Zgierz (gmina wiejska)

Zgierz
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	zgierski
TERC	1020092
Wójt	Wioleta Głowacka
Powierzchnia	199,05 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 13 682
• gęstość	68,7 os./km²
Nr kierunkowy	42
Tablice rejestracyjne	EZG
	Adres urzędu:ul. Łęczycka 4; 95-100 Zgierz
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	40
Liczba miejscowości	69
	Położenie na mapie powiatu;
	51°51′25″N 19°24′17″E/51,856944 19,404722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Zgierz – gmina wiejska w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim. W latach 1975–1998 gmina była położona w ówczesnym województwie łódzkim.

Siedziba gminy znajduje się w Zgierzu.

W listopadzie 2010 roku w gminie Zgierz został uruchomiony pilotażowy etap Łódzkiej Regionalnej Sieci Teleinformatycznej^[2].

Geografia

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2007^[3] gmina Zgierz ma obszar 199,05 km², w tym:

użytki rolne: 59%
użytki leśne: 29%

Gmina stanowi 23,28% powierzchni powiatu.

Rezerwaty przyrody

Na terenie gminy znajdują się następujące rezerwaty przyrody^[4]:

rezerwat przyrody Ciosny – chroni naturalne skupisko okazałych jałowców pospolitych rosnących na wydmach śródlądowych,
rezerwat przyrody Dąbrowa Grotnicka – chroni zespół dąbrowy świetlistej oraz wiele stanowisk roślin ciepłolubnych,
rezerwat przyrody Grądy nad Lindą – chroni meandrującą rzekę Linda z dopływem, kompleksem źródeł oraz grądy i łęgi jesionowo - olszowe,
rezerwat przyrody Grądy nad Moszczenicą – chroni różnorodność zbiorowisk leśnych z przewagą grądów i bogatą florą wczesnowiosenną rozwijającą się w harmonii z warunkami geomorfologicznymi.

Historia

Gminę utworzono 1 stycznia 1973 w powiecie łódzkim w Województwo łódzkie (1945–1975). Składała się wówczas z 33 sołectw, należących przed 1954 do różnych gmin i powiatów^[5]:

powiat łódzki:
- do gminy Brużyca Wielka (przed 1924 do gminy Nakielnica):
  - Jedlicze A, Jedlicze B, Kontrewers i Ustronie;
- do gminy Lućmierz
  - w tym należące ciągle do gminy Lućmierz:
    - Ciosny, Dąbrówka Strumiany, Dąbrówka Wielka, Emilia, Kania-Góra, Lućmierz, Proboszczewice (z Bazylią), Rosanów, Słowik i Wiktorów;
  - w tym należące do 1946 do gminy Łagiewniki:
    - Łagiewniki i Skotniki;
  - w tym należąca do 1915 do gminy Dzierżązna:
    - Dzierżązna;
powiat brzeziński:
- do gminy Biała:
  - Biała, Besiekierz Nawojowy, Besiekierz Rudny, Jasionka, Kębliny, Warszyce i Wola Branicka;
- do gminy Dobra:
  - Czaplinek, Glinnik, Józefów, Maciejów i Szczawin;
powiat łęczycki:
- do gminy Rogóźno:
  - Bądków, Władysławów i Wola Rogozińska;
- do gminy Chociszew:
  - Grotniki.

Zwiększenie obszaru w 1975

29 kwietnia 1975 obszar gminy Zgierz zwiększono o 9 sołectw^[6]:

z powiatu łęczyckiego:
- z gminy Piątek (przed 1954 w gminie Rogóźno):
  - Astachowice, Stare Brachowice, Grabiszew, Kwilno, Stare Lorenki, Rogóźno, Śladków Górny i Stary Wypychów oraz częściowo (178 ha) Gieczno.

Tym samym, obszar gminy Zgierz liczył odtąd 42 sołectwa.

Zredukowanie obszaru w 1988

1 stycznia 1988 obszar gminy Zgierz zredukowano o 850,6 ha (8,51 km²)^[7]^[8]:

do miasta Zgierza włączono 770,6 ha:
- Bazylię (60,19 ha), Kontrewers (193,08 ha), Lućmierz (225,21 ha) i Proboszczewice (292,12 ha);
do miasta Łodzi (do dzielnicy Bałuty) włączono 80,00 ha:
- część wsi Nowe Łagiewniki (80,00 ha).

