Ziarnóweczka cynobrowa

Ziarnóweczka cynobrowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

incertae sedis

Rodzaj

ziarnóweczka

Gatunek

ziarnóweczka cynobrowa

Nazwa systematyczna
Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja
Karstenia 42(2): 45 (2002)
Multimedia w Wikimedia Commons

Ziarnóweczka cynobrowa (Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystodermella, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz jako odmianę pieczarki (Agaricus granulosus var. cinnabarinus). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2002 r. Harri Harmaja[2]:

Synonimów naukowych ma ponad 20. Niektóre z nich[2]:

  • Agaricus cinnabarinus (Alb. & Schwein.) Fr. 1857
  • Agaricus terryi Berk. & Broome 1870
  • Armillaria cinnabarina (Alb. & Schwein.) Kauffman 1923
  • Cystoderma cinnabarinum (Alb. & Schwein.) Fayod 1889
  • Cystoderma cinnabarinum var. claricolor Romagn. 1961
  • Cystoderma terryi (Berk. & Broome) Harmaja 1978
  • Lepiota cinnabarina (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1914
  • Lepiota terryi (Berk. & Broome) P. Karst. 1879

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003, wcześniej gatunek ten znany był pod polską nazwą ziarnówka cynobrowa[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 3–8 cm, u młodych okazów półkulisty lub dzwonkowaty, później łukowaty, na koniec płasko rozpostarty. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia ziarnista, w kolorze od żywopomarańczowego przez cynobrowoczerwony do ceglastoczerwonego, na słońcu blaknie do żółtopomarańczowego[4].

Blaszki

Gęste i przy trzonie nieco wykrojone ząbkiem. U młodych owocników białe, u starszych ochrowożółte[4].

Trzon

Wysokość 4–8 cm, grubość do 1 cm, walcowaty i nieco rozszerzony dołem. Posiada nietrwały, biały, kosmkowato-łuskowaty pierścień. Powierzchnia pod pierścieniem od ochrowożółtej do bladopomarańczowej pokryta cynobrowymi kosmkami i łuskami, nad pierścieniem białawo-włóknista, ale bez łuseczek[4].

Miąższ

W kolorze od białego do żółtawego, po uszkodzeniu nie zmienia barwy. Smak niewyraźny, zapach bardzo słaby[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–5 × 2,5–3 μm. Występują cystydy[5]

Gatunki podobne

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej i w Europie[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych także w Holandii, Danii, Anglii, Niemczech[6].

Grzyb naziemny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na trawie, wśród mchów, także na obrzeżach dróg leśnych[4]. Owocniki pojawiają się od lipca do października[3].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb jadalny[4]. Saprotrof[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
  2. ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-07] (ang.).
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b c MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).
  6. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.