Wielkie Oczy (gmina)

Wielkie Oczy
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	lubaczowski
TERC	1809082
Wójt	Albert Hawrylak
Powierzchnia	146,24 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 3765
• gęstość	26,3 os./km²
Nr kierunkowy	16
Kod pocztowy	37-627,-626,-631
Tablice rejestracyjne	RLU
	Adres urzędu:ul. Leśna 2; 37-627 Wielkie Oczy
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	10
Liczba miejscowości	10
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Wielkie Oczy
	Położenie na mapie Polski Wielkie Oczy
	50°01′N 23°10′E/50,024722 23,163333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Wielkie Oczy – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim w pobliżu granicy z Ukrainą.

Za II RP gmina należała do powiatu jaworowskiego w województwie lwowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie przemyskim.

Siedziba gminy to Wielkie Oczy.

Według danych z 31 grudnia 2019 r. liczba mieszkańców gminy wynosiła 3818^[1].

Historia

Początkowo Wielkie Oczy stanowiły wiejską gminę jednostkową, której 1 października 1929 r. nadano miejskie uprawnienia finansowe^[4].

1 sierpnia 1934 r. utworzono gminę zbiorową Wielkie Oczy w powiecie jaworowskim województwa lwowskiego II Rzeczypospolitej, w ramach reformy na podstawie ustawy scaleniowej, z dotychczasowych gmin wiejskich: Boża Wola, Czaplaki, Fehlbach, Kobylnica Ruska, Kobylnica Wołoska, Przedbórze, Ruda Kochanowska, Ruda Krakowiecka, Skolin, Świdnica, Wielkie Oczy, Wólka Żmijowska i Żmijowiska^[5].

W latach 1939–1941 zniesiona, będąc okupowana przez ZSRR, gdzie nie funkcjonowały gminy zbiorowe (vide rejon krakowiecki)^[6].

W 1941 roku reaktywowana na skutek wojny niemiecko-radzieckiej, po zajęciu obszaru przez władze hitlerowskie. Gmina weszła w skład powiatu lwowskiego (Kreishauptmannschaft Lemberg), należącego do dystryktu Galicja w Generalnym Gubernatorstwie, gdzie została zmodyfikowana. W porównaniu ze stanem sprzed wojny gminę zmniejszono o gromady Czaplaki, Przedbórze, Ruda Krakowiecka i Świdnica na rzecz nowej gminy Krakowiec, jednak zwiększono o gromady Drohomyśl, Kłonice, Lipina, Lipowiec, Nahaczów, Poruby i Wilcza Góra, które przed wojną należały do gminy Nahaczów. Ludność gminy w 1943 roku wynosiła 12.623^[7].

Po II wojnie światowej obszar gminy został przedzielony granicą państwową. Większa część gminy pozostała w Polsce, przez co gmina została utrzymana^[8]. Przyłączono ją do powiatu lubaczowskiego w nowo utworzonym woj. rzeszowskim^[9]. Wschodnie wsie gminy zostały włączone do Ukraińskiej SRR (Boża Wola, Przedbórze, Ruda Kochanowska, Ruda Krakowiecka i Świdnica)^[10].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[11]. Z jej obszaru powstały gromady Kobylnica Wołoska i Wielkie Oczy^[12]. Gromada Kobylnica Wołoska należała w latach 1954–61 do krótkotrwałego powiatu radymniańskiego^[13]^[14].

Gminę Wielkie Oczy przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin^[15]. W jej skład weszło 10 sołectw^[16]. W porównaniu ze stanem z 1954 roku gmina powiększyła się o sołectwa Bihale, Łukawiec i Majdan Lipowiecki, należące w latach 1949–54 do gminy Dąbków^[17], a przed 1949 do gminy Lubaczów^[18]. Ponadto Majdan Lipowiecki należał w latach 1934–39 do gromady Lipowiec w gminie Nahaczów w powiecie jaworowskim^[19]^[20]^[21].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[22] gmina Wielkie Oczy ma obszar 146,49 km², w tym:

użytki rolne: 44%
użytki leśne: 45%

Gmina stanowi 11,2% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2014^[23]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3886	100	1973	50,8	1913	49,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	26,7		13,6		13,1

Piramida wieku mieszkańców gminy Wielkie Oczy w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Bihale, Kobylnica Ruska, Kobylnica Wołoska, Łukawiec, Majdan Lipowiecki, Potok Jaworowski, Skolin, Wielkie Oczy, Wólka Żmijowska, Żmijowiska^[2].