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007^[9]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	11 766	100	5964	50,69	5802	49,31
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	59,11		29,96		29,15

Piramida wieku mieszkańców gminy Zgierz w 2014 roku^[1].

Zabytki

drewniany kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Białej
drewniany kościół w Giecznie
budynek starej kuźni z początku XIX wieku w Kęblinach

Komunikacja

Drogi

Przez gminę przebiegają:

autostrada A2 (E30): Nowy Tomyśl – Stryków
droga krajowa nr 71 : Stryków – Rzgów
droga krajowa nr 91 : Gdańsk – Łódź
droga wojewódzka nr 702 : Kutno – Zgierz
droga wojewódzka nr 708 : Ozorków – Brzeziny

Na terenie gminy zlokalizowane są dwa węzły komunikacyjne na autostradzie A2:

Emilia z drogą krajową nr 91
Piątek z drogą wojewódzką nr 702

Komunikacja gminna

Obsługuje ją GZK w Dąbrówce Wielkiej, autobusy kursują w dni robocze na liniach:

Zgierz – Biała – Kwilno – Gieczno – Brachowice
Zgierz – /Łagiewniki-cztery kursy/ – Smardzew – Szczawin

Komunikacja miejska

Do 3 lutego 2018 przez miejscowość przebiegała linia tramwajowa 46 kursująca w relacji Łódź Stoki – Ozorków. Linia została zawieszona ze względu na zły stan techniczny. W jej miejsce został uruchomiony autobus zastępczy kursujący co 30 minut^[10].

Edukacja

Gmina utrzymuje:

1 przedszkole

7 szkół podstawowych^[11]

Szkoła Podstawowa im. 28 Pułku Strzelców Kaniowskich w Besiekierzu Rudnym
Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Słowiku (dawniej zespół; szkoła podstawowa i gimnazjum)
Szkoła Podstawowa im. Jana Kasińskiego w Białej
Szkoła Podstawowa im. Króla Stefana Batorego w Szczawinie (dawniej zespół; szkoła podstawowa i gimnazjum)
Szkoła Podstawowa im. Marii Kownackiej w Dąbrówce Wielkiej
Szkoła Podstawowa w Giecznie (dawniej zespół; szkoła podstawowa i gimnazjum)
Szkoła Podstawowa w Zespole Szkolno-Przedszkolny Grotnikach (dawniej zespół; szkoła podstawowa i gimnazjum)

Miasta i rejony partnerskie

Samorząd gminy zawarł umowy partnerskie dotyczące:

rozwijania wspólnej działalności poprzez wymianę doświadczeń w dziedzinie: kulturalno-oświatowej, sportowej, zarządzania usługami komunalnymi, rozwijania i wzbogacania samorządności lokalnej,
zachęcania do pomnażania związków pomiędzy organizacjami i instytucjami regionów w dziedzinie kształcenia oraz w dziedzinie gospodarczej,
organizowania spotkań przedstawicieli regionów, w celu oceny bieżącej działalności oraz podejmowania decyzji, dotyczących nowych płaszczyzn współpracy

pomiędzy gminą Zgierz a niżej wymienionymi jednostkami.

Nazwa	Rodzaj jednostki	Państwo	Data podpisania umowy
Zdziar	gmina	Słowacja	1999
Kupiszki	rejon	Litwa	1999
Rzeżyca	gmina	Łotwa	1999
Hollókő	gmina	Węgry	2005
Zgierz	miasto	Polska	2000

Szlaki turystyczne

Rodzaj szlaku	Kolor oznaczenia	Długość szlaku	Opis trasy
pieszo-rowerowy	zielony	9 km	ZGIERZ (pl. Jana Pawła II) – ul. Piątkowska – ul. Ciosnowska – las Dąbrówka – Malice – Rosanów – las Lućmierz – Rosanów Stary – Ciosny (kolonia) – rez. jałowców „Ciosny” – EMILIA (przystanek PKS)
pieszo-rowerowy	czerwony	22 km	ALEKSANDRÓW ŁÓDZKI – ul. 1 Maja – Ruda Dolna – Ruda – Bugaj – las Chrośno – Kobiatka – leśn. Chrośno – las Grotniki – Grotniki (PKP) – las Lućmierz – LUĆMIERZ (przystanek tramwaju linii 46)
pieszo-rowerowy	czerwony	22 km	LUĆMIERZ (przystanek tramwaju linii 46) – Rosanów – Ciosny – Sady – Dzierżązna – Biała – Cyprianów – las Szczawin – Swędów (PKP) – Marcjanka – Glinnik (PKP) – Glinnik – Smardzew (PKP)
pieszo-rowerowy	czerwony	9 km	Smardzew (PKP) – Nowe Łagiewniki – Łagiewniki (klasztor) – ul. Okólna – Modrzew – Las Łagiewnicki – ul. Bomty – ul. Rogowska – ŁÓDŹ (ul. Wycieczkowa – przystanek MPK)
pieszo-rowerowy	niebieski	16 km	Szlak pamięci ofiar hitlerowskiego ludobójstwa ZGIERZ (pl. Kilińskiego) – ul. Długa – ul. Narutowicza – ul. Barlickiego – park miejski – ul. Piątkowska – Plac Stu Straconych – ul. Reymonta – ul. Cmentarna – ul. Kasprowicza – ul. Przygraniczna – las Proboszczewice – Ośrodek „Malinka” – Dąbrówka-Sowice – Dąbrówka-Strumiany – Rosanów – Lućmierz (gospoda) – pomnik w lesie Lućmierz (przystanek tramwaju linii 46)
rowerowy	żółty	9 km	Łagiewniki (klasztor) – Smardzew – Maciejów – Rozalinów – Dąbrówka-Sowice – Ośrodek Sportu i Rekreacji „Malinka”
rowerowy	zielony	33 km	agroturystyczny Ośrodek Sportu i Rekreacji „Malinka” – Dąbrówka Wielka – rez. jałowców „Ciosny” – Dzierżązna – Biała – Szczawin – Dąbrówka-Strumiany – Dąbrówka-Sowice – Ośrodek Sportu i Rekreacji „Malinka”
konny	czerwony	17 km	Rosanów (stajnia „Ceduła”) – rez. jałowców „Ciosny” – Rosanów (stajnia „Ceduła”)

Ochotnicze Straże Pożarne w Gminie

OSP Biała, S-3, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy
OSP Dzierżązna, S-1, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy
OSP Grotniki-Ustronie, S-3, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy
OSP Kania Góra, S-1, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy
OSP Skotniki, S-1, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy
OSP Dąbrówka Wielka, S-3
OSP Kębliny, S-1
OSP Rogóźno, S-1
OSP Szczawin, S-1
OSP Wypychów, S-0
OSP Śladków Gorny, M

Sąsiednie gminy

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Zgierz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rusza łódzka sieć regionalna. portal Polska Szerokopasmowa, 15 listopada 2010. [dostęp 2012-02-21].
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Rejestr Form Ochrony Przyrody prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (stan na 08.09.2014 r.). [dostęp 2015-01-26].
↑ Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 13, poz. 73
↑ M.P. z 1987 r. nr 26, poz. 209
↑ M.P. z 1987 r. nr 25, poz. 205
↑ LucynaL. Nowak LucynaL., JoannaJ. Stańczyk JoannaJ., AgnieszkaA. Znajewska AgnieszkaA., Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008, ISSN 1734-6118 (pol.).
↑ Mija rok od zawieszenia linii nr 45 i 46. Czy tramwaje powrócą na swoje trasy?. Radio Łódź, 2019-02-03. [dostęp 2020-02-23].
↑ WeronikaW. Pruszak WeronikaW., Szkoły na terenie gminy [online], Gmina Zgierz - Oficjalna strona internetowa [dostęp 2023-02-05] (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Zgierz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Rusza łódzka sieć regionalna. portal Polska Szerokopasmowa, 15 listopada 2010. [dostęp 2012-02-21].

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[4] Rejestr Form Ochrony Przyrody prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (stan na 08.09.2014 r.). [dostęp 2015-01-26].

[5] Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185).

[6] Dz.U. z 1975 r. nr 13, poz. 73

[7] M.P. z 1987 r. nr 26, poz. 209

[8] M.P. z 1987 r. nr 25, poz. 205

[9] LucynaL. Nowak LucynaL., JoannaJ. Stańczyk JoannaJ., AgnieszkaA. Znajewska AgnieszkaA., Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008, ISSN 1734-6118 (pol.).

[10] Mija rok od zawieszenia linii nr 45 i 46. Czy tramwaje powrócą na swoje trasy?. Radio Łódź, 2019-02-03. [dostęp 2020-02-23].

