Władysław Sebyła

Władysław Stefan Sebyła
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1902
Kłobuck, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1940
Charków, USRR, ZSRR

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

poezja

Odznaczenia
Złoty Wawrzyn Akademicki
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Władysław Sebyła
podporucznik rezerwy piechoty podporucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1902
Kłobuck

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1927–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

13 Pułk Piechoty

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
(kampania wrześniowa)

Kamienica przy ul. Brzeskiej 5 w Warszawie, w której w latach 1932–1939 mieszkał Władysław Sebyła i przez wiele kolejnych lat mieszkała jego żona Sabina Sebyłowa
Tablica upamiętniająca Władysława Sebyłę na kamienicy przy ul. Brzeskiej 5
Symboliczny grób Władysława Sebyły w grobie Sabiny Sebyłowej na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Władysław Stefan[1][2] Sebyła (ur. 6 lutego 1902 w Kłobucku, zm. 11 kwietnia[potrzebny przypis] 1940 w Charkowie) – polski poeta, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Henryki z Radłowskich i Michała, działacza niepodległościowego, nauczyciela i kierownika szkoły w Kłobucku[3] urodzony 6 lutego 1902 roku w Kłobucku k. Częstochowy. W wieku trzech lat stracił matkę, a w 1910 roku rodzina, w tym nowa żona ojca, wyprowadziła się z Kłobucka do Zagłębia Dąbrowskiego[4], gdzie ojciec poety otrzymał pracę nauczyciela[3]. Wiersze zaczął pisać w wieku ośmiu lat, oprócz tego malował, grał na skrzypcach i fortepianie oraz komponował[4].

Ukończył szkołę podstawową w Będzinie[4], a następnie rozpoczął naukę w Szkole Realnej w Sosnowcu, zaś po jej likwidacji w I Ośmioklasowym Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkół Średnich w Sosnowcu. W czasie nauki w szkole nadal pisał wiersze, ale ukrywał ten fakt przed innymi uczniami[3].

Walczył w I powstaniu śląskim. Żeby zaciągnąć się do oddziału zafałszował datę urodzenia o dwa lata. Po zakończeniu walk wrócił do gimnazjum, które ukończył w 1921 roku i za namową ojca podjął studia na Politechnice Warszawskiej, ale po jednym roku przeniósł się na studia polonistyczne na Wydziale Filologii Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczył też w wykładach z historii malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych[3].

Od 1927 był członkiem grupy literackiej Kwadryga. W latach 1929–1931 redaktor i współwydawca pisma „Kwadryga”. Od 1932 roku był współpracownikiem dwutygodnika „Zet”[3]. Debiutował cyklem wierszy pt. Modlitwa (1927)[5].

W 1928 ukończył Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 w Łobzowie. W 1929 roku odbył służbę wojskową, a następnie powrócił do Warszawy, gdzie ponownie zaangażował się w życie literackie. W styczniu 1931 roku, podobnie jak wiele znanych osobistości, podpisał protest przeciw procesowi brzeskiemu[3].

1 stycznia 1931 został mianowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem. Został przydzielony do 13 Pułku Piechoty. Odbywał ćwiczenia rezerwy w 1932, 1934, 1936 jako dowódca plutonu.

W roku 1935 poeta podjął pracę w Polskim Radiu, gdzie co drugi tydzień prowadził kwadrans literacki[3]. W lipcu 1937 roku Władysław Sebyła omawiał na antenie radio­wej tomik wierszy Na cmentarzu biły dzwony. Śpiewy demoniczne Stanisława Szwajcera, nazywając je grafomańskim. Szwajcer, aplikant sądowy, poczuł się dotknięty krytyką i pozwał Sebyłę do sądu, który uznał poetę winnym i skazał na dwa tygodnie aresztu w zawieszeniu, 50 złotych grzywny i 100 złotych pokutnego. Sąd wydał wyrok mimo opinii biegłego, krytyka literackiego Karola Wiktora Zawodzińskiego, który uznał, że granice krytyki nie zostały przekroczone[3].

Wobec zagrożenia konfliktem, w 1939 został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i wkroczeniu do Lwowa, został aresztowany przez sowietów. Był przetrzymywany w obozie starobielskim[3]. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa[6] i 11 kwietnia 1940 rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Pogrzebano go w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[6][4], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[7]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod poz. 3168[6].

