Zespół podkradania tętnicy podobojczykowej

Schemat krążenia obocznego. Proksymalna część tętnicy podobojczykowej jest niedrożna. Krew przedostaje się poprzez niefizjologiczny przepływ odgłowowy poprzez tętnice kręgowe, uszczuplając przepływ przez krążenie mózgowe

Zespół podkradania tętnicy podobojczykowej (ang. subclavian steal syndrome) – zespół objawów klinicznych spowodowany niedrożnością proksymalnego odcinka tętnicy podobojczykowej i wytworzeniem krążenia obocznego z udziałem tętnicy kręgowej i tętnicy podstawnej. W wyniku „podkradania” krwi z tętnicy podstawnej dochodzi do rozwoju niewydolności kręgowo-podstawnej i niedokrwienia mózgu.

Stosunki anatomiczne

[edytuj | edytuj kod]
Schemat bliższego odcinka aorty i jej gałęzi
Schemat przedstawiający naczynia doprowadzające krew do mózgu. Koło tętnicze mózgu w górnej części schematu. W dolnej tętnice kręgowe i podstawna

Mózg jest zaopatrywany przez cztery duże tętnice: dwie tętnice szyjne wewnętrzne i dwie tętnice kręgowe, które na stoku kości potylicznej łączą się w tętnicę podstawną.

Tętnice szyjne wewnętrzne pochodzą z podziału tętnicy szyjnej wspólnej, a ta po lewej stronie odchodzi bezpośrednio z łuku aorty, a po prawej z podziału pnia ramienno-głowowego na tętnicę podobojczykową i tętnicę szyjną wspólną. Tętnica kręgowa jest odgałęzieniem tętnicy podobojczykowej, która również powstaje z pnia ramienno-głowowego. Zarówno tętnice szyjne wewnętrzne, jak i podstawna poprzez mniejsze naczynia łączą się w koło tętnicze mózgu, które ma za zadanie przeciwdziałać niedokrwieniu mózgu w przypadku niedrożności jednej z tętnic doprowadzających[1].

W przypadku niedrożności tętnicy podobojczykowej przed odejściem tętnicy kręgowej w wyniku spadku ciśnienia w naczyniu dochodzi do „wstecznego” odgłowowego przepływu krwi. Krew do kończyny górnej dochodzi krążeniem obocznym. Tylko przez tętnice szyjne krew dochodzi do koła tętniczego, które zasila mózg. W wyniku różnicy ciśnień z tętnicy kręgowej po stronie bez zwężenia w miejscu połączenia w tętnicę podstawną dochodzi do odpływu krwi do tętnicy kręgowej po stronie zwężenia, co uszczupla przepływ do mózgu[2][3]. Dochodzi do rozwoju niewydolności kręgowo-podstawnej.

Etiologia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotną przyczyną jest zwężenie tętnicy podobojczykowej najczęściej w wyniku miażdżycy[4]. Zwężenie jest zwykle jednostronne i najczęściej po lewej stronie[4]. Prawdopodobnie wynika to z ostrego kąta odejścia lewej tętnicy podobojczykowej, co zwiększa turbulentny przepływ krwi i nasila rozwój miażdżycy[4]. Mężczyźni chorują dwukrotnie częściej od kobiet[4], choroba zwykle dotyczy pacjentów po 50 roku życia[4]. Rzadszą przyczyną jest choroba Takayasu, który wiąże się z młodszym wiekiem zachorowania (około 30 roku życia), płcią żeńską, w Azji może stanowić nawet do 36% zachorowań[4][5]. Inne przyczyny zespołu to rozwarstwienie aorty[6], zakrzep[7], zator[3], uraz, zespół żebra szyjnego[8] i anomalie naczyniowe[4][9][10].

Czynniki ryzyka

[edytuj | edytuj kod]

Najczęstszą przyczyną choroby jest miażdżyca, dlatego czynnikami ryzyka tej choroby są wszystkie czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego.

Objawy kliniczne

[edytuj | edytuj kod]

Objawy wynikają z niedokrwienia kończyny górnej oraz niewydolności kręgowo-podstawnej.

