Wybory w Argentynie

Prezydent Cristina Fernandez oddaje swój głos w komisji w Río Gallegos w trakcie wyborów w 2011

Karty wyborcze wykorzystywane w prawyborach w 2011

Urna wyborcza

Wybory w Argentynie przeprowadzane na szczeblu ogólnokrajowym służą wyłonieniu głowy państwa (prezydenta) oraz składu organów ustawodawczych (Izby Deputowanych oraz Senatu). Główne zasady wyborcze sformułowane zostały w artykule 37. Konstytucji Argentyny. Ustawa zasadnicza określa, iż wybory są powszechne, równe, tajne i obowiązkowe (hiszp. universal, igual, secreto y obligatorio)^[1].

Obecny w argentyńskim systemie prawnym przymus wyborczy dotyczy obywateli w wieku od 18 do 70 lat. W 2012 czynne prawo wyborcze przyznano również osobom w wieku od 16 do 18 lat, w ich przypadku jednak głosowanie jest nieobowiązkowe^[2]. Argentyna wprowadziła obowiązek głosowania już w 1912 jako jedno z pierwszych państw świata^[3]. Nieusprawiedliwiona nieobecność na wyborach zagrożona jest grzywną. Okolicznościami wyłączającymi odpowiedzialność za naruszenie przymusu wyborczego są m.in. choroba, siła wyższa oraz przebywanie w odległości ponad 500 kilometrów od miejsca zamieszkania^[3]. Izba Wyborcza (hiszp. La Cámara Electoral) zobowiązana jest do stworzenia odpowiedniego rejestru osób, które pogwałciły obowiązek głosowania (Registro de infractores al deber de votar)^[4]. Grzywna za naruszenie przymusu wyborczego wynosiła w wyborach parlamentarnych w 2013 50 pesos w przypadku jednorazowego niestawiennictwa (na prawyborach bądź wyborach) bądź 150 pesos (w przypadku braku udziału w obu częściach cyklu wyborczego)^[4].

Ustawa „Ley de Democratización de la Representación Política, la Transparencia y la Equidad Electoral” z 2 grudnia 2009 wprowadziła do argentyńskiego systemu wyborczego instytucję prawyborów, określanych akronimem PASO, pochodzącym od pierwszych liter rządzących nimi zasad (wybory wstępne, otwarte, równoczesne i obowiązkowe; hiszp. elecciones primarias, abiertas, simultáneas y obligatorias)^[5]. Prawybory te służą wyłonieniu list wyborczych uprawnionych do uczestnictwa w wyborach właściwych i również objęte są przymusem wyborczym. Listy wyborcze, które aspirują do uczestnictwa w walce o mandaty, zobowiązane są do uzyskania w prawyborach 1,5% głosów na poziomie odpowiedniego okręgu wyborczego^[6]. W przypadku wyborów prezydenckich odpowiedni kandydaci na urząd prezydenta i wiceprezydenta muszą otrzymać w wyborach wstępnych co najmniej 1,5% oddanych ważnie głosów na poziomie całego kraju^[5]. Pierwsze ogólnokrajowe prawybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się 14 sierpnia 2011 roku.

W wyborach powszechnych wybierane są w Argentynie również organy ustawodawcze oraz wykonawcze (gubernatorzy) poszczególnych podmiotów federacji (prowincji oraz miasta autonomicznego), jak również władze municypalne. Wybory te przeprowadzane są zgodnie z ustawodawstwem danego regionu i pod nadzorem jego organów wyborczych. W argentyńskim systemie prawnym 23 z 24 podmiotów federacji (wyjątkiem jest miasto autonomiczne) mają własne regionalne kodeksy wyborcze, które znajdują zastosowanie w przypadku głosowania nie dotyczącego poziomu ogólnokrajowego^[7]. Istnieje jednak możliwość przeprowadzenia wyborów na poziomie regionalnym razem z wyborami ogólnokrajowymi (tego samego dnia i w tych samych komisjach wyborczych)^[7].

Wybory prezydenckie

W wyborach prezydenckich Argentyńczycy wybierają jednocześnie prezydenta i wiceprezydenta kraju. Oba nazwiska występują na karcie wyborczej łącznie i tworzą tak zwaną formułę (hiszp. fórmula), na którą oddawany jest głos wyborcy. Artykuł 90. Konstytucji Argentyny wskazuje, iż prezydent i wiceprezydent wybierani są na czteroletnią kadencję. Prawo Argentyny przewiduje możliwość wielokrotnej reelekcji prezydenta, z tym że nieprzerwanie może pełnić on swój urząd maksymalnie przez dwie kadencje. Tryb wyboru prezydenta określony jest w artykułach 94-98 Konstytucji Argentyny. Prezydent i wiceprezydent wybierani są w głosowaniu powszechnym i uznaje się ich za wybranych, jeśli otrzymają co najmniej 45% oddanych ważnie głosów bądź jeśli oddano na nich 40% głosów ważnych, a przewaga nad następnymi w kolejności kandydatami wynosi przynajmniej dziesięć punktów procentowych. Jeśli żadna z formuł nie uzyskała opisywanej wyżej ilości głosów w ciągu trzydziestu dni przeprowadzona zostaje druga tura wyborów, w której uczestniczą tylko dwie formuły, na które oddano największą ilość głosów. Zwycięzcami zostają ogłoszeni ci kandydaci na prezydenta i wiceprezydenta, którzy w drugiej turze uzyskali większość ważnie oddanych głosów^[1][7].

