowiec Grabowie Młyn Dolny Niwa Goszczowska Niwa Zagórska Papiernia Piaski Radzimia Sroków Wielgomłyny Poduchowne Zastawie Zawodzie
Przysiółki wsi	Borowiec Brzezinki Zacisze

Miasta	Kamieńsk Przedbórz Radomsko
Gminy miejskie	Radomsko
Gminy miejsko-wiejskie	Kamieńsk Przedbórz
Gminy wiejskie	Dobryszyce Gidle Gomunice Kobiele Wielkie Kodrąb Lgota Wielka Ładzice Masłowice Radomsko Wielgomłyny Żytno

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Brzeźnica (do 1870) Koniecpol (do 1870 i 1927–59 →) Pajęczno (do 1870) Pławno (do 1870) Radomsko*
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Borowno (do 1868) Borzykowa (do 1868) Brudzice (do 1954) Brzeźnica (1877–1954) Dąbrowa Zielona Dmenin (1868–1954) Dobryszyce Dworszowice (do 1877) Dziepułć (do 1868) Garnek (do 1954) Gidle Gomunice (od 1973) Gosławice (do 1954) Kłomnice (od 1948) Kobiele (Wielkie) Kodrąb (od 1973) Konary (do 1953) Koniecpol (do 1954) Kruszyna Lgota Wielka (od 1973) Ładzice (od 1953) Maluszyn (do 1954) Masłowice Pajęczno (do 1954) Pławno (1927–54) Prusicko (do 1874) Przerąb (do 1954) Radomsk(o) (1867-1914, 1919-54 i od 1973) Radziechowice (do 1953) Rudniki (1916-19) Rząśnia (do 1954) Rzeki (do 1947) Stobiecko Miejskie (1914-19) Sulmierzyce (do 1954) Smotryszów (do 1868) Wielgomłyny Zamoście (do 1954) Zawada (1953–54) Żytno
Gromady (1954–72)	Bartodzieje Bankowe (1954–61) Bąkowa Góra (1954–72) Biała (1954–55 →) Bogumiłowice (1954–55 →) Borowno (1954–57 →) Borzykowa (1954–72) Brudzice (1954–59) Brzeźnica Nowa (1954–55 →) Chorzenice (1954–55 →) Chrzanowice (1954–68) Cielętniki (1954–68) Ciężkowice (1954–61) Dąbrowa Zielona (1954–72) Dmenin (1954–72) Dobryszyce (1954–72) Dubidze (1954–55 →) Dworszowice Pakoszowe (1954–55 →) Gajęcice (1954–55 →) Garnek (1954–72) Gidle (1954–72) Gomunice (1954–72) Gosławice (1954–72) Huta Drewniana (1954–59) Jedlno Poduchowne (1954–72) Kietlin (1954–61) Kłomnice (1954–72) Kobiele Wielkie (1954–72) Kodrąb (1954–72) Koniecpol (1959 →) Koniecpol Stary (1954–58) Konstantynów (1954–55 →) Kraszewice (1954–68) Kruszyna (1954–72) Krzemieniewice (1954–61) Krzętów (1954–59) Lgota Wielka (1954–72) Ładzice (1954–72) Łęg (1954–57) Łysiny (1954–58) Makowiska (1954–55 →) Maluszyn (1954–72) Masłowice (1954–72) Okołowice (1954–58) Orzechów (1954–58) Pacierzów (1954–57) Pajęczno (1954–55 →) Piaski (1954–57) Pławno (1954–72) Płoszów (1954–61) Prusicko (1954–55 →) Przerąb (1954–72) Radomsko (1961–72) Rząśnia (1954–55 →) Rzejowice (1954–72) Rzerzęczyca / Rzerzęczyce (1954–72) Silnica (1954–58) Silniczka (1954–58) Skrzydlów (1954–61) Soborzyce (1954–68) Sokola Góra (1954–68) Stobiecko Miejskie (1954–61) Stróża (1954–55 →) Strzałków (1954–72) Sulmierzyce (1954–55 →) Teklinów (1954–72) Wielgomłyny (1954–72) Wiewiec (1954–55 →) Wistka (1954–55 →) Witkowice (1954–61) Włynice (1954–57) Wola Blakowa (1954–59) Wólka Prusicka (1954–55 →) Zagórze (1954–68) Zakrzówek (1954–72) Zamoście (1954–55 →) Zawada (1954–72) Żytno (1954–72)
Legenda	do 1922 Nowo–Radomsk