Objawy niedokrwienia kończyny górnej[2]:

Objawy niewydolności kręgowo-podstawnej[2][4]:

W przypadku współistniejącym zwężeniu tętnicy szyjnej mogą również występować inne objawy neurologiczne, charakterystyczne dla tego zespołu. Nie występuje zwiększone ryzyko udaru[11].

Zespół podkradania wieńcowo-podobojczykowego

[edytuj | edytuj kod]

Zespół podkradania tętnicy podobojczykowej jest rzadką przyczyną nawracającego niedokrwienia mięśnia sercowego po pomostowaniu aortalno-wieńcowym (CABG) za pomocą tętnicy piersiowej wewnętrznej[12][13]. Taki zespół objawów jest nazywany zespołem podkradania wieńcowo-podobojczykowego (ang. coronary-subclavian steal syndrome)[14]. Leczenie zespołu jest chirurgiczne lub za pomocą angioplastyki przeskórnej[12][15].

Rozpoznanie

[edytuj | edytuj kod]

Objawy kliniczne, szczególnie brak tętna i różnica ciśnień powyżej 20 mmHg, pozwalają ustalić rozpoznanie. USG dopplerowskie ukazują odwrócony przepływ w tętnicy kręgowej, jest to jednak badanie o charakterze przesiewowym[4]. Badaniami potwierdzającymi rozpoznanie są arteriografia, angio-TK i angio-MR. Badania pomagają ustalić lokalizację zwężenia lub niedrożności oraz ocenę przepływu wstecznego[4].

Leczenie

[edytuj | edytuj kod]

Wskazanie do leczenia obejmują objawy niewydolności kręgowo-podstawnej pogarszające jakość życia lub objawy znacznego niedokrwienia kończyny górnej: ból spoczynkowy, martwica.

Najczęstszymi wykonywanymi operacjami są transpozycja tętnicy podobojczykowej, zwykle do tętnicy szyjnej wspólnej, pomost szyjno-obojczykowy[2], pomost obojczykowo-obojczykowy[16] oraz zabiegi przeskórnej angioplastyki z wszczepieniem stentu[2][17][18][19]. Istnieją doniesienia o skuteczności aterektomii[20][18].

