Yeongsanjae (kor. 영산재) – ceremonia buddyjska przeprowadzana w 49. dniu po śmierci, by ułatwić duszy zmarłego przejście w stan nirwany; odprawiana również w intencji pokoju lub zwycięstwa w wojnie; celebrowana corocznie 6 czerwca przez mnichów w klasztorze Pongwŏn sa.
W 2009 roku ceremonia yeongsanjae została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Buddyści wierzą, że zmarli mogą być uwolnieni od cierpień poprzez zrozumienie dharmy, nauk buddy[1]. Rytuały yeongsanjae mają na celu zapoznanie zmarłego z naukami buddy i oczyszczenie z grzechów, by ułatwić duszy przejście w stan nirwany[1]. Yeongsanjae jest swoistą rekonstrukcją spotkań na górze Gijjhakuta, gdzie budda Siakjamuni wygłaszał swoje nauki[1]. Człon nazwy yeongsan pochodzi od yeongsanhoesang – miejsca na górze Gijjhakuta, gdzie budda Siakjamuni miał przedstawić sutrę lotosu[2].
Ceremonia jest połączeniem egzorcyzmu, ceremonii pogrzebowej i celebracji dharmy w celu uzyskania dla zmarłego pośmiertnego oświecenia[1]. Jest przeprowadzana w 49. dniu po śmierci[3] – buddyści wierzą, że los zmarłego w jego kolejnym życiu rozstrzyga się w czasie 49 dni po jego śmierci[1]. Rytuały yeongsanjae przeprowadzane są również w intencji pokoju lub zwycięstwa w wojnie[1].
Historia yeongsanjae nie jest dobrze znana[4]. Niektóre publikacje podają, że ceremonia była przeprowadzana już w okresie Goryeo (918–1392)[5]. Neung-hwa Lee w księdze o historii buddyzmu w Korei (Bulgyotongsa) pisał, że ceremonia praktykowana była w pierwszych latach państwa Joseon (1392–1910)[4].
W 1973 roku została uznana przez władze Korei Południowej za ważny element niematerialnego dziedzictwa kulturowego (kor. 중요무형문화재) podlegającego ochronie (nr 50)[2]. W 1987 roku powołano do życia towarzystwo ds. jej ochrony[2]. Tradycje yeongsanjae pielęgnowane są przez mnichów z zakonu T'aego[2]. Ceremonia yeongsanjae przeprowadzana jest dorocznie na terenie Pongwŏn sa w dniu 6 czerwca[2].
W 2009 roku ceremonia yeongsanjae została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[6].
Oryginalna ceremonia trwała trzy dni i trzy noce, obejmując wiele różnorodnych uroczystych rytuałów[1].
Ceremonia zaczyna się od wywieszenia na zewnątrz świątyni wielkoformatowej thanki ukazującej buddę Siakjamuniego nauczającego zebranych na górze Gijjhakuta[1]. Następnie odbywa się procesja, by zaprosić buddę, bodhisattwaów, bóstwa stróżów i duszę zmarłego do świątyni i jej ołtarza[1]. Potem przeprowadzane są rytuały ofiarne ku czci zaproszonych bóstw a w ostatniej części wszyscy uczestnicy są uroczyście żegnani[1]. Najważniejszym, a przez to najdłuższym elementem ceremonii, jest modlitwa ofiarowywana buddzie[1].
Poszczególne części ceremonii to[2]:
W trakcie rytuałów mnisi nucą rytualne pieśni (beompae) przy akompaniamencie m.in. instrumentów smyczkowych (haegeum), sześciostrunowej cytry (geomungo) oraz bębnów (janggu). Mnisi wykonują również rytualne tańce, m.in. taniec motyla (nabichum)[1].