Zbigniew Dębski
 Tablica poświęcona Zbigniewowi Dębskiemu w Łasinie | |
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
dowódca 7 drużyny 3 kompanii – "Szare Szeregi-Junior" |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
chemik |
| Odznaczenia | |
      
| |
Zbigniew Franciszek Dębski (ur. 29 listopada 1922 w Łasinie, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – powstaniec warszawski, podpułkownik WP (pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika)[1], członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Emiliana Dębskiego (właściciela apteki w Łasinie[3]) i Marii z domu Szpitter[4], brat Ireny i Aleksandry. Absolwent szkoły podstawowej w Łasinie[4]. W 1939 ukończył gimnazjum jezuickie w Gdyni-Orłowie. Od sierpnia do września 1939 mieszkał w Toruniu. Przy próbie przedostania się na wschód kraju wraz z ojcem został aresztowany i osadzony w więzieniu w Żabince, a następnie w Kobryniu. Po zwolnieniu z więzienia udał się wraz z ojcem do Warszawy. Tam kontynuował naukę na tajnych kompletach w Liceum im. Adama Mickiewicza, a następnie w szkole budowlanej oraz w zakresie rysunku technicznego.
Od stycznia 1940 w konspiracji[4]. 30 grudnia 1943 ukończył kurs dla niższych stopniem dowódców w szkole podchorążych, po czym służył w plutonie Stefana Nasta w batalionie „Vistula”. W powstaniu warszawskim był dowódcą 7 drużyny 3 kompanii – „Szare Szeregi-Junior” (pseudonim „Zbych”, „Prawdzic”[5]). Uczestniczył w walkach o Pocztę Główną oraz o PASTA-ę. Był jednym z 3 żołnierzy (obok Teodora Karczewskiego „Orła” i Stanisława Zielaskowskiego „Wiąza”), którzy 20 sierpnia 1944 zawiesili polską flagę na budynku PAST-y[6][4]. 8 września został ranny w trakcie obrony kina „Coloseum”. Awansowany do stopnia podporucznika 27.09.1944[4].
Po klęsce powstania trafił najpierw do Stalagu IV B, a następnie do Stalagu XI A. Po wyzwoleniu obozu przez oddziały brytyjskie służył w polskich oddziałach w amerykańskiej strefie okupacyjnej[4].
W czerwcu 1948 powrócił do kraju; w 1952 ukończył chemię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracował w Wytwórni Farmaceutycznej „Motor”, Instytucie Farmaceutycznym, Centralnym Laboratorium Chemicznym i w Zjednoczonych Zespołach Gospodarczych. Brał czynny udział w życiu środowiska powstańczego. Był współzałożycielem Związku Powstańców Warszawskich, członkiem prezydium Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich oraz współzałożycielem komitetów budowy pomnika powstania. W grudniu 1989 przeszedł na emeryturę[4]. W 2009 uhonorowany został Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy[7]. Decyzją nr 808/Komb. z 6 czerwca 2008 Minister Obrony Narodowej na wniosek Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari mianował go na stopień podpułkownika[8].
Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej[9].
Decyzją Ministra ON Nr 353/KADR z dnia 15 kwietnia 2010 został pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika[1].
22 kwietnia został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[10] w kwatera A18-6-23[11].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[4]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2010; pośmiertnie)[12]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[4]
- Krzyż Walecznych[4] – trzykrotnie
- Warszawski Krzyż Powstańczy[4]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami[13]
- Krzyż Armii Krajowej[13]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Pośmiertne awanse i odznaczenia dla ofiar katastrofy pod Smoleńskiem. wp.mil.pl, 15 kwietnia 2010.
- ↑ krs-online.com.pl
- ↑ Urodziłem się w 29.11.1922 r. na Pomorzu w miejscowości Łasin koło Grudziądza. Mój ojciec Emilian miał tam aptekę..
- ↑ a b c d e f g h i j k Szostak 2008 ↓, s. 78.
- ↑ Robert Bielecki: W zasięgu PAST-y. Warszawa: Czytelnik, 1994, s. 234. ISBN 83-07-01950-8.
- ↑ Władysław Jewsiewicki: Powstanie warszawskie 1944 okiem polskiej kamery. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 53. ISBN 83-223-2531-2.
- ↑ Uchwała nr LVI/1664/2009. BIP m. st. Warszawy, 2009-05-28. [dostęp 2011-03-29].
- ↑ Sprawozdanie operacyjne z działalności Zarządu Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari za II kwartał 2008 roku. „Biuletyn”. 18, s. 10, kwiecień–czerwiec 2008. Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. ISSN 1732-4974..
- ↑ Zginęli pod Smoleńskiem. Lista pasażerów samolotu. www.polskieradio.pl, 2010-04-10. [dostęp 2010-04-08].
- ↑ Uroczystości pogrzebowe płk. Zbigniewa Dębskiego. www.interia.pl, 2010-04-22. [dostęp 2010-11-27].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Komunikat Nr 163/VI kad.. Biuro Prasowe Kancelarii Sejmu, 16 kwietnia 2010.
- ↑ a b Polak (red.) 1999 ↓, s. 78.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Powstańcze relacje świadków - Wspomnienia Zbigniewa Dębskiego z batalionu "Kiliński"
- historia.org.pl Podpułkownik Zbigniew Dębski „Zbych”, „Prawdzic”
- um.warszawa.pl. um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-06)].
- Bronisław Lubicz-Nycz: Batalion "Kiliński" AK 1940-1944. Warszawa: PWN, 1986. ISBN 83-01-05664-9.
- Piotr Rozwadowski: Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania Warszawskiego. A-Kö. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09261-3.
- Jan Szostak: Zeszyty Historyczne – Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari w kraju i na obczyźnie, część II – Wojenne i powojenne losy Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (noty biograficzne). Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2008. ISSN 1895–9482.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.