Zasłonak ceglastożółty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak ceglastożółty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius varius (Schaeff.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 258 (1838) | |
Zasłonak ceglastożółty, zasłonak nijaki (Cortinarius varius (Schaeff.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Cortinarius varius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus crustuliniformis Bull. 1812
- Agaricus dasypodius Bull. 1812
- Agaricus decolorans Pers. 1796
- Agaricus lateritius Batsch 1783
- Agaricus varius Schaeff. 1774
- Cortinarius decolorans (Pers.) Fr. 1838
- Phlegmacium decolorans (Pers.) Wünsche 1877
- Phlegmacium varium (Schaeff.) Wünsche 1877
Obydwie nazwy polskie podał Andrzej Nespiak w 1975[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 4–9 cm, za młodu półkulisty i otoczony zasnówką, później łukowaty, na koniec rozpostarty. Nie posiada garba, brzeg gładki, ostry i długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia gładka, w czasie wilgotnej pogody błyszcząca i śliska, w czasie suchej jedwabiście błyszcząca, barwy od żółtawej do beżowobrązowej[4].
Przyrośnięte do trzonu, wąskie, o ostrych blaszkach, początkowo jasnoróżowe, później niebieskofioletowe i długo nie zmieniające barwy, w końcu cynamonowobrązowe od zarodników[4].
Pełny, wysokość 5–10 cm, grubość 1-2,5 cm. Kształt pałkowaty, rzadziej walcowaty. U młodych okazów powierzchnia jest biała z lekkim niebieskawym nalotem, później posiada zanikającą strefę zasnówkową, na koniec pokryta jest tylko miejscami bladokremową zasnówką[4].
Gruby, biały. Smak niewyraźny, zapach niewyczuwalny[4]. Śluz na kapeluszu ma gorzki smak[5].
Rdzawobrązowy. Zarodniki o kształcie migdałkowatym, brodawkowane. Rozmiar 10–12 × 6–7 μm[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i w Europie. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, w Ameryce Północnej znane są jego stanowiska tylko w zachodnich regionach USA[7]. W Europie Środkowej występuje w rozproszeniu[8]. W Polsce jest dość rzadki[6], w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko dwa jego stanowiska (w Tatrzańskim Parku Narodowym i w Kotlinie Rabczańskiej[3].
Owocniki wyrastają latem i jesienią, w górskich i podgórskich lasach świerkowych, głównie na glebach wapiennych[5].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mikoryzowy[3]. Jest jadalny, jednak odradza się jego zbieranie, gdyż bardzo łatwo można go pomylić z innymi, bardzo podobnymi, ale śmiertelnie trującymi gatunkami zasłonaków[8].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Istnieje wiele gatunków zasłonaków o żółtej barwie. Ich oznaczenie jest trudne. Gatunki te różnią się m.in. barwą osłony, barwą blaszek i miąższu oraz obrzeżeniem bulwki na trzonie[8]. Podobne są m.in.:
- zasłonak zawoalowany (Cortinarius claricolor). U młodych owocników blaszki są białe lub kremowe[4].
- zasłonak piękny (Cortinarius splendens). Jest śmiertelnie trujący. Na kapeluszu młode owocniki posiadają rdzawobrązowe lub oliwkowobrązowe resztki osłony. Na trzonie bulwa z odstającym kantem[8],
- zasłonak strojny (Cortinarius calochrous) występujący na takich samych siedliskach i w tej samej porze roku[8],
- zasłonak wielokształtny (Cortinarius variiformis). Na trzonie występują brązowawe resztki osłony w kształcie wstążki. Rośnie pod dębami i jest rzadki[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ a b c d e Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.