Wigorczyk

Wigorczyk
Rophites[1]
Spinola, 1808
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki

Infrarząd

żądłówki

Nadrodzina

pszczoły

Rodzina

smuklikowate

Podrodzina

wigorczykowate

Rodzaj

Rophites

Typ nomenklatoryczny

Rophites quinquespinosus Spinola, 1808

Synonimy
  • Rhophites Agassiz, 1846
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wigorczyk[2][3] (Rophites) – rodzaj pszczół z rodziny smuklikowatych i podrodziny wigorczykowatych.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Pszczoły z tego rodzaju wyróżniają się od innych wigorczykowatych występowaniem przepasek z jasnego, gęstego owłosienia na wierzchołkowych krawędziach tergitów metasomy. Oskórek pozbawiony jest żółtych znaków. Boki pierwszego członu głaszczków wargowych są prawie równoległe, z wyjątkiem podrodzaju Flavodufourea, u którego człon ten jest silnie rozszerzony w wierzchołkowej połowie. Czoło samic podrodzaju nominatywnego zaopatrzone jest w pogrubione szczecinki o kształcie kolców. Przednie skrzydła mają odcinek żyłki kostalnej stanowiący krawędź komórki marginalnej nie krótszy niż pterostigma oraz po dwie komórki submarginalne. U samców siódmy tergit ma silnie wyniesioną płytkę pygidialną, odgraniczoną ostrym żeberkiem, a nasada ósmego sternitu jest wypukła, prawie ścięta lub delikatnie wykrojona. Podobnie jak w rodzaju smukliczek genitalia samców cechują się Z-kształtną walwą penisa z kątem w pobliżu wolselli oraz zaopatrzonym w główkę wyrostkiem wierzchołkowym ósmego sternitu, jednak różnią się od nich krótszym włochatym wyrostkiem wierzchołkowym digitusa wolselli[4].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Wigorczyki to samotnice. Gniazdują w glebie, preferując miejsca suche, ciepłe i niezarośnięte roślinnością[4][3]. Długość komórki w gnieździe wynosi półtorakrotność jej szerokości. Masa pokarmowa umieszczana w komórce ma formę mniej lub bardziej kulistą. Larwy przędą kokony. Zimowanie następuje w stadium przedpoczwarki[4].

Pszczoły te wydają na świat jedno pokolenie w roku. Owady dorosłe w warunkach środkowoeuropejskich latają przez 1–1,5 miesiąca w środku lata. Gatunki występujące w Polsce są oligolektyczne[3]: Rophites algirus, R. hartmanni i R. quinquespinosus wyspecjalizowane są w jasnotowatych, zaś Rophites canus wyspecjalizowany jest w bobowatych. Ten ostatni ma istotne znaczenie ekonomiczne w strefie stepowej jako zapylacz lucerny siewnej[3].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj palearktyczny, rozsiedlony od Maroka i Hiszpanii przez Azję Mniejszą i Kaukaz po Mongolię i południową Rosję. W Europie sięga na północ za równoleżnik 60ºN[4]. Największą różnorodność gatunkową osiąga w rejonie śródziemnomorskim i czarnomorskim[3]. Podrodzaj Flavodufourea ograniczony jest do Kazachstanu i Mongolii, a podrodzaj Rhophitoides sięga na zachód tylko do Turcji i Kaukazu[4]. Z Polski wykazano 4 gatunki (zobacz: smuklikowate Polski)[3].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj ten wprowadzony został w 1808 roku przez Maximiliana Spinolę[1]. Współcześnie wyróżnia się w jego obrębie 3 podrodzaje: Flavodufourea, Rophites s.str. i Rhophitoides[4]. Ten ostatni bywa wynoszony do rangi osobnego rodzaju i nosi polską nazwę zwyczajową pseudowigorczyk[3]

Należą tu gatunki[1]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Rophites, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Andrzej Ruszkowski. Nazewnictwo polskie pszczół (Apoidea, Hymenoptera). „Pszczelnicze Zeszyty Naukowe”, s. 217-223, 1993. 
  3. ↑ a b c d e f g Yury A. Pesenko, Józef Banaszak, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki — Hymenoptera. Zeszyt 68b. Pszczołowate — Apidae. Podrodzina: smuklikowate — Halictinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2002.
  4. ↑ a b c d e f Charles Duncan Michener: The Bees of the World. Baltimore, London: Johns Hopkins University Press, 2000.