Wierzchołówka żółtowłosa

Wierzchołówka żółtowłosa
	Laphria flava
	(Linnaeus, 1761)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	muchówki
Podrząd	muchówki krótkoczułkie
Rodzina	łowikowate
Podrodzina	Laphriinae
Plemię	Laphriini
Rodzaj	Laphria
Gatunek	wierzchołówka żółtowłosa
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wierzchołówka żółtowłosa (Laphria flava) – gatunek muchówki z rodziny łowikowatych i podrodziny Laphriinae. Zamieszkuje lasy palearktycznej strefy umiarkowanej^[1].

Morfologia

Owad dorosły

Muchówka o przysadzistym jak na przedstawiciela rodziny ciele długości od 12 do 24 mm^[2]. Ogólnym wyglądem upodobniona jest do trzmieli^[3].

Głowa jest czarna z różnobarwnym owłosieniem. Górna część głowy ma owłosienie białe. Broda (mystax) jest biała, niekiedy przyżółcona, z nielicznymi czarnymi szczecinkami na krawędziach perystomu. Kępki złotych włosków występują po bokach wzgórka przyoczkowego, a na jego wierzchu czarne szczecinki. Kępy czarnych włosków leżą po bokach czoła i koło aparatu gębowego. Czułki mają pierwszy człon nie przekraczający długością dwukrotności członu drugiego, zaś człon trzeci o bokach równoległych^[2], pozbawiony wyraźnego stylus antennalis, zamiast niego mający drobne sensorium osadzone w jamce^[3].

Tułów jest czarny z brunatno opylonymi bokami. Owłosienie przedniej części śródplecza jest czarne, zaś tylnej jego części żółte. Pleury owłosione są jasno z wyjątkiem czarno owłosionych górnych części mezopleurów. Skrzydła mają wzdłuż żyłek przyciemnienia o brunatnym odcieniu. Przezmianki mają brunatne nóżki i białożółte główki. Odnóża mają żółte szczecinki oraz białe i żółte włoski na stopach i goleniach. Owłosienie ud przedniej pary jest czarne z białą kępką na spodzie, środkowej pary czarnorude na wierzchu i jasne na spodzie, zaś tylnej pary jasnorude i białe^[2].

Odwłok jest czarny i owłosiony żółto lub brązowawo^[2]^[3], tylko hypopygium samca jest kasztanowe z czarnym owłosieniem. Włoski na tergitach są puszyste i wzniesione^[2].

Larwa

Larwa ma odwłok o szczątkowych brodawkach bocznych, zwieńczony wąskim, ostrym i odgiętym ku górze kolcem terminalnym oraz małą płytką terminalną, której to boczne wyrostki są na wierzchołkach zaostrzone^[2].

Ekologia i występowanie

Terenem jego występowania są śródleśne łąki. Jak wszystkie łowikowate jest drapieżnikiem. Poluje na inne owady w locie chwytając je długimi odnóżami i paraliżując śliną po nakłuciu swej ofiary kłujką. Samica wyszukuje szpar w korze drzew i składa tam jaja. Wylęgłe larwy prowadzą drapieżny tryb życia żyjąc w chodnikach owadów drążących je i polując na ich larwy np. larwy kornika.

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii^[4]^[5], Litwy^[6], Polski, Czech, Słowacji, Węgier^[4]^[5], Ukrainy^[7], Słowenii, Chorwacji, Rumunii, Bułgarii, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Grecji^[4]^[5] i europejskiej części Rosji^[4]^[1]. W Azji zamieszkuje Turcję^[5], Kazachstan, zachodnią i wschodnią Syberię, Rosyjski Daleki Wschód, Mongolię^[1] oraz Indie^[5]. Ponadto znany jest z Afryki Północnej^[4]^[5]. W Polsce występuje dość pospolicie^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Dimitry M. Astakhov, Alexander B. Ruchin, Olga D. Romadina, Ivan M. Pristrem. To robber flies fauna (Diptera: Asilidae) of Mordovia, Russia. „Biodiversitas”. 20 (4), s. 994-1005, 2019. ISSN 2085-4722.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P. Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera z. 27 Łowiki – Asilidae. Warszawa: PWN, PTEnt., 1970.
↑ ^a ^b ^c Reinoud van den Broek, Piluca Alvarez Fidalgo. Laphria ephippium (Fabricius, 1781), a new species of Asilidae for Spain and the Iberian Peninsula and new records for Laphria bomboides bomboides Macquart, 1849 within the territory (Diptera: Brachycera). „BV news. Publicaciones Cientificas”. 65, s. 26-34, 2016. ISSN 1989-7170.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Laphria flava (Linnaeus, 1761). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-05-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fritz Geller-Grimm: Robber flies of Germany. Ampyx-Verlag. [dostęp 2021-05-16].
↑ Andrius Petrašiūnas, Rasa Bernotienė. Robber flies of the genera Laphria and Asilus in Lithuania (Diptera: Asilidae) – the Insect of the Year 2012: Campain review and results. „Naujos ir retos Lietuvos vabzdžių rūšys”. 24, s. 43-48, 2012.
↑ Laphria flava (Linnaeus, 1761). [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network (Національна мережа інформації з біорізноманіття) [on-line]. [dostęp 2021-05-16].

[Astakhov-1] Dimitry M. Astakhov, Alexander B. Ruchin, Olga D. Romadina, Ivan M. Pristrem. To robber flies fauna (Diptera: Asilidae) of Mordovia, Russia. „Biodiversitas”. 20 (4), s. 994-1005, 2019. ISSN 2085-4722.

[Trojan-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P. Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera z. 27 Łowiki – Asilidae. Warszawa: PWN, PTEnt., 1970.

[bf-3] Reinoud van den Broek, Piluca Alvarez Fidalgo. Laphria ephippium (Fabricius, 1781), a new species of Asilidae for Spain and the Iberian Peninsula and new records for Laphria bomboides bomboides Macquart, 1849 within the territory (Diptera: Brachycera). „BV news. Publicaciones Cientificas”. 65, s. 26-34, 2016. ISSN 1989-7170.

[fe-4] Laphria flava (Linnaeus, 1761). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-05-16].

[pa-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fritz Geller-Grimm: Robber flies of Germany. Ampyx-Verlag. [dostęp 2021-05-16].

[pb-6] Andrius Petrašiūnas, Rasa Bernotienė. Robber flies of the genera Laphria and Asilus in Lithuania (Diptera: Asilidae) – the Insect of the Year 2012: Campain review and results. „Naujos ir retos Lietuvos vabzdžių rūšys”. 24, s. 43-48, 2012.

[ukr-7] Laphria flava (Linnaeus, 1761). [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network (Національна мережа інформації з біорізноманіття) [on-line]. [dostęp 2021-05-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]