Zieleniak zmienny

Zieleniak zmienny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Leotiomycetes

Rząd

tocznikowce

Rodzina

Cenangiaceae

Rodzaj

Chlorencoelia

Gatunek

zieleniak zmienny

Nazwa systematyczna
Chlorencoelia versiformis (Pers.) J.R. Dixon
Mycotaxon 1(3): 224 (1975)
Multimedia w Wikimedia Commons

Zieleniak zmienny (Chlorencoelia versiformis (Pers.) J.R. Dixon) – gatunek grzybów z rodziny Cenangiaceae[1].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chlorencoelia, Cenangiaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1798 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Peziza versiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu John R. Dixon w 1975 r.[1]

Ma 11 synonimów. Niektóre z nich:

  • Chlorociboria versiformis (Pers.) Seaver 1936
  • Chlorosplenium versiforme (Pers.) P. Karst. 1870
  • Midotis versiformis (Pers.) Seaver 1951[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocniki

Występujące gromadnie oliwkowożółte apotecja (miseczki) o średnicy do 2 cm, często asymetryczne. Trzon czarniawy z żółto-zieloną, oprószoną powierzchnią zewnętrzną, bocznie spłaszczony, o wysokości do 1,3 cm i średnicy 0,5 cm. Hymenium oliwkowożółte, gładkie lub nieco pomarszczone. Powierzchnia zewnętrzna bladożółtobrązowa do czarniawej, nieco pomarszczona. Miąższ miękki, na grubych skrawkach mikroskopowych brązowawy, ale pojedyncze komórki szkliste[3].

Cechy mikroskopowe

Strzępki o średnicy 1,6-4 µm z żółtawymi inkrustacjami. Ekscypulum o grubości do 100 µm i zróżnicowanej strukturze, zbudowane z kulistych komórek o średnicy do 12 µm, oraz luźno ułożonych cylindrycznych lub maczugowatych komórek o średnicy do 9 µm. Oba rodzaje komórek często znajdują się w tym samym apotecjum, niemal kuliste komórki znajdują się na dolnej stronie, w górnej części ekscypulum, na górnej części trzonu i w bardziej odsłoniętych miejscach znajdują się nitkowate strzępki, jednak niektóre apotecja zawierają głównie komórki niemal kuliste. Worki 8-zarodnikowe, smukłe, maczugowate, 95–110 × 6–6,5 µm, na wierzchołku wąskocylindryczne, barwiący się na niebiesko w odczynniku Melzera. Parafizy cylindryczne lub nitkowate, o średnicy 2–4,3 µm, z przegrodami i rozgałęzieniami około 50 µm poniżej wierzchołka, z końcówkami szeroko zaokrąglonymi do wrzecionowatych. Askospory szkliste, bladożółte w odczynniku Melzera, cienkościenne, gładkie, cylindryczne do kiełbaskowatych lub nieregularnie wrzecionowate, często z jedną przegrodą (9–)10–14,5(–17) x 2,8–3,5 µm[3].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Chlorencoelia versiformis występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[4]. W Polsce M.A. Chmiel przytacza 7 stanowisk, najstarsze podał Franciszek Błoński w 1889 r.[5] Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R– gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6].

Grzyb saprotroficzny występujący na martwym drewnie drzew liściastych[5]. Zasiedla drewno mocno już spróchniałe[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  3. ↑ a b c J. Ginns, Chlorosplenium versiforme, „Fungi Canadense”, 67, Mycobank, 1975 [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  4. ↑ Występowanie Chlorencoelia versiformis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  5. ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.