Wybory parlamentarne

Argentyński parlament składa się z dwóch izb. Izbę niższą stanowi Izba Deputowanych, wyższą zaś – Senat. Poszczególni członkowie Izby Deputowanych wybierani są na kadencję czteroletnią, Senatu zaś – sześcioletnią. Z uwagi jednak na specyficzny sposób odnawiania składu obu izb argentyńscy wyborcy uczestniczą w wyborach parlamentarnych co dwa lata.

Izba Deputowanych

Zasady ogólne rządzące wyborami do Izby Deputowanych określone są w artykułach 45-53 Konstytucji. Deputowani wybierani są w wyborach bezpośrednich w okręgach wyborczych odpowiadających granicom poszczególnych prowincji. Liczba deputowanych wybieranych w danej prowincji jest proporcjonalna do udziału ludności tej prowincji w ogólnej liczbie ludności kraju. Bierne prawo wyborcze posiada osoba, która ukończyła 25 rok życia i która jest obywatelem Argentyny od co najmniej czterech lat. Dodatkowo kandydat musi pochodzić z prowincji, w której stara się o mandat, bądź mieszkać w niej nieprzerwanie od co najmniej dwóch lat^[1]. Co dwa lata następuje odnowienie połowy składu Izby Deputowanych w wyborach parlamentarnych^[1]. Szczegółowe zasady regulujące wybór deputowanych zawarte są w Narodowym Kodeksie Wyborczym (hiszp. Código Electoral Nacional). Wyborca oddaje głos nie na konkretnego kandydata, a na listę kandydatów, na której znajduje się tyle nazwisk, ile danej prowincji przysługuje mandatów w Izbie Deputowanych. Lista jest zamknięta, co oznacza że wyborca może jedynie poprzeć głosem całą listę, ale w żaden sposób nie może wyrazić stosunku do konkretnego kandydata (nie ma wpływu na kolejność kandydatów, nie może dopisać kandydata do listy czy skreślić z niej żadnego nazwiska). Mandaty rozdzielane są między poszczególne listy na poziomie okręgu przy zastosowaniu metody d'Hondta z uwzględnieniem trzyprocentowego progu wyborczego^[8][7].

Senat

Zasady ogólne rządzące wyborami do Senatu określone są w artykułach 54-62 Konstytucji. Każda argentyńska prowincja deleguje do izby wyższej trzech przedstawicieli, toteż Senat składa się ogółem z 72 członków. Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie, która ukończyła 30 lat i posiada obywatelstwo Argentyny co najmniej od sześciu lat. Kandydat na senatora powinien pochodzić z prowincji, w której ubiega się o mandat, bądź zamieszkiwać w niej nieprzerwanie co najmniej od dwóch lat. W trakcie wyborów do Senatu, podobnie jak w przypadku wyborów do Izby Deputowanych, wyborca głosuje nie na konkretnego kandydata, a na jedną z zamkniętych list kandydatów. Na każdej liście znajdują się tylko dwa nazwiska. Podział mandatów następuje na poziomie okręgu wyborczego i biorą w nim udział dwie listy z największą liczbą głosów. Senatorami zostają obaj kandydaci z listy, na którą oddano największą liczbę głosów oraz jeden z kandydatów z listy, na którą oddano drugą w kolejności liczbę głosów (ten, który na liście wymieniony jest w pierwszej kolejności)^[1][7].

Przypisy

1. Constitución de la Nación Argentina. [dostęp 2014-03-12]. (hiszp.).
2. El padrón electoral aumentará 4,5 por ciento en 2013. pagina12.com.ar, 2012-11-19. [dostęp 2014-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-30)]. (hiszp.).
3. La obligación de elegir. The University Of British Columbia. [dostęp 2014-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-26)]. (hiszp.).
4. Chau sello: se entregó un troquel a todos los votantes. INFONEWS. [dostęp 2014-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-15)]. (hiszp.).
5. Ley de Democratización de la Representación Política, la Transparencia y la Equidad Electoral. InfoLEG. [dostęp 2014-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-26)]. (hiszp.).
6. Elecciones Primarias. Dirección Nacional Electoral. [dostęp 2014-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-16)]. (hiszp.).
7. El régimen electoral argentino. Observatorio electoral argentino. [dostęp 2014-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-04)]. (hiszp.).
8. Código Electoral Nacional. InfoLEG. [dostęp 2014-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-30)]. (hiszp.).