Zasłonak gorzkawy

Zasłonak gorzkawy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

zasłonakowate

Rodzaj

zasłonak

Gatunek

zasłonak gorzkawy

Nazwa systematyczna
Cortinarius infractus (Pers.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 261 (1838)
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasłonak gorzkawy (Cortinarius infractus (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1800 Persoon nadając mu nazwę Agaricus infractus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1838 Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Cortinarius[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Agaricus infractus Pers. 1800
  • Cortinarius obscurocyaneus Secr. ex J. Schröt. 1889
  • Phlegmacium infractum (Pers.) Wünsche 1877
  • Pholiota infracta (Pers.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako flegmiak załamanobrzegi, zasłonak załamany lub zasłonak złamany[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 3–9 cm, kształt u młodych owocników półkulisty, później rozpostarty z szerokim i tępym garbem. Podczas suchej pogody powierzchnia jest gładka, matowa i delikatnie włóknista (szczególnie na brzegu). Podczas wilgotnej pogody staje się mazisty, błyszczący i kleisty. Barwa szarooliwkowa[4]. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty[5].

Blaszki

Wąsko przyrośnięte, szerokie i zbiegające ząbkiem. U młodych owocników są czerwonoliwkowe, z wiekiem ciemnieją i stają się szarooliwkowe, w końcu oliwkowobrązowe[4]. U dojrzałych owocników na długości 1 cm przy trzonie znajdują się zazwyczaj 4 blaszki, przy brzegu kapelusza 10. U dojrzałych owocników są nieco pomarszczone i głęboko (do 7 mm) karbowane[5].

Trzon

Wysokość 4–7 cm, grubość 1–2 cm, kształt walcowaty lub maczugowaty, podstawa często bulwiasta Jest pełny i kruchy. Powierzchnia u młodych owocników biaława z niebieskawym odcieniem, później oliwkowoszaroochrowa, tylko podstawa ma barwę ochrowobrązowa. Czasami na trzonie występują resztki białej zasnówki[4].

Miąższ

O barwie brudnobiałej, tylko na szczycie trzonu jest fioletowy. Smak bardzo gorzki, zapach niewyraźny[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki o rozmiarach 7–8 × 5–6 μ,; jajowate lub szeroko elipsoidalne, umiarkowanie lub silnie brodawkowate. Podstawki w KOH barwią się na zielono. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[6].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, w Europie i w Kostaryce[7]. W Polsce jego rozprzestrzenienie i częstość występowania nie jest dokładnie znana, nie znajduje się jednak na liście gatunków zagrożonych[3].

Rośnie na ziemi, zarówno w lasach iglastych, jak liściastych i mieszanych[3]. Preferuje siedliska wilgotne i gleby wapienne. Szczególnie często spotykany jest pod świerkami, sosnami i jodłami, w lasach liściastych dużo rzadziej. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[3].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Żyje w mikoryzie z drzewami[3]. Grzyb niejadalny[4].

Z owocników zasłonaka gorzkiego wyizolowano dwa alkaloidy: infractopicrin i 10-hydroksy-infractopicrin. Mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu łagodnej lub umiarkowanej postaci choroby Alzheimera. Obydwa te związki wykazują zdolność do hamowania enzymu acetylocholinoesterazy i wykazują przy tym większą selektywność niż stosowana w leczeniu choroby Alzheimara galantamina, która ponadto powoduje efekty uboczne, takie jak nudności i wymioty.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-04-30].
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-01-10]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London, UK: Peter Nevill. s. 103
  6. ↑ MushroomExpert. [dostęp 2015-04-30]. (ang.).
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-04-08].