Zofia Daszyńska-Golińska

Zofia Daszyńska-Golińska
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Zofia Emilia Daszyńska-Golińska

Data i miejsce urodzenia

6 sierpnia 1860 lub 1866
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

11 lub 19 lutego 1934
Warszawa, Polska

Senator II kadencji (II RP)
Okres

od 27 marca 1928
do 30 sierpnia 1930

Przynależność polityczna

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Zofia Daszyńska-Golińska
profesor nauk ekonomicznych
Specjalność: ekonomia historia gospodarcza
Alma Mater

Uniwersytet w Zurychu

Kursy Baranieckiego w Krakowie, Wolna Wszechnica Polska w Warszawie
Grób rodzinny Jana i Zofii Golińskich na cmentarzu Powązkowskim

Zofia Emilia Daszyńska-Golińska de domo Poznańska, ps. „Jaskółka”, „Z.D.”, „Z.D.-G.” (ur. 6 sierpnia 1860[1][2] lub 1866[3] w Warszawie, zm. 11[1] lub 19 lutego[2] 1934 tamże) – polska ekonomistka, historyczka gospodarki, socjolożka, działaczka społeczna i polityczna, senator II kadencji w II RP i feministka.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodziła ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Uczyła się w gimnazjach rządowych w Warszawie i Lublinie. Była absolwentką Uniwersytetu Latającego. Po ukończeniu tego ostatniego rozpoczęła studia w Szwajcarii. Ukończyła ekonomię na Uniwersytecie Zuryskim, gdzie jako pierwszej kobiecie pozwolono jej obronić doktorat w 1891, potem przez rok studiowała w Wiedniu. Po powrocie do kraju w latach 1892–1894 wykładała na Uniwersytecie Latającym w Warszawie. Wydalona z granic imperium rosyjskiego za udział w manifestacji ku czci Jana Kilińskiego wyjechała w 1894 do Niemiec i pracowała na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie[4] gdzie w 1896 uzyskała tytuł docenta[5].

Po dwuletnim pobycie w Niemczech zamieszkała w Krakowie. Początkowo zafascynowana marksizmem, z czasem stała się bardzo wobec niego krytyczna. W 1900 r. opublikowała studium Przełom w socjalizmie w którym opowiedziała się za poglądami Eduarda Bernsteina i Edwarda Davida postulującymi rewizję doktryny marksistowskiej. W swej ewolucji do 1914 roku stała się zwolenniczką kooperatyzmu. W przededniu wojny opublikowała także monografię Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich (Kraków 1914) w której uzasadniała istnienie samodzielności ekonomicznej ziem polskich. Choć jej domeną była ekonomia, interesowały ją taternictwo i archeologia. Brała też aktywny udział w działalności społecznej, szczególnie silnie angażując się w walkę z alkoholizmem oraz walcząc o równouprawnienie kobiet. W tych kwestiach opublikowała wiele broszur i artykułów. Była założycielką stowarzyszenia robotniczego „Trzeźwość” w Krakowie[6]. Wykładała na Uniwersytecie Ludowym im. A. Mickiewicza w Krakowie, w Szkole Gospodarstwa Domowego we Lwowie oraz na Kursach Baranieckiego w Krakowie. Współpracowała także z Towarzystwem Kultury Polskiej (1908–1913) i wykładała ekonomię polityczną na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1909-1910)[7].

Po wybuchu I wojny światowej sekretarz Prezydium Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku[8]. Po powstaniu Naczelnego Komitetu Narodowego kierowała jego Biurem Prac Ekonomicznych w Krakowie[9]. Od 1915 działaczka Ligi Kobiet Galicji i Śląska w Krakowie, a w latach 1916–1918 członkini Naczelnego Zarządu LKGiŚ. Była w nim jedną z najbardziej zdecydowanych rzeczniczek walki o prawa polityczne i socjalne kobiet. W dniach 8–9 września uczestniczyła w Zjeździe Kobiet Polskich w Warszawie który obradował pod hasłem „Uobywatelnienia kobiet w niepodległym, zjednoczonym państwie polskim”[10] Od 1 stycznia 1917 do 28 kwietnia 1918 była naczelną redaktorką, a zarazem redaktorem literackim tygodnika „Na Posterunku” który był wspólnym organem lig kobiecych Galicji i Królestwa Polskiego[11].

Od maja 1918 mieszkała w Warszawie. W latach 1918–1921 pracowała w referacie pracy kobiet i młodocianych Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Od 1919 profesor Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie wykładała ekonomię polityczną[12]. W pracach naukowych zajmowała się głównie historią gospodarczą, historią myśli ekonomicznej, demografią i socjologią pracy. Była członkinią Klubu Politycznego Kobiet Postępowych[13]. Po przewrocie majowym związała się z sanacją. W poglądach ekonomicznych opowiadała się w tym czasie za interwencjonizmem państwowym. Członkini Demokratycznego Komitetu Wyborczego Kobiet Polskich[14]. Przystąpiła także do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet kierowanej przez Zofię Moraczewską[14]. W latach 1928–1930 była senatorką RP II kadencji z listy państwowej BBWR, gdzie pracowała zwłaszcza w komisjach zajmujących się polityka społeczną[15]. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 196, rząd 5, grób 11)[16].

