Września – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim , w powiecie wrzesińskim . W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim .
Siedziba gminy to Września .
Według danych z 30 czerwca 2004[2] gminę zamieszkiwało 43 456 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 46 439 osób[3] . Stanowiło to wówczas 60,3% ludności powiatu.
Gmina Września powstała 1 stycznia 1973 w wyniku reformy podziału administracyjnego , znoszącej istniejące od 1954 gromady [4] . W latach 1934–1954 odrębnymi jednostkami administracyjnymi na terenie obecnej gminy było miasto Września oraz 2 gminy: Września-Północ i Września-Południe [5] .
Według danych z roku 2002[6] gmina Września ma obszar 221,84 km², w tym:
użytki rolne: 82%
użytki leśne: 8%
Gmina stanowi 31,5% powierzchni powiatu.
Dane z 31 grudnia 2017 roku[3] :
Opis
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
jednostka
osób
%
osób
%
osób
%
populacja
46 439
100
23 981
51,6
22 458
48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)
208
105
103
Piramida wieku mieszkańców gminy Września w 2014 roku[1] .
Czerniejewo , Dominowo , Kołaczkowo , Miłosław , Nekla , Niechanowo , Strzałkowo , Witkowo
Ratusz we Wrześni , siedziba urzędu gminy
Kościół św. Michała Archanioła w Grzybowie
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Nowej Wsi Królewskiej
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Węgierkach
Na terenie gminy znajduje się 44 obiektów zabytkowych:[7]
14 obiektów zabytkowych we Wrześni
Bardo - kościół św. Mikołaja z 1783 (nr rej.: 950/A z 4.03.1970)
Bardo - zespół dworski i folwarczny z początku XIX w.:
dwór (nr rej.: 961/A z 5.03.1970)
park (nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997)
folwark (nr rej.: 2618/A z 28.03.1997): wozownia, magazyn zbożowy i magazyn
Białężyce - zespół dworski z 1908 (nr rej.: 1730/A z 29.04.1975):
Chocicza Mała - park z końca XIX w. (nr rej.: 2061/A z 1.1986)
Chocicza Wielka - park z XIX/XX w. (nr rej.: 2060/A z 1.1986)
Chwalibogowo - zespół pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1452/A z 8.06.1973):
Gozdowo - kościół śś. Filipa i Jakuba z 1881-1883 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - cmentarz kościelny (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - ogrodzenie z bramkami z IV ćwierci XIX w. (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - organistówka z 1909 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Grzybowo - kościół św. Michała Archanioła , drewniany z 1757 (nr rej.: 2465/A z 14.03.1933)
Grzybowo - kaplica cmentarna z 1930 (nr rej.: 1731/A z 30.04.1975)
Grzybowo - zespół dworski z I połowy XIX, przebudowany na przełomie XIX i XX w. (nr rej.: 2200/A z 28.09.1990):
Grzymysławice - park z końca XIX w. (nr rej.: 2104/A z 28.11.1986)
Gulczewo - zespół pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 1732/A z 30.04.1975):
Gutowo Małe - zespół dworski (nr rej.: 1733/A z 30.04.1975):
dwór z 1895
park z XIX w.
Kaczanowo - kościół św. Marcina, drewniany z 1763-1765 (nr rej.: 952/A z 5.03.1970)
Kawęczyn - park dworski z XIX w. (nr rej.: 2082/A z 28.04.1986)
Marzenin - kościół św. Mikołaja z 1846-1848 (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - cmentarz kościelny (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - park z końca XIX w. (nr rej.: 2079/A z 28.03.1986)
Nowa Wieś Królewska - kościół św. Andrzeja Apostoła , drewniany z II połowy XVI w. (nr rej.: 2534/A z 1.08.1956)
Ostrowo Szlacheckie - zespół pałacowy:
pałac z 1910 (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
park z XIX/XX w. (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
kurnik z 1916 (nr rej.: 2637/A z 2.04.1998)
Radomice - zespół dworski (nr rej.: 2643/A z 19.05.1998):
dwór z II połowy XIX w., przebudowany w 1900
park z II połowy XIX w.
Sędziwojewo - wiatrak koźlak z 1822 (nr rej.: 1752/A z 13.09.1976), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Sołeczno - park pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1525/A z 1.06.1974)
Sołeczno - wiatrak koźlak z końca XIX w. (nr rej.: 1771/A z 12.07.1977), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Węgierki - zespół dawnego kościoła ewangelickiego z 1907-1911 (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986):
kościół , obecnie rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa
cmentarz
pastorówka, obecnie plebania
ogród
Węgierki - zespół pałacowy :
pałac z III ćwierci XIX w. (nr rej.: 1527/A z 1.06.1974)
park ze stawem z połowy XIX w. (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986)
Wódki - zespół dworski (nr rej.: 2196/A z 11.06.1990):
dwór z połowy XIX, przebudowany w 1920
park z XIX–XX w.
kaplica grobowa rodziny Cegielskich z 1936
Miasto
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie