Żydowskie

Żydowskie

osada
Widok z Wysokiego na Żydowskie. Po lewej widoczna Kiczera Żydowiańska, a po prawej stoki Niedźwiedzi
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Krempna
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-232[2]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0355370[3]
Położenie na mapie gminy Krempna Żydowskie
Położenie na mapie Polski Żydowskie
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Żydowskie
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Żydowskie
49°28′06″N 21°29′00″E/49,468333 21,483333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Żydowskie

Żydowskie (j. łemkowski Жыдівскє^[4]) – osada w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Krempna^[3][5].

Miejscowość obecnie opuszczona, znajduje się na terenie Magurskiego Parku Narodowego. W okolicy została otwarta ścieżka przyrodnicza „Kiczera” im prof. Jana Rafińskiego.

Historia

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1541^[6][7], wieś znajdowała się na szlaku ze Żmigrodu do Bardejowa. W 1880 mieszkało w Żydowskiem około 500 osób, w tym 12 Żydów^[6]. W 1859 r. otwarto szkołę, a w 1828 rozpoczęto budowę unickiej cerkwi pw. Wniebowstąpienia Pańskiego.

Podczas I wojny światowej w wyniku działań wojennych związanych z bitwą pod Gorlicami wieś została niemal doszczętnie zniszczona, a liczba mieszkańców spadła z 500 do około 380^[6]. W 1928 w wyniku schizmy tylawskiej 1/3 mieszkańców wsi przeszła na prawosławie i rozpoczęto budowę nowej cerkwi. Wcześniej, w 1922 roku, wybudowano obok starej nową cerkiew unicką^[7].

Podczas II wojny światowej w trakcie operacji dukielsko-preszowskiej wieś została najpierw zajęta przez oddział kawalerii Armii Czerwonej, a następnie okrążona i zajęta przez jednostki niemieckie. W efekcie większość zabudowań została spalona lub rozebrana do budowy umocnień obronnych^[6]. Większość mieszkańców, chcących powrócić do Żydowskiego, zdecydowała się na przeprowadzkę do sąsiednich wsi, skąd zostali deportowani w okolice Doniecka lub Tarnopola^[6].

Po wojnie na terenie wsi utworzono PGR oraz filię zakładu karnego. Obecnie Żydowskie jest całkowicie opuszczone^[6].

Ciekawe miejsca

• 2 cerkwiska
• Cmentarz łemkowski
• Kapliczki przydrożne
• Terenowa stacja badawcza Akademii Rolniczej w Krakowie i Magurskiego Parku Narodowego

Szlaki turystyczne

• Kamień (714 m n.p.m.) – Krempna – Wysokie (657 m n.p.m.) – Żydowskie – Ożenna

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 164497
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1629 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
3. GUS. Wyszukiwarka TERYT
4. Żydowskie - nieistniejąca łemkowska wieś [online], www.beskid-niski-pogorze.pl [dostęp 2022-08-18] .
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. Żydowskie (opis + foto). [dostęp 2015-05-01].
7. Oczami wędrowca - Żydowskie. [dostęp 2015-05-01].

Linki zewnętrzne

• Żydowskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 887 .
• Żydowskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 728 .
• Magda Chudzik: Cmentarz łemkowski w Żydowskim. resfoto.pl, 2011-06-08. [dostęp 2018-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (pol.).