Żabianka (Gdańsk)
Żabianka (kaszub. Żabiónka, niem. Poggenkrug)[1] – część gdańskiej dzielnicy administracyjnej Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Żabianka położona jest nad Potokiem Oliwskim, na północnym krańcu Gdańska, graniczy z sopockim osiedlem Karlikowo. Od wschodu graniczy z innymi częściami dzielnicy administracyjnej: Osiedlem Wejhera i Osiedlem Tysiąclecia. Od południa graniczy z Przymorzem Małym a od zachodu z dzielnicą Oliwa.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dawne nazwy: Frischwasser (XVIII wiek), Poggenkrug (1874, 1938)[2].
Najwcześniejsze dzieje osadnictwa na terenie Żabianki sięgają prawdopodobnie XVII/XVIII wieku. Wtedy to istniał na tych terenach staw, zwany Żabim Stawem. Powstała nad nim osada, która w niemieckich przekazach nosiła nazwę Poggenkrug – po polsku Żabia Karczma. Obecna nazwa powstała od pierwszego członu nazwy stawu – przymiotnika Żabi, po dodaniu doń popularnego ówcześnie formantu toponimicznego -anka. Osada była niewielkich rozmiarów, jednakże istniała tu gospoda. Od niej bierze nazwę ulica Gospody, która przebiega przez miejsce jej lokalizacji[3].
Na terenie osiedla, przy ulicy Pomorskiej 94, nad stawem zasilanym przez Potok Oliwski, znajduje się zabytkowy młyn, tzw. Dwór Günthera (niem. Günthershof). W tym budynku 7 października 1697 roku ze swoimi polskimi stronnikami spotkał się brat Ludwika XIV, książę Conti Franciszek Ludwik Burbon, wybrany 27 czerwca na sejmie elekcyjnym na króla polski[4].
Znajdowały się tu pola na gruntach wsi Jelitkowo (1794) oraz karczma na gruntach Jelitkowa (XIX wiek)[2].
Żabianka została włączona w granice administracyjne Gdańska w 1926[2].
Spółdzielnia Mieszkaniowa Osiedle Młodych przystąpiła w 1966[5] do budowy osiedla przy ul. Pomorskiej i ul. Wejhera. Osiedle, posiadające cechy wielkiego zespołu mieszkaniowego, powstało na początku lat 70. XX wieku. W połowie lat 70. został otwarty przystanek Szybkiej Kolei Miejskiej Gdańsk Żabianka; pierwotnie planowaną nazwą przystanku była Gdańsk Bitwy Oliwskiej[6]. Dziś przystanek nosi nazwę Gdańsk Żabianka-AWFiS.
W okresie PRL na osiedlu znajdował się szybowiec IS-4 Jastrząb – przedstawiciel pierwszej powojennej serii polskich szybowców akrobacyjnych, stacjonujący wcześniej na lotnisku we Wrzeszczu; a także dekoracyjna gwiazda[7].
W latach 2009–2010 została zbudowana Wieża Leszka Białego, jedenastokondygnacyjny budynek wielorodzinny przy ul. Chłopskiej[8].
Mieszkańcy
[edytuj | edytuj kod]Obecnie mieszkańcy osiedla „Żabianka” zasiedlają 4210 mieszkań w 34 budynkach. Spółdzielnia prowadzi klub osiedlowy „Feluka”. Krajobraz Żabianki w 1992 wzbogacił kolejny, 11-kondygnacyjny blok ze 168 mieszkaniami, wybudowany przy ul. Pomorskiej 13, gdzie wcześniej mieściła się fabryka lamp „Polam”.
Miejscem spotkań mieszkańców jest szeroki deptak łączący skrzyżowanie ulic Pomorskiej z Chłopską z przystankiem SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Na terenie osiedla znajduje się wiele punktów handlowo-usługowych, dwa ośrodki zdrowia, Wyższa Szkoła Zdrowia, a także przedszkola, szkoły, kilka boisk oraz place zabaw.
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Na ul. Pomorskiej znajdują się linie tramwajowe, wokół osiedla przystanki autobusów miejskich, w zachodniej części przystanek SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Wzdłuż południowej granicy osiedla prowadzi Potok Oliwski.
Obiekty
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. Chrystusa Odkupiciela
- Kościół pw. Matki Bożej Fatimskiej
- Liceum ogólnokształcące Collegium Gedanense[9]
- Oddział Narodowego Banku Polskiego
- Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku
- Zespół Szkół Sportowych i Ogólnokształcących im. Janusza Kusocińskiego[10]
- Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 8[11]
- Nieczynna ceramiczna fontanna Edwarda Roguszczaka na pl. Wyszyńskiego, mająca symbolizować spękaną ziemię[12]
- Biblioteka Żabianka (Filia WMBP)
- Zakład Pogrzebowy Lilia[13]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskim (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ a b c Jednostki morfogenetyczne Gdańska. [dostęp 2009-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-20)].
- ↑ O żabach i niedźwiedziach, czyli skąd się wzięły dziwne nazwy. trojmiasto.pl, 16 grudnia 2009.
- ↑ Tadeusz T. Głuszko, Król-elekt u bram miasta, „30 Dni: Gdańsk-Sopot-Gdynia-Pomorze”, 6(128), s. 36-37, ISSN 1506-6487.
- ↑ Piotr Celej Żabianka jako modelowe osiedle PRL. Odwiedza ją towarzysz Gierek [dostęp 02.02.2014]
- ↑ Historia Oliwy. trojmiasto.pl. [dostęp 2016-08-24].
- ↑ Piotr Celej Tych miejsc już nie ma. Mała architektura blokowisk z czasów PRL [dostęp 15.11.2013]
- ↑ Wieża Leszka Białego. inpro.com.pl. [dostęp 2016-08-24].
- ↑ LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE "Collegium Gedanense". cg.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-22)].
- ↑ KONTAKT [online], Zespół Szkół Sportowych i Mistrzostwa Sportowego [dostęp 2021-03-04] (pol.).
- ↑ Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego Nr 8 w Gdańsku. zkpig8.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)].
- ↑ Ta fontanna nie działa już od 12 lat, bo nikt nie chce płacić za jej utrzymanie
- ↑ LILIA Gdańsk i Sopot [online] [dostęp 2021-03-15] (pol.).
| Jednostki | |
|---|---|
| Podjednostki |
_COA.jpg)