Šipka

Šipka
Ilustracja
Wejście do jaskini
Państwo

 Czechy

Położenie

Štramberk, kraj morawsko-śląski

Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, po prawej znajduje się punkt z opisem „Šipka”
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego
Mapa konturowa kraju morawsko-śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Šipka”
Ziemia49°35′15″N 18°07′09″E/49,587500 18,119167
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskinia Šipka – jaskinia krasowa w zboczu góry Kotouč (Národní sad), usytuowana ok. 1 km na południowy wschód od centrum Štramberka, na Morawach (Czechy). Jednocześnie stanowisko archeologiczne (pow. 29 hektarów) z okresu środkowego paleolitu, 9 stycznia 1960 r. ogłoszone pomnikiem przyrody.

Jaskinia powstała w skalnym zboczu, zbudowanym z wapieni wieku jurajskiego. Ma długość 45 m, znajduje się w niej komin wysoki na 7 m zakończony oknem skalnym, dzięki czemu jaskinia jest widna[1]. W lewo od wejścia prowadzi długie na 15 m odgałęzienie nazywane Jazevčí díra, w prawo korytarz noszący nazwę Krápníková chodba. W głębszych partiach zachowane formy naciekowe[2].

Badania archeologiczne prowadzone były w latach 1879–1883[2] przez Karla Jaroslava Maškę. Wśród wielu wyrobów krzemiennych (ok. 3 tys. elementów[2], w tym kamienne pięściaki, noże i siekierki[1]) zaliczanych typologicznie do musterienu, śladów ognisk, szczątków fauny (głównie niedźwiedzia jaskiniowego, ale również mamuta, nosorożca, konia, łosia czy renifera[2]), znaleziono w niej także fragment żuchwy neandertalskiego dziecka. Łącznie wydobyto stąd ponad 80 000 kości.

Nieznana jest dokładna chronologia stanowiska, prawdopodobnie warstwy mustierskie można jednak wiązać z okresem początku interpleniglacjału ostatniego zlodowacenia (ok. 55–50 tys. lat temu). Jaskinia przypuszczalnie była zmiennie zamieszkiwana przez neandertalczyka i niedźwiedzia.

U wejścia do jaskini umieszczona jest tablica pamiątkowa poświęcona popularyzatorowi Sztramberka, doktorowi Adolfowi Hrstce, który przyczynił się do zagospodarowania i uprzystępnienia okolic jaskini[1].

Otoczenie jaskini porośnięte jest m.in. przez paprocie: zanokcicę skalną i murową, paprotkę zwyczajną i cienistkę Roberta[3]. W 1896 znaleziono tutaj unikalnego przedstawiciela ryjkowcowatych – Hypera libanotidis, nigdy później już nie odnotowanego. W 1930 odkryto endemiczną odmianę niepylaka apollo – Parnassius apollo strambergensis, także później wymarłą w tym miejscu (w latach 1982–1992 Czeski Związek Ochrony Przyrody prowadził działania mające na celu jego reintrodukcję w okolicach miasta, do dawnego kamieniołomu Kamenárka)[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Piotr Nowicki: Beskid Śląsko-Morawski. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1997, s. 148, seria: Góry za miedzą. ISBN 83-7005-387-4.
  2. ↑ a b c d Ota Anders, Miloslav Baláš, Jaroslav Bača, Antonín Bendl i in.: Beskydy. Turisctický průvodce ČSSR. Svazek 8. wyd. Olympia, Praha 1982, s. 303
  3. ↑ Lašská ścieżka dydaktyczna (in situ), tablica nr 2
  4. ↑ Aleš Durčák, Štramberk (folder turystyczny), miasto Štramberk, 2012

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Świata t. 1, Świat przed „rewolucją” neolityczną, Kraków 2004.
  • Dalibor Kvita, Geopark Podbeskydí - Národní přírodní památka Šipka, Moravskoslezský kraj, 2011 (folder promocyjny)