Wierzbna (województwo dolnośląskie)
| wieś | |
 Kościół w Wierzbnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
668[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
58-130[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DSW |
| SIMC |
0857210 |
Położenie na mapie gminy Żarów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
 50°54′00″N 16°30′17″E/50,900000 16,504722[1]
| |
Wierzbna (niem. Würben) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Żarów.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu Henryka Brodatego z roku 1209 wystawionego dla opata klasztoru Panny Marii na Piasku – Witosława. Wymienieni są w nim najstarsi właściciele wsi: łac. comes Stephanus de Wirbna[a] oraz comes Johannes de Wirbno et frater eius Nicolaus[b]. Według obecnego stanu badań gród istniał już w XII w., ewentualnie na przełomie XII i XIII w., stąd zgodnie z dokumentem z roku 1209 identyfikuje się go z najstarszą siedzibą rodu panów z Wierzbna. Do rodziny należeli kolejno: Stefan zwany Starym (zm. 1241), Jan (1243–1266), Andrzej (1272–1307), bp wrocławski Henryk (zm. 1319). Wierzbnowie utracili wieś ok. poł. XIV w. W 1366 wzmiankowany był niejaki Konrad von Rohnau. W 1403 doszło do sprzedaży wsi cystersom z Krzeszowa przez Hansa von Rohnau.
Od 1859 do 1945 Wierzbna była własnością potomków księcia Augusta Hohenzollerna z jego związku z Karoliną Fryderyką Wichmann, nobilitowanej jako baronowa von Waldenburg[c].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[4]:
- kościół par. pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, romański z pierwszej połowy XIII w. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1283 r. Stylistycznie datowany jest na około 1230 rok. Przebudowany w końcu XVII wieku.
- zespół pałacowy:
- pałac, barokowy z drugiej połowy XVIII w., przebudowany pod koniec XIX w.; przeprowadzone w latach 1999–2000 badania archeologiczne wykazały, że w XIII w. w pobliżu kościoła stała murowana budowla. Mogła to być pierwotna rezydencja. Zniszczona została na przełomie XIII i XIV w. W pierwszej połowie XV w. niemal na tym samym miejscu powstała kolejna budowla. W początkach XVI w. doszło do przebudowy obiektu. Po utworzeniu w 1683 r. dwór przebudowano na okazałą rezydencję. W wyniku dodania do starego dworu dwóch skrzydeł powstało założenie pałacowe o kształcie podkowy. Około 1893 r. nastąpiła przebudowa pałacu w celu nadania mu odpowiedniego dla epoki standardu mieszkalnego. Po zakończeniu II wojny światowej majątek i pałac zajęła Armia Czerwona. Budynek pałacowy został wtedy zdewastowany. Po przejęciu dóbr podworskich przez PGR, pałac nie został zagospodarowany i w szybkim tempie niszczał. Od kompletnej ruiny uchroniła go decyzja o przekształceniu budowli na cele mieszkalne. W latach 60. XX wieku przeprowadzono pobieżny remont, w trakcie którego dokonano szeregu zmian w rozplanowaniu wnętrz. Nie powstrzymało to procesu degradacji budowli, która na przełomie wieków była już tylko zamieszkałą ruiną. Zimą 2002 r. kompleks pałacowo-parkowy nabyła Fundacja Zamek Chudów. W krótkim czasie zabezpieczyła zespół pałacowy ogradzając jego obszar oraz uporządkowała park, który pozostał ogólnodostępny
- park, z drugiej połowy XVII w., XIX w.
- ogrodzenie – mur z bramą, z drugiej połowy XVII w.
- folwark – teren, z 1870 r.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ komes Stefan z Wierzbna
- ↑ komes Jan z Wierzbna i jego ojciec Mikołaj
- ↑ Waldenburg to niemiecka nazwa Wałbrzycha
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146953
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 173. [dostęp 2012-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 61