Leczenie zachowawcze polega na zwalczaniu czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, podawaniu kwasu acetylosalicylowego lub leków przeciwzakrzepowych[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1993. ISBN 978-83-200-4251-1.
  2. ↑ a b c d e f Wojciech Noszczyk: Chirurgia repetytorium. Warszawa: PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-3843-9.
  3. ↑ a b DJ. Yamaguchi, TC. Matthews. Upper extremity thromboembolism in a patient with subclavian steal syndrome.. „Ann Vasc Surg”. 27 (5), s. 673.e9-11, Jul 2013. DOI: 10.1016/j.avsg.2012.08.014. PMID: 23809938. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j Osiro S., Zurada A., Gielecki J., Shoja M.M., Tubbs R.S., Loukas M.. A review of subclavian steal syndrome with clinical correlation. „Med Sci Monit.”, 2012-05. DOI: 10.12659/MSM.882721. PMID: 22534720. [dostęp 2014-04-18]. 
  5. ↑ T. Yamanaka, Y. Sawai, H. Hosoi. Bilateral subclavian steal syndrome with vertigo.. „Auris Nasus Larynx”. 41 (3), s. 307-9, Jun 2014. DOI: 10.1016/j.anl.2013.08.004. PMID: 24206829. 
  6. ↑ K. Buljan, V. Buljan, I. Hegeduš, R. Palić Kramarić i inni. Subclavian fusiform aneurysm causing partial subclavian steal syndrome. Case report.. „Med Ultrason”. 16 (1), s. 75-7, Mar 2014. PMID: 24567930. 
  7. ↑ M. Muzaffar, SH. Fatimi, M. Tariq, HM. Hanif. Subclavian steal syndrome secondary to subclavian artery thrombosis in a patient with homocysteinemia and its successful treatment.. „J Pak Med Assoc”. 62 (10), s. 1118-20, Oct 2012. PMID: 23866465. 
  8. ↑ KZ. Chang, K. Likes, K. Davis, J. Demos i inni. The significance of cervical ribs in thoracic outlet syndrome.. „J Vasc Surg”. 57 (3), s. 771-5, Mar 2013. DOI: 10.1016/j.jvs.2012.08.110. PMID: 23446121. 
  9. ↑ Y. Hayabuchi, M. Inoue, M. Sakata, T. Ohnishi i inni. Subclavian and pulmonary artery steal phenomenon in a patient with isolated left subclavian artery and right aortic arch.. „J Clin Ultrasound”. 41 (4), s. 265-8, May 2013. DOI: 10.1002/jcu.21874. PMID: 22238123. 
  10. ↑ M. Ciftel, F. Kardelen, G. Akcurin, H. Ertug. Congenital subclavian steal syndrome associated with heterotaxy syndrome and atrioventricular septal defect.. „Pediatr Cardiol”. 32 (8), s. 1249-50, Dec 2011. DOI: 10.1007/s00246-011-0048-z. PMID: 21779966. 
  11. ↑ KH. Jung, JM. Kim, ST. Lee, K. Chu i inni. Brain response characteristics associated with subclavian steal phenomenon.. „J Stroke Cerebrovasc Dis”. 23 (3), s. e157-61, Mar 2014. DOI: 10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2013.09.014. PMID: 24144592. 
  12. ↑ a b ID. Kilic, YI. Alihanoglu, BS. Yildiz, O. Taskoylu i inni. Coronary subclavian steal syndrome : A case-based review.. „Herz”, Aug 2013. DOI: 10.1007/s00059-013-3925-9. PMID: 23925413. 
  13. ↑ AD. Kugelmass, D. Kim, RE. Kuntz, JP. Carrozza i inni. Endoluminal stenting of a subclavian artery stenosis to treat ischemia in the distribution of a patent left internal mammary graft.. „Cathet Cardiovasc Diagn”. 33 (2), s. 175-7, Oct 1994. PMID: 7834734. 
  14. ↑ Karol Bartczak, Andrzej Walczak, Slawomir Jander, Andrzej Banyś, Ryszard Jaszewski. Kardiochirurgia dorosłych. Zespół podkradania wieńcowo-podobojczykowego po CABG leczony implantacją stentu do lewej tętnicy podobojczykowej – czy angiografia wieńcowa powinna rutynowo uwidaczniać lewą tętnicę piersiową wewnętrzną?. „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska”, 2010. [dostęp 2014-04-19]. 
  15. ↑ JA. Breall, W. Grossman, IE. Stillman, LE. Gianturco i inni. Atherectomy of the subclavian artery for patients with symptomatic coronary-subclavian steal syndrome.. „J Am Coll Cardiol”. 21 (7), s. 1564-7, Jun 1993. PMID: 8496520. 
  16. ↑ LP. Song, J. Zhang. Axillo-axillary bypass with polytetrafluoroethylene graft for coronary subclavian steal syndrome.. „Vascular”. 20 (4), s. 188-92, Aug 2012. DOI: 10.1258/vasc.2011.oa0344. PMID: 22688926. 
  17. ↑ Y. Li, Q. Yin, W. Zhu, Y. Wang i inni. Endovascular stenting for atherosclerotic subclavian artery stenosis in patients with other craniocervical artery stenosis.. „J Thromb Thrombolysis”. 35 (1), s. 107-14, Jan 2013. DOI: 10.1007/s11239-012-0789-4. PMID: 22872507. 
  18. ↑ a b S. Sixt, A. Rastan, U. Schwarzwälder, T. Schwarz i inni. Long term outcome after balloon angioplasty and stenting of subclavian artery obstruction: a single centre experience.. „Vasa”. 37 (2), s. 174-82, May 2008. DOI: 10.1024/0301-1526.37.2.174. PMID: 18622968. 
  19. ↑ L. Song, J. Zhang, J. Li, Y. Gu i inni. Endovascular stenting vs. extrathoracic surgical bypass for symptomatic subclavian steal syndrome.. „J Endovasc Ther”. 19 (1), s. 44-51, Feb 2012. DOI: 10.1583/11-3692.1. PMID: 22313201. 
  20. ↑ NI. Akkus, F. Bahadur, M. Cilingiroglu. Successful percutaneous revascularization of totally occluded left subclavian artery using orbital atherectomy.. „Cardiovasc Revasc Med”. 13 (4). s. 234-7. DOI: 10.1016/j.carrev.2012.02.005. PMID: 22459256. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Wojciech Noszczyk (red.): Chirurgia.. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 83-200-3120-6.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.