Sąsiednie gminy

Laszki (p. jarosławski), Lubaczów, Oleszyce, Radymno. Gmina sąsiaduje z Ukrainą.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Gmina Wielkie Oczy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b BIP gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
↑ Dz.U. z 1928 r. nr 83, poz. 729
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 544
↑ Смерека Б. (2020). ЛЬВІВСЬКА ОБЛАСТЬ (1939-1959 рр.): адміністративний та демографічний довідник. Львів: НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ НАУК УКРАЇНИ.
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
↑ Українська РСР: Адміністративно-територіальний поділ: на 1 вересня 1946 року. Українське видавництво політичної літератури, Київ (1947).
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 26/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu lubaczowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 244
↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 245
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
↑ Dz.U. z 1948 r. nr 28, poz. 208
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 596
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 425
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 544
↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, „Biblioteka Jagiellońska, 102222 III”, 17 września 1934 [dostęp 2024-12-28] .
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Bank Danych Lokalnych=Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-07-12]. (pol.).

Bibliografia

Raport o stanie Gminy Wielkie Oczy za 2020 r.

[pwl-1] Gmina Wielkie Oczy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] BIP gminy, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Rzeszowie

[4] Dz.U. z 1928 r. nr 83, poz. 729

[5] Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 544

[6] Смерека Б. (2020). ЛЬВІВСЬКА ОБЛАСТЬ (1939-1959 рр.): адміністративний та демографічний довідник. Львів: НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ НАУК УКРАЇНИ.

[7] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[8] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.

[9] Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168

[10] Українська РСР: Адміністративно-територіальний поділ: на 1 вересня 1946 року. Українське видавництво політичної літератури, Київ (1947).

[11] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[main-12] Uchwała Nr 26/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu lubaczowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)

[13] Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 244

[14] Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 245

[15] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-RZ-16] Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).

[17] Dz.U. z 1948 r. nr 28, poz. 208

[18] Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 596

[19] Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 425

[20] Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 544

[21] Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, „Biblioteka Jagiellońska, 102222 III”, 17 września 1934 [dostęp 2024-12-28] .

[autonazwa1-22] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[23] Bank Danych Lokalnych=Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-07-12]. (pol.).

[d-24] zbawione praw miejskich podczas wojny

[b-25] strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939

[a-26] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[c-27] wojnie w Polsce

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[A]

[B]

[C]

[D]

Wsie	Bihale Kobylnica Ruska Kobylnica Wołoska Łukawiec Majdan Lipowiecki Potok Jaworowski Skolin Wielkie Oczy Wólka Żmijowska Żmijowiska
Integralne części wsi	Chrycki Czaplaki Czopy Dumy Geregi Glinki Horysznie Mielniki (Kobylnica Wołoska) Mielniki (Wielkie Oczy) Niwa Podłozy Romanki Rotyska Sople Szczeble Tarnawskie Ulica Wola Zagrobla

Miasta	Cieszanów Lubaczów Narol Oleszyce
Gminy miejskie	Lubaczów
Gminy miejsko-wiejskie	Cieszanów Narol Oleszyce
Gminy wiejskie	Horyniec-Zdrój Lubaczów Stary Dzików Wielkie Oczy

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Jaworów Krakowiec (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Krakowiec (→) Wielkie Oczy
Gminy miejskie (1920–39 →)	Jaworów Krakowiec
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Bruchnal Gnojnice (w 1944 →) Nahaczów Ożomla Mała Szkło Szutowa Wielkie Oczy (w 1944 →*) Wierzbiany
Legenda	* częściowo włączona do ZSRR w 1944

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1923–39) woj. rzeszowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (← 1923–34 →)	Cieszanów (od 1934) Lubaczów
Miasteczka (← 1923–34)	Cieszanów (→) Lipsko Narol Oleszyce Płazów
Gminy miejskie (← 1923–39 i 1944–75)	Cieszanów Lubaczów
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1944–54 i 1973–75)	Cieszanów Dąbków (1949–54) Dzików Stary (Stary Dzików) Horyniec Lipsko (do 1954) Lisie Jamy* (do 1954) Lubaczów (do 1948 i od 1973) Narol (od 1973) Narol Miasto (do 1954) Oleszyce (do 1954) Oleszyce (od 1973) Oleszyce Stare (1944–54) Płazów (do 1954) Wielkie Oczy (←* od 1944**)
Gromady (1954–72)	Basznia Dolna (1960–72) Bihale (1954–59) Brusno Nowe (1954–59) Cewków (1954–68) Chotylub (1954–59) Dachnów (1954–72) Dąbków (1954–72) Dzików Stary (1954–72) Horyniec (1954–72) Kobylnica Wołoska (1954 → (i~~1961~~)) Krowica Hołodowska (1954–72) Lisie Jamy (1954–72) Lubaczów (1954–60) Lubliniec Nowy (1954–72) Łukawica (1954–72) Łukawiec (1954–68) Młodów (1960–61) Narol (1954–72) Niemstów (1954–59) Oleszyce (1954–72) Oleszyce Stare (1954–61) Płazów (1954–72) Podlesie (1954–60) Ruda Różaniecka (1954–72) Werchrata (1954–72) Wielkie Oczy (1954–72)
Legenda	* do 1939 w powiecie jaworowskim ** częściowo do ZSRR w 1944