Włośnianka drobniutka

Włośnianka drobniutka
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

podziemniczkowate

Rodzaj

włośnianka

Gatunek

włośnianka drobniutka

Nazwa systematyczna
Hebeloma birrus (Fr.) Gillet
Bull. Soc. bot. Fr. 26: 190 (1910)
Multimedia w Wikimedia Commons

Włośnianka drobniutka, włośnianka duńska (Hebeloma birrus (Fr.) Gillet) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hebeloma, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agharicus birrus. Obecną nazwę nadał mu Claude-Casimir Gillet w 1910 r.[1]

Ma 8 synonimów. Niektóre z nich[2]

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

  • Hebeloma birrus var. pumilum (J.E. Lange) Gminder 2010
  • Hebeloma danicum Gröger 1987
  • Hebeloma pumilum J.E. Lange 1940[2].

W 1999 r. dla synonimu Hebeloma pumilum Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę włośnianka drobniutka, w 2003 r. dla synonimu Hebeloma danicum nazwę włośnianka duńska[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 3–9 cm, początkowo najpierw półkulisty, później płaski. Powierzchnia żółtobrązowa, ochrowobrązowa, czerwonobrązowa z żółtobrązowym środkiem i jaśniejszym, żółtawym brzegiem, drobno łuskowata, tłustawa, śluzowata, bez resztek osłony[4].

Blaszki

Wypukłe z międzyblaszkami, gęste, początkowo bladobrązowawe, kremowożółte, później ciemniejsze, również z brązowymi plamami. Ostrza za młodu pokryte drobnymi kropelkami, które później zasychają tworząc rdzawe plamy[4].

Trzon

Wysokość 3–6 (8) cm, średnica 0,5–0,8 (1) cm, często wygięty, cylindryczny z pogrubioną, ukorzeniającą się podstawą, początkowo białawy lub kremowobiały, włókienkowaty, później brązowawy. Strefa pierścieniowa często obsypana brązowym proszkiem zarodników, ukorzeniająca się[4].

Miąższ

Zapach neutralny do lekko przyjemnie grzybowego, jak czarna herbata, nie kakaowy ani rzodkiewkowy! Smak gorzki[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki tytoniowobrązowe, cynamonowobrązowe, 9–11,7 × 4,5–6 µm, smukłe, o kształcie cytrynowatym lub migdałowatym, amyloidalne, szorstkie. Cheilocystydy 28–60 × 6–10 µm, krótkie, cylindryczne, o przekroju 5–7 µm na wierzchołku[4].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Włośnianka drobniutka występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Jest tu szeroko rozprzestrzeniona, występuje od Morza Śródziemnego na południu po archipelag Svalbard na Morzu Arktycznym[5]. W 2003 r. W. Wojewoda przytoczył kilka stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który w najbliższych latach prawdopodobnie przesunie się do grupy zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w różnego typu lasach z bukami i grabami. Owocniki tworzy od lipca do października. Jest grzybem trującym[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-25] (ang.).
  2. ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-25] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f Heller Wurzelfälbling, Weissschuppiger Fälbling, Spindelfüßiger Fälbling, Kohlen-Fälbling, Beschleiertsporiger Fälbling [online], 123Pilzsuche [dostęp 2023-02-25] (niem.).
  5. ↑ Występowanie Hebeloma birrum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-25].
  6. ↑ Aktualne stanowiska włośnianki drobniutkiej w Polsce [online] [dostęp 2023-02-25].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.