Jej pierwszym mężem był poznany na studiach w Zurychu Feliks Daszyński (1863–1890) publicysta i działacz socjalistyczny, brat Ignacego Daszyńskiego. Drugi raz wyszła za mąż w 1896 za Stanisława Golińskiego (1868–1931), z którym miała syna Jana (1894–1967), kapitana artylerii Wojska Polskiego, architekta, artystę-rzeźbiarza.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • Ziirlchs Bevolkerung im XV I Jahrhundert (1891)
  • Szkice metodologiczne (1892)[19]
  • Współczesny ruch kobiecy wobec kwestii robotniczej (1897)
  • Zarys ekonomii społecznej (1898)
  • Przełom w socjalizmie (1900)[20]
  • Badania nad alkoholizmem w Galicji zach. (1902)
  • Kapitalizm bierny i czynny (1903)
  • Głos kobiet w kwestii kobiecej – rozdział Kobieta obywatelka (1903)
  • Alkoholizm jako objaw choroby społecznej (1905)[21]
  • Uście Solne (1906)[22]
  • Miasta i cechy w dawnej Polsce (1906)[23]
  • Ekonomia społeczna t. 1–2 (1906–1907)[24][25]
  • Przemysłowe zużytkowanie spirytusu jako środek w walce z alkoholizmem (1907)
  • Utopia najbliższej przyszłości (Kraków 1907)[26]
  • Myśli o przyszłym ustroju rodziny (1910)
  • Praca oświatowa jej zadania, metody, organizacja – rozdziały Domy ludowe i Walka z alkoholizmem w służbie oświaty i etyki (1913)
  • Ekonomiści Polscy, t. 1–11 (1911–1918)
  • Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich (Kraków 1914)[27]
  • La Chine et le systeme physiocratique en France (1922)[28]
  • Miasto rolników (1922)[29]
  • Les valeurs caracferistiques de la science economique en Pologne (1923)
  • Praca, zarys socjologii, polityki i ustawodawstwa pracy (1924)
  • Ustawodawstwo eugeniczne wobec małżeństwa (1925)
  • Kwestia kobieca a małżeństwo (1925)[30]
  • Zagadnienia polityki populacyjnej (1927)[31]
  • Polityka społeczna (1933)[32].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Zofia Emilia Poznańska. Sejm-Wielki.pl.
  2. ↑ a b ZOFIA DASZYŃSKA – GOLIŃSKA (1860 – 1934). Liga Kobiet Polskich. [zarchiwizowane z tego adresu].
  3. ↑ Wielka Księga Powązek. Stare Powązki. [zarchiwizowane z tego adresu].
  4. ↑ Redakcja, Golińska 1. v. Daszyńska Zofia (1866-1934), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960, s. 223.
  5. ↑ Polka docentem w Akademii Humboldta. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 65 z 28 czerwca 1895. 
  6. ↑ Redakcja, Golińska 1. v. Daszyńska Zofia (1866-1934)..., s. 224.
  7. ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
  8. ↑ Józef Musiałek, Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915, s. 20.
  9. ↑ Redakcja, Daszyńska-Golińska Zofia, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 395.
  10. ↑ Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919), Toruń 2001, passim ISBN 83-7174-980-5.
  11. ↑ Komitet redakcyjno administracyjny „Na Posterunku”, Tamże, nr 39 z 23 września, s. 6.
  12. ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 311.
  13. ↑ Dobrochna Kałwa, Model kobiety aktywnej na tle sporów światopoglądowych. Ruch feministyczny w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, wydawnictwo DiG, Warszawa 2000, s. 148, ISBN 83-7181-023-7.
  14. ↑ a b Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków 2013, s. 157, 163, ISBN 978-83-7730-952-0
  15. ↑ Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, t. 2, Warszawa 1994, s. 504.
  16. ↑ Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF GOLIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-29].
  17. ↑ M.P. z 1933 r. nr 292, poz. 318.
  18. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 24.
  19. ↑ Zofia Daszyńska, Szkice metodologiczne. Zastosowanie obserwacyi i eksperymentu w naukach gospodarczych. Kilka słów o metodzie statystyki historycznej [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  20. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Przełom w socyalizmie [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  21. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Alkoholizm jako objaw choroby społecznej [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  22. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Uście Solne. Przyczynki historyczno-statystyczne do dziejów nadwiślańskiego miasteczka. Studyum archiwalne [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  23. ↑ Z.D. Golińska, Miasta i cechy w dawnej Polsce [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  24. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Ekonomia społeczna. Cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  25. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Ekonomia społeczna. Cz. 2 [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  26. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Utopia najbliższej przyszłości: (samodzielność ekonomiczna ziem polskich) [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  27. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  28. ↑ Sophie Daszyńska-Golińska, La Chine et le système physiocratique en France [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  29. ↑ Zofia Daszyńska-Golińska, Miasto rolników jako dopełnienie reformy rolnej w Polsce [online], Odb.: Ekonomista., polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  30. ↑ Zofja Daszyńska-Golińska, Kwestia kobieca a małżeństwo [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  31. ↑ Zofja Daszyńska-Golińska, Zagadnienia polityki populacyjnej [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].
  32. ↑ Zofja Daszyńska-Golińska, Polityka społeczna = Économie sociale [online], polona.pl [dostęp 2020-05-30].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Redakcja, Golińska 1. v. Daszyńska Zofia (1866-1934), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960, s. 223–225
  • Redakcja, Daszyńska-Golińska Zofia, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 395–396
  • Życiorysy zasłużonych kobiet. Dr Zofia Daszyńska – Golińska pionierka wiedzy gospodarczo – społecznej w Polsce. Notatki autobiograficzne, Kraków 1932

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]