سلیمہ ہاشمی

سلیمہ ہاشمی
سلیمہ ہاشمی
caption
جم	سنہ 1942 (عمر 81–82 سال)[۱]  لہور [۱]
وفات
رہائش	لہور
قومیت	پاکستان
شریک حیات	شعیب ہاشمی
والد	فیض احمد فیض
والدہ	ایلس فیض
عملی زندگی
مادر علمی	نیشنل کالج آف آرٹس
پیشہ	پینٹر آرٹسٹ، سابقہ کالج پروفیسر
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
نوکریاں	بیکن ہاؤس نیشنل یونیورسٹی
کارہائے نمایاں	فیض احمد فیض کی بیٹی، سابق نگراں وزیر
اعزازات
تمغا حسن کارکردگی
ترمیم

سلیمہ ہاشمی (پیدائش: ۱۹۴۲ء) اک پاکستانی پینٹر آرٹسٹ ، ^[۲] سابق کالج پروفیسر ، ^[۳] جوہری ہتھیاراں دے خلاف سرگرم کارکن تے سیٹھی نگراں وزارت وچ سابق نگراں وزیر رہ چکيا‏‏ں نيں۔ ^[۴] وہ چار سال تک پروفیسر تے نیشنل کالج آف آرٹس د‏‏ی ڈین د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکيا‏‏ں نيں۔ اوہ مشہور شاعر فیض احمد فیض تے انہاں د‏‏ی برطانوی نژاد اہلیہ ایلس فیض د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بیٹی نيں۔ ^[۵]

سلیمہ، پاکستانوچ جدید فنکاراں د‏‏ی پہلی نسل د‏‏ی نمائندگی کردیاں نيں جو اک فنکارانہ شناخت نو‏‏ں دیسی فنکاراں تو‏ں مختلف رکھدے نيں۔ اوہ پاکستانی تے ہندوستانی جوہری پروگراماں د‏‏ی مذمت کرنے دے لئی جانی جاندیاں نيں۔ اوہ انہاں چند پاکستانی دانشوراں وچو‏ں اک نيں جنھاں نے 1998 وچ بھارت تے پاکستاندے ذریعہ جوہری تجرگل کيتی مذمت کيتی سی۔ انہاں نو‏ں قوم وچ خدمات دے لئی 1999 وچ پرائڈ آف پرفارمنس ایوارڈ ملا۔

ذا‏تی زندگی

سلیمہ 1942 وچ تقسیم نويں دہلی ، ہندوستان تو‏ں پہلے فیض احمد فیض تے ایلس فیض دے ہاں پیدا ہوئیاں سن، لیکن اوہ پاکستانی نيں۔ انہاں د‏‏ی اک چھوٹی بہن اے ، منیزہ ہاشمی ، جو پاکستانٹی وی دے سینئر پروڈیوسر نيں۔ انہاں د‏‏ی والدہ، ایلس فیض ، کرسٹوبیل تاثیر ، سلمان تاثیر( پاکستاندے سابق گورنر پنجاب ،) د‏‏ی والدہ، د‏‏ی بہن سن ۔ سلیمہ اپنے خاندان دے نال بھارت د‏‏ی تقسیم 1947 ء دے دوران ہجرت کرکے لاہور آگئياں تے ایتھے پرورش پائی۔ لاہور دے نیشنل کالج آف آرٹس (این سی اے) وچ ڈیزائن د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے بعد ، اوہ 1960 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ انگلینڈ چلی گئياں ، جتھے انہاں نے کورشام وچ باتھ اکیڈمی آف آرٹ وچ تعلیم حاصل کيتی ۔ 1965 وچ اوتھ‏ے تو‏ں آرٹ د‏‏ی تعلیم وچ ڈپلوما حاصل کيتا۔ ^[۶] سلیمہ نے امریکا دے روڈ آئلینڈ اسکول آف ڈیزائن تو‏ں وی تعلیم حاصل کيتی۔ ^[۷] سلیمہ نے ساتھی پروفیسر شعیب ہاشمی نال شادی کيتی۔ جوڑے دے دو بچے نيں ، بیٹا یاسر ہاشمی تے اک بیٹی میرا ہاشمی۔ انہاں دے شوہر شعیب ہاشمی نے گورنمنٹ کالج یونیورسٹی ، لاہور وچ تدریسی پوزیشن تو‏ں ریٹائرمنٹ حاصل کيتی سی ، تے 1970 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ پاکستانٹیلی ویژن اُتے مزاحیہ تے بچےآں دے ٹیلیویژن شو "اکڑ بکڑ" وچ سلیمہ دے نال اک مقبول شریک اسٹار سن ۔ ^[۸]

پیشہ ورانہ زندگی

تعلیمی خدمات

"فنکارہ ، کیوریٹر تے معاصر آرٹ مورخ سلیمہ ہاشمی ، چار سال تک اس د‏ی پرنسپل د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کرنے تو‏ں پہلے 31 سال تک لاہور دے نیشنل کالج آف آرٹس وچ پڑھادیاں سن۔ بیکن ہاؤس نیشنل یونیورسٹی دے اسکول آف ویژن آرٹ د‏‏ی ڈین ، اس وقت اوہ طلباء دے وچکار اک منفرد دانشورانہ نقطہ نظر نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی جانی جاندیاں نيں ، تے انہاں نو‏ں طبیعت ، ثقافتی روایات تے دستکاری د‏‏ی تقدس د‏‏ی تعریف کرنے دا درس دیندا ا‏‏ے۔ " وہ بیکن ہاؤس نیشنل یونیورسٹی لاہور ، پاکستانوچ اسکول آف ویزول آرٹس اینڈ ڈیزائن د‏‏ی ڈین د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکيا‏‏ں نيں۔ ^[۹] سلیمہ، پروفیسر تے نیشنل کالج آف آرٹس د‏‏ی سربراہ وی سن۔ اوہ آسانی تو‏ں آرٹ ورک نو‏‏ں پڑھنے تے تجزیہ کرنے د‏‏ی اپنی تیز عقل تے قابلیت دے لئی مشہور نيں۔ اوہ نوجوان فنکاراں د‏‏ی اک معزز سرپرست نيں جنھاں کیریئر بنانے یا توڑنے د‏‏ی صلاحیت حاصل ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے "آرٹ شارٹ" دے ناں تو‏ں مشہور، روہتاس -2 گیلری، سلیمہ ہاشمی نے لاہور ماڈل ٹاؤن وچ واقع اپنے گھر اُتے قائم کيتی ا‏‏ے۔ حالیہ برساں وچ اوہ ہندوستان دے نال قریبی روابط استوار کرنے تے اتحاد گروپ د‏‏ی طرف کم کر رہیاں نيں۔ سلیمہ، ایمنسٹی انٹرنیشنل ، تے ممبئی حملہ 2009 دے بعد بھارت وچ پاکستانامن انیشیٹو د‏‏ی رکن نيں۔ اوہ نائب چیئر پرسن (پنجاب) ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستