Ziemia Sasinów

Sasinia

Sasnis

Państwa	Polska
Stolica	Lubawa[1]
Ważniejsze miejscowości	Ostróda, Działdowo
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Ziemia Sasinów na mapie Prus.

Ziemia Sasinów, Ziemia sasińska^[2][3], Sasinia^[4] (niem. Sassen, łac. Terra Sossinensia, lit. Sasna, prus. Sasnis) – kraina historyczna oraz terytorium plemienne, położone w południowo-zachodniej części Prus, zamieszkana przez plemię Sasinów.

Etymologia

Nazwa Sasinii pojawiła się w dokumencie księcia łęczyckiego Kazimierza z 4 sierpnia 1257 r. w formie „[…] terre, que Sausin vulgariter nuncupatur ”, natomiast w dokumencie z 1263 r. w formie Sassin. Z kolei w tzw. dokumencie króla Przemysława Ottokara z 1267 roku występuje w wersji Soysim. Jej nazwa wywodzona jest od słowa sasnis, co w języku pruskim znaczyło „zając”^[5].

Położenie

Ziemia Sasinów obejmowała w przybliżeniu obszar Garbu Lubawskiego^[6] wraz z terytoriami nad rzekami: Drwęcą, Welem, Nidą, Omulew i Sawicą. Od wschodu graniczyła z Galindią, od północy z Pogezanią, na zachodzie z Pomezanią, na południowym zachodzie z ziemią chełmińską i z Mazowszem na południu. Obecnie jest to południowo-zachodnia część województwa warmińsko-mazurskiego.

Historia

Za czasów Bolesława Krzywoustego, a potem jego synów, na ziemię sasińską organizowano wyprawy krzyżowe^[7] i w tym też czasie powstały polskie grody, takie jak Klasztorek, Łanioch, Zwiniarz, Gutowo, Nowe Grodziczno, które miały zabezpieczać granicę z Sasinami^[8]. Chronologia grodów w północnej części Sasinii wskazuje, że tylko Domkowo wraz z osadą funkcjonowało w VII–XIII w. Natomiast ceramika z wczesnośredniowiecznych grodów w południowej Sasinii (Nowy Dwór, Tarczyny, Trzcin, Leszcz, a w drugiej fazie Kajkowo) uznawana jest za słowiańską^[9]. Na lewym brzegu środkowej Drwęcy do rzeki Wel od drugiej połowy X wieku powstawały słowiańskie skupienia osadnicze wokół grodów w Grążawach-Świeciu i Nielbarku^[10]. Dawniej sądzono, że centralnym punktem osadniczym plemienia Sasinów miał być gród w Zajączkach, jednak podczas ostatnich badań stwierdzono, że był to gród słowiański zniszczony w XIII wieku^[6].

O strukturze terytorialnej plemiennej Sasinii nic bliższego nie wiadomo. Być może nawiązuje do niej podział administracyjny komturstwa ostródzkiego. Można przypuszczać, że w jej obrębie również występowały małe ziemie^[11].

W walkach z Polakami ludność terytorium przetrzebiono tak bardzo, że w czasie podboju krzyżackiego w XIII wieku było ono prawie bezludne. Wkrótce stało się częścią ziem Zakonu Krzyżackiego, a później Prus książęcych, zaś resztki Sasinów zostały zasymilowane przez Lubawian i Mazurów. Ziemia Sasinów pokrywała się z południową częścią Prus Górnych oraz częściowo z ziemią lubawską.

Miasta

Do miast leżących współcześnie na terenie Sasinii należą:

Lp.	Miasto	Populacja	Powierzchnia
1.	Ostróda	32 714	14,15 km²
2.	Działdowo	21 370	11,47 km²
3.	Nidzica	13 872	6,86 km²
4.	Lubawa	10 269	16,84 km²
5.	Nowe Miasto Lubawskie	10 097	11,37 km²
6.	Lidzbark Welski	7900	5,68 km²
7.	Olsztynek	7677	7,69 km²
8.	Wielbark	2911	1,84 km²
9.	Miłomłyn	2449	12,38 km²

Miasta zdegradowane

Do miast Sasinii (które jednak z różnych przyczyn utraciły status miasta) należą również:

Lp.	Dawne miasto	Populacja	Prawa miejskie	Degradacja
1.	Kurzętnik	3065	Około 1330 r.	1905 r.
2.	Dąbrówno	1014	1326 r.	1946 r.

Zobacz też

• Prusy (kraina historyczna)
• Prusowie
• Ziemia lubawska
• Mazury
• Prusy Górne

Przypisy

1. Jest najstarszym miastem ziemi sasińskiej i jednocześnie ziemi lubawskiej (prawa miejskie – 1311 r.)
2. Zamki i obiekty warowne - Zamki Krzyżackie- Pomezania, Ziemia Sasińska i Lubawska - Sypek R. - Księgarnia Odkrywcy, książki historyczne [online], odk.pl [dostęp 2022-09-02] .
3. Trochę o naszej historii [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2022-09-02]  (pol.).
4. Sasinia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-09-02] .
5. Bojtár, s. 158
6. SławomirS. Wadyl SławomirS., Studia nad kształtowaniem się pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego we wczesnym średniowieczu [online] [dostęp 2019-12-19] .
7. G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999, s. 26–27
8. KazimierzK. Grążawski KazimierzK., Z najnowszych badań pogranicza słowiańsko-pruskiego w rejonie lubawsko-iławskim, „PRUTHENIA” (2), Olsztyn: Towarzystwo Naukowe Pruthenia (pismo.pruthenia.pl), 2006, s. 119–130, ISSN 1897-0915 [dostęp 2021-06-22] .
9. W. A. Moszczyński, Rubież słowiańsko-bałtyjska nad Wkrą w VIII–XI wieku na podstawie ceramiki ze stanowisk w Nowym Dworze, Tarczynach i Trzcinie, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie, pod red. K. Grążawskiego, Włocławek–Brodnica 2003, s. 83–108
10. E. Kowalczyk, Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej (między Drwęcą a Pisą), Warszawa 2003, s. 120–156, s. 127–141
11. PhD JustynaP.J. Prusinowska PhD JustynaP.J., PrutheniaP. Society PrutheniaP., Pruthenia Yearbook vol 2: 2006 [online] [dostęp 2019-10-30]  (ang.).

Bibliografia

• Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.