[11] WeronikaW. Pruszak WeronikaW., Szkoły na terenie gminy [online], Gmina Zgierz - Oficjalna strona internetowa [dostęp 2023-02-05] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Adolfów Astachowice Bądków Besiekierz Nawojowy Besiekierz Rudny Biała Brachowice Ciosny Cyprianów Czaplinek Dąbrówka Wielka Dąbrówka-Malice Dąbrówka-Marianka Dąbrówka-Sowice Dąbrówka-Strumiany Dębniak Dzierżązna Emilia Florianów Gieczno Glinnik Grabiszew Grotniki Janów Jasionka Jedlicze A Jedlicze B Jeżewo Józefów Kania Góra Kębliny Kolonia Głowa Kotowice Kwilno Leonardów Leonów Lorenki Lućmierz Łagiewniki Nowe Maciejów Marcjanka Moszczenica Ostrów Podole Rogóźno Rosanów Siedlisko Skotniki Słowik Smardzew Stare Łagiewniki Szczawin Śladków Górny Ustronie Warszyce Wiktorów Władysławów Wola Branicka Wola Branicka-Kolonia Wola Rogozińska Wołyń Wypychów
Kolonia	Ciosny
Osada	Swoboda
Części wsi	Budy Ciosny-Parcela Ciosny-Sady Duża Swoboda Dzierżązna-Parcela Gorzewo Gozdówek Julianów Kębliny-Olszowiec Krzemień Mała Jasionka Michałów Nowe Brachowice Nowe Warszyce Osmolin Palestyna Rosanów Dolny Rosanów Górny Rosanów Podleśny Rosanów Rozwlekły Rozalinów Rudno Samotnik Silne Błoto Stare Lorenki Stare Warszyce Stefanów Swobódka Szczawin Duży Szczawin Mały Szczawin-Kolonia Ukraina Wały Wymokłe Zdzisławów Zimna Woda
Nazwy zniesione	Lućmierz-Ośrodek Szczawin Przykościelny

Miasta	Aleksandrów Łódzki Głowno Ozorków Parzęczew Stryków Zgierz
Gminy miejskie	Głowno Ozorków Zgierz
Gminy miejsko-wiejskie	Aleksandrów Łódzki Parzęczew Stryków
Gminy wiejskie	Głowno Ozorków Zgierz

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Aleksandrów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Andrespol (1915–1919) Kazimierz (do 1870) Konstantynów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Łódź (do 1928 →) Ruda Pabianicka (1923–46) Rzgów (do 1870 i 1915-1919) Tuszyn (do 1870 i od 1924) Zgierz (do 1951 →)
Osiedla (1954–72)	Andrespol (od 1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Aleksandrów Łódzki (od 1973) Andrespol (od 1973) Babice (do 1953) Bełdów (do 1954) Brójce Brus (do 1946) Brużyca (do 1924) Brużyca Wielka (1924–54) Chojny (do 1946) Czarnocin Dzierżązna (do 1915) Gospodarz (do 1953) Górki (do 1924) Kazimierz (1953–54) Kruszów (1925–54) Ksawerów (od 1973) Lućmierz (do 1954) Lutomiersk (od 1973) Łagiewniki (do 1946) Nakielnica (do 1924) Nowosolna (do 1954) Puczniew (do 1954) Radogoszcz (do 1946) Rąbień (do 1954) Rszew (do 1927) Rzgów (od 1953) Stoki (do 1868) Tuszyn (od 1973) Wiskitno (do 1954) Zgierz (od 1973) Żeromin (do 1924)
Gromady (1954–72)	Andrespol (← 1958–63) Andrzejów (1954–63) Bełdów (1954–72) Biała (← 1956–72) Brójce (1954–72) Brużyca Wielka (1954–72) Czarnocin (1954–72) Dalków (1954–57) Emilia (1954–68) Gospodarz (1954–68) Górki Małe (1954–68) Grotniki (← 1956–72) Kalinko (1954–57) Kazimierz (1954–72) Kruszów (1954–68) Ksawerów (← 1959–72) Kuciny (1954–68) Kurowice (1954–72) Lutomiersk (← 1958–72) Nowosolna (1954–72) Proboszczewice (1954–69) Puczniew (1954–57) Rąbień (1954–72) Ruda-Bugaj (1954–57) Rzgów (1954–72) Słowik (1970–72) Smardzew (← 1956–72) Sobień (← 1958) Szydłów (1954–72) Szynczyce (1954–57) Tuszyn (1968–72) Wiskitno (1954–72) Wiśniowa Góra (1954–57) Wodzin (1954–58) Zofiówka (← 1956–57)