Zasłonak szarobrązowy

Zasłonak szarobrązowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

zasłonakowate

Rodzaj

zasłonak

Gatunek

zasłonak szarobrązowy

Nazwa systematyczna
Cortinarius anomalus (Fr.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 286 (1838)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasłonak szarobrązowy (Cortinarius anomalus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1818 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus anomalus, w 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus anomalus Fr. 1818
  • Cortinarius azureovelatus P.D. Orton
  • Cortinarius azureus Fr. 1838
  • Cortinarius epsomiensis P.D. Orton 1958
  • Cortinarius lepidopus Cooke 1887
  • Dermocybe anomala (Fr.) Wünsche 1877
  • Dermocybe azurea (Fr.) Ricken 1915

Obecnie obowiązującą nazwę polską nadał grzybowi Władysław Wojewoda w roku 1999. Wcześniej gatunek ten, za Stanisławem Chełchowskim, nazywany był zasłonakiem bezkształtnym[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 3–7 cm. Półkulisty za młodu, z czasem staje się łukowaty z niewielkim garbem. Brzeg początkowo podwinięty, później ostry. Powierzchnia gładka, matowa i pilśniowata od pokrywających ją jedwabistych włókienek. U młodych owocników powierzchnia jest fioletowoszarobrązowa, potem rdzawobrązowa, szarożółtawa, w końcu szara[4].

Blaszki

Średniogęste, zbiegające ząbkiem na trzon. Mają szerokość około 4 mm, ostrza są delikatnie karbowane lub ząbkowane, jaśniejsze. Początkowo są szaroliliowe, z czasem rdzawobrązowe, bez śladu fioletowej barwy. U młodych owocników zasłonięte białawą zasnówką[5][6].

Trzon

Wysokość 7–10 cm, grubość 1–1,5 cm. Kształt walcowaty lub brzuchaty, u nasady posiadający zgrubiałą bulwę. Zazwyczaj bywa nieco zakrzywiony. Początkowo jest pełny, później pusty w środku. Powierzchnia górą niebieskawa, reszta brązowobiaława[4]. Występują na niej resztki osłony częściowej, tworzące porozrzucane kępki albo niekompletne lub kompletne strefy pierścieniowe o jasnoochrowej barwie[6].

Miąższ

Wodnisty, fioletowawy na szczycie trzonu, poza tym białawy. Smak i zapach niewyraźny[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki szerokoelipsoidalne lub niemal kuliste, nieco brodawkowane, o rozmiarach 7-9 × 6–7 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[5]. Podstawki o rozmiarach 30-40 × 8–9 μm z 4 sterygmami[6].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie (również na Grenlandii i Islandii), w Japonii, Australii i Nowej Zelandii[7]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie Polski[3].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych i liściastych, w górach sięga aż po górną granicę lasu[4]. Występuje także w jałowcowych chaszczach i na dawno opuszczonych nieużytkach rolnych. Szczególnie często rośnie pod grabami, bukami świerkami i sosnami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[3].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb niejadalny[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]
  • zasłonak rdzawobrązowy (Cortinarius caninus), który mniej więcej na środku trzonu ma wyraźną, brązowawą strefę pierścieniową[4].
  • zasłonak czerwonołuskowaty (Cortinarius spilomeus). Brzeg kapelusza zwykle ze zwisającymi resztkami osłony, trzon z drobnymi miedzianoczerwonymi resztkami zasnówki[8].
  • zasłonak białofioletowy (Cortinarius alboviolaceus). Młode owocniki są srebrzysto-szaro-białe do fioletowych, mają grubą, białą włókienkowatą osłonę, bulwiasty trzon i eliptyczne zarodniki[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20].
  3. ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b MushroomExpert. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  6. ↑ a b c d Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London: Peter Nevill. s. 113.
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
  8. ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.