We Wierzchu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,2 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Wierzchu wynoszą 627 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
Wieś wzmiankowana w 1217 pod nazwą Virk, która oznacza wierzchołek, wzniesienie, szczyt, co wskazuje na położenie wsi w górnym biegu rzeki Graniczówki[8]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Wierzch, a także niemiecką Deutsch Müllmen we fragmencie: „Deutsch Müllmen (1317 Milowano, polnisch Wirok, kirchlich Wierzch, Unhohe)”[9]. W opracowanej w 1971 przez Powiatowy Inspektorat Statystyczny w Prudniku Statystycznej charakterystyce miejscowości w gromadach powiatu prudnickiego, miejscowość została wymieniona pod nazwą Wierzch[10].
Pierwsze wzmianki o Wierzchu pochodzą z 1217[8]. Kościół w Wierzchu wzmiankowany w 1371[11]. Miejscowość powstała w układzie wsi placowej[12]. W 1573 właścicielem Wierzchu był Henryk Strzela[13]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[14]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[15]. Friedrich Albert Zimmermann w 1784 notował, że w okolicach Wierzchu znajdowały się najżyźniejsze gleby w powiecie prudnickim[16]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu kościół, po prawej lemiesz pługa, po lewej ostrze kosy w słup, a w otoku napis: Sieg. der Gem. Deutsch-Müllmen / Kr. Neustadt (pol.Gmina Wierzch / Powiat Prudnicki)[17].
W 1910 w Wierzchu została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej. Remiza strażacka została zbudowana na początku lat 20. XX wieku[18]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 766 mieszkańców Wierzchu 34 posługiwało się językiem niemieckim, 723 językiem polskim, a 9 było dwujęzycznych[19]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[20]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Wierzch znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[21]. Do głosowania uprawnione były w Wierzchu 573 osoby, z czego 426, ok. 74,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 418, ok. 72,9% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 565 głosów (ok. 98,6% uprawnionych), w tym 564 (ok. 99,8%) ważne; za Niemcami głosowało 396 osób (ok. 70,2%), a za Polską 168 osób (ok. 29,8%)[22]. Do domu Rudolfa Grelicha w Wierzchu przeniesiono z Mionowa prywatną szkołę polską. We wsi zorganizowano polski zespół teatralny, kółko śpiewacze i Towarzystwo Młodzieży Polskiej przy Związku Polaków w Niemczech. W 1938 polska szkoła w Wierzchu została zamknięta[23].
Podczas II wojny światowej, 7 sierpnia 1944 nad Wierzchem został zestrzelony amerykański bombowiec Liberator B-24 porucznika Lestera Huntera z 460. Grupy Bombowej wracający do bazy we Włoszech po zbombardowaniu zakładów chemicznych w Blachowni i Zdzieszowicach. Został trafiony przez pocisk artylerii przeciwlotniczej, a następnie ostrzelały go niemieckie myśliwce. Z 10-osobowej załogi przeżyło 7 lotników. Samolot rozbił się na polach uprawnych na wzgórzu koło Wierzchu[24]. W sierpniu 2014 stowarzyszenie Blechhammer 1944 przeprowadziło poszukiwania pozostałości samolotu, w których uczestniczył m.in. Adam Sikorski z ekipą programu „Było, nie minęło”. Odnaleziono wówczas niewielkie fragmenty samolotu i pozostałości amunicji[25]. W styczniu 1945 przez Wierzch przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W toku tzw. „marszu śmierci” wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców. Na skraju drogi pod Wierzchem zabito trzech więźniów[26]. W czasie działań wojennych w 1945 w okolicy Wierzchu zginęło 242 niemieckich żołnierzy, którzy następnie zostali pochowani przez miejscową ludność na cmentarzu we wsi[27]. W 2015 przeprowadzono ekshumację masowych grobów[28]. Na placu kościelnym we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców Wierzchu i Mionowa, którzy zginęli podczas II wojny światowej[29].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[30]. Mieszkańcom Wierzchu, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
1 czerwca 1975 oddano do użytku nową remizę ochotniczej straży pożarnej[18]. W 1998 Wierzch przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[34].
Podczas powodzi we wrześniu 2024 wieś została zalana. Mieszkańcy zostali pozbawieni bieżącej wody pitnej[35]. Zniszczony został przepust w Wierzchu[36].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[46]:
kościół par. pw. św. Wawrzyńca wybudowany w latach 1899–1900[47], wybudowany według projektu Ludwiga Schneidera w miejscu poprzedniego z XVI wieku, z którego pochodzi XVI-wieczna wieża. Na murze zewnętrznym sześć renesansowych płyt nagrobnych oraz kartusze herbowe Odrowążów. Wewnątrz namalowany na desce obraz Matki Boskiej z XVI w., wypis z księgi rejestru
Pomnik poległych w I wojnie światowej – pomnik przy budynku nr 5 w Wierzchu powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Na pomniku napis w języku niemieckim: „Treues Gedanken Ihren Gefallenen”[20].
Pomnik poległych w II wojnie światowej – pomnik na placu kościelnym w Wierzchu powstały jako upamiętnienie mieszkańców Wierzchu i Mionowa, którzy polegli w II wojnie światowej. Na pomniku napis w języku niemieckim: „WARUM MUSSTEN SIE 1939–1945 IHR LEBEN LASSEN”[29].
Wierzch jest miejscowością typowo rolniczą. Osiąga wysokie wyniki w produkcji roślinnej i zwierzęcej[11]. Jej grunty posiadają jedne z najlepszych w gminie Głogówek warunków dla produkcji rolnej[49]. Znajduje się tu stacja benzynowa, sklepy spożywcze i zakład produkcji materiałów budowlanych[11].
Wierzch wraz z całą gminą Głogówek podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[50].
Wierzch posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Kościół”, „Wierzch”[51].
Transport autobusowy w Wierzchu obsługiwany był przez PKS Prudnik[52]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[53]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[54], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[55]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[56]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Wierzchu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[57]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[58].
↑Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ ab90 lat straży we Wierzchu, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 33 (508), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 sierpnia 2000, s. 19, ISSN1231-904X.
↑KrzysztofK.StrauchmannKrzysztofK., Szukali silnika z bombowca, „Tygodnik Kędzierzyn-Koźle/Prudnik/Głubczyce”, Tomasz Kapica – redaktor prowadzący, 34 (280), bezpłatny dodatek do „Nowej Trybuny Opolskiej”, Opole: Pro Media, 22 sierpnia 2014, s. 4, OCLC833857597.
↑AndrzejA.DereńAndrzejA., Szukali amerykańskiego samolotu [online], tygodnikprudnicki.pl, 16 sierpnia 2014 [dostęp 2023-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-20].
↑AndrzejA.DereńAndrzejA., Zamordowani pod Wierzchem, „Tygodnik Prudnicki”, 31 (766), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 lipca 2005, s. 12, ISSN1231-904X.
↑Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
↑Wierzch, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2023-02-10](pol.).
↑AndrzejA.DereńAndrzejA., Sytuacja była krytyczna, „Tygodnik Prudnicki”, 39 (1753), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 września 2024, s. 18–20, ISSN1231-904X.
↑Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN1231-904X.
↑RobertR.HellfeierRobertR., Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN1232-7352.
↑DamianD.WicherDamianD., Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN1231-904X.
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].