Zygmunt Balicki

Zobacz też: Zygmunt Balicki (inżynier).
Zygmunt Balicki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 grudnia 1858
Lublin

Data i miejsce śmierci

12 września 1916
Piotrogród

Partia

Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Zygmunt Balicki (ur. 30 grudnia 1858 w Lublinie, zm. 12 września 1916 w Piotrogrodzie) – polski socjolog, psycholog społeczny, publicysta, polityk, jeden z czołowych ideologów Narodowej Demokracji, od 1891 członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Seweryna i Karoliny Gruszczyńskiej, miał starszego brata Tadeusza[2]. Kształcił się w Gimnazjum Męskim w Lublinie, które ukończył w 1876. Studiował nauki społeczne na uniwersytetach w Petersburgu, Zurychu i Genewie, uzyskując stopień doktora praw. Był działaczem politycznym, socjologiem i publicystą, jednym z pierwszych ideologów polskiego ruchu narodowego. W 1881 współtworzył Socjalistyczne Stowarzyszenie „Lud Polski”. W 1887 założył Związek Młodzieży Polskiej „Zet”. 3 stycznia 1891 ożenił się z Gabrielą Iwanowską. We współpracy z Romanem Dmowskim założył w 1893 Ligę Narodową, a w 1897 Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. W broszurze Egoizm narodowy wobec etyki przeprowadził rozróżnienie etyki idei i etyki ideałów skłaniając się do pewnego relatywizmu moralnego na rzecz osiągnięcia określonych celów narodowych[3]. Po wybuchu I wojny światowej opowiedział się po stronie państw Ententy. Popierał tworzenie legionów przy armii rosyjskiej. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rekojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich[4]. Wraz z Wiktorem Jarońskim był pomysłodawcą utworzenia polskich jednostek wojskowych, które miały wziąć udział w walce u boku armii rosyjskiej (Legion Puławski). Był członkiem Komitetu Organizacyjnego Legionów Polskich, formowanych u boku wojsk rosyjskich w 1915[5].

Poglądy polityczne

[edytuj | edytuj kod]

Najważniejszą wartością dla Balickiego był naród, z którym człowiek miał się wiązać poprzez urodzenie i trwać w tej więzi do śmierci. Odrzucał pogląd o możliwości wyboru w tym zakresie. Patriotyzm traktował jako uczucie mające charakter uniwersalny, podobnie pojmowany w różnych państwach. Nacjonalizm - o wiele dojrzalszy - przedstawiał jako zjawisko intelektualne, różne w różnych krajach, o charakterze dzielącym narody[6]. Opowiadał się przeciwko liberalizmowi, postrzegając go jako kosmopolityczny kierunek polityczny. Nie przyjmował poglądu, wedle którego jednostka odgrywa większą rolę niż wspólnota. Odrzucał także koncepcję państwa-nocnego stróża. Był za to zwolennikiem demokratyzmu traktowanego jako sposób na aktywizację polskich mas ludowych i zaangażowanie ich w życie narodowe[7]. Krytykował polskie tradycje powstańcze z XIX wieku. Zarzucał Polakom prowincjonalizm i zbyt łatwe akceptowanie tego, co zachodnie[8]. W połowie lat 90. XIX wieku zerwał wszelkie związki z socjalizmem. Zarzucał socjalizmowi dogmatyzm, zagraniczną proweniencję, odrzucał teorię walki klas, dążenie socjalistów do dyktatury partii[9].

Recepcja poglądów w obrębie Narodowej Demokracji

[edytuj | edytuj kod]

Spuścizna Balickiego stanowiła inspirację w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, ale nie nadawano jej aż takiej rangi, jak np. Janowi Ludwikowi Popławskiemu[10]. Również w myśli politycznej Stronnictwa Narodowego dystansowano się od koncepcji „egoizmu narodowego”, żywiono jednak uznanie dla udziału Balickiego w rozwój ideowo-polityczny ruchu narodowego[11].

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 7.
  2. ↑ W. Śladkowski, Zygmunta Balickiego korzenie rodzinne, [w:] Nacjonalizm polski do 1939 roku. Wizje kultury polskiej i europejskiej, red. K. Stępnik, M. Gabryś, Lublin 2011, s. 53.
  3. ↑ Polityka Narodowa, 6/2010, Bogumił Grott: Endecja i religia. Spór, sojusz, koegzystencja, ISSN 1899-4342
  4. ↑ Kazimierz Władysław Kumaniecki, Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa, Kraków 1920, s. 30.
  5. ↑ Henryk Bagiński, Wojsko polskie na wschodzie, 1914–1920, Warszawa 1921, s. 15.
  6. ↑ B. Grott, Zygmunt Balicki ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995, s. 36-39.
  7. ↑ B. Grott, Zygmunt Balicki ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995, s. 41-43.
  8. ↑ B. Grott, Zygmunt Balicki ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995, s. 47-48.
  9. ↑ B. Grott, Zygmunt Balicki ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995, s. 56,59-60.
  10. ↑ E. Maj, Związek Ludowo-Narodowy 1919-1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2000, s. 114-115.
  11. ↑ A. Dawidowicz, Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928-1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji, Lublin 2017, s. 112.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]