Po wojnie niewiele o nim pisano i nie wydawano jego wierszy aż do 1956 roku, gdy opublikowano „Poezje wybrane”[3].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON[8] – mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[9][10]. Awans został ogłoszony 10 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[11][12][13].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

9 września 1928 roku ożenił się w kościele Mariackim w Krakowie z Sabiną Marią Krawczyńską (1900-1980), rok później urodził się jego jedyny syn Witold[14].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Zadebiutował w 1927 zbiorem wierszy pt. Modlitwa[5]. Pisał wiersze m.in. o tematyce pacyfistycznej i antywojennej, np. wiersz Żołnierz nieznany i 4 wiersze o wojnie[4]. Jego twórczość charakteryzowała się przedstawianiem pesymistycznej wizji otaczającego świata[4], obecnością elementów religijnych, symbolicznych i katastroficznych[5], formalną prostotą i komunikatywnością oraz nawiązaniami do Norwida[5]. Poemat Młyny uważany jest za szczytowe osiągnięcie poety[4]. Głównym motywem poematu jest stary młyn obok stawu, znany poecie z lat dzieciństwa i młodości spędzonych w Kłobucku[4]. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich[4]. Ostatni tom poezji Władysława Sebyły ukazał się w 1938 i nosił tytuł Obrazy myśli[4]. W 1956 ukazały się Poezje wybrane, drugi wybór wierszy Poezje wybrane ukazał się w 1972, a Poezje zebrane w 1981[4]. W 1999 Anagram wydał kolejny wybór poezji Władysława Sebyły pt. Nie wierz moim grzechom[5], do którego wstęp napisał Zdzisław J. Peszkowski, zaś wyboru wierszy dokonał Jerzy Koperski[5]. W 2012 r. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie wydało z okazji 110. rocznicy jego urodzin i wystawy Władysław Sebyła. Nokturn + 1940 faksymile jego niewydanego utworu z 1924 r. pt. Bunt Ludzi. Strzępy niescenicznego dramatu. 7 wizji[15].

Jego twórczość stanowiła inspirację dla poety Tadeusza Gajcego[16].

Tomiki
pośmiertnie
  • „Poezje wybrane” (1956)[4]
  • „Poezje wybrane” (1972)[5]
  • „Poezje zebrane” (1981)[5]
  • „Nie wierz moim grzechom” (1999)[5]
  • „Bunt Ludzi” (2012)

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Od 1991 roku Dom Kultury w Kłobucku nosi imię Władysława Sebyły[3]. Przed budynkiem Domu Kultury znajduje się tablica upamiętniająca poetę.

Ustanowiony przez Sejm RP jednym z patronów 2012 roku[3]. 16 kwietnia 2012 roku pamięć Sebyły uczcili radni województwa śląskiego[4].

Imieniem Sebyły zostały nazwane ulice w Częstochowie, Kłobucku i Sosnowcu.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w Płocku został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Władysława Sebyłę.

Nazwisko Władysława Sebyły wykuto na pomniku Katyńskim na cmentarzu Kule w Częstochowie

Władysława Sebyłę i jego żonę Sabinę upamiętnia jedna z tablic Praskiej Galerii Sław wmurowanych w chodnik ul. Stalowej w Warszawie w 2017 roku[18].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Lista ofiar - SEBYŁA Władysław Stefan. katyn.miejscapamieci.gov.pl. [dostęp 2025-01-22].
  2. ↑ Jędrzej Tucholski: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003, s. 477. ISBN 83-916663-5-2. [dostęp 2025-01-22]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Jan Borkowski: Władysław Sebyła poeta przemilczany. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Radni sejmiku śląskiego pamiętali o poecie z Kłobucka. Gazeta.pl Częstochowa, 2012-04-16. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Marcin Wilk: Władysław Sebyła. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  6. ↑ a b c Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 477.
  7. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  8. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  9. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 210 [dostęp 2024-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  10. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  11. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  12. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  13. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  14. ↑ Lesław M. Bartelski: Przedmowa [w:] Sabina Sebyłowa, Notatki z prawobrzeżnej warszawy. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1985, s. 10. ISBN 83-07-01193-0.
  15. ↑ Muzeum Literatury » Blog Archive » Władysław Sebyła. Nokturn †1940 [online] [dostęp 2019-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-28] (pol.).
  16. ↑ Ewa Sośnicka-Wojciechowska. Władysław Sebyła – poeta przemilczany. „Stolica”. 6/2011. s. 30–33. 
  17. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za wybitną twórczość literacką”.
  18. ↑ Na Stalowej odsłonięto Praską Galerię Sław. twoja-praga.pl, 30 września 2017. [dostęp 2023-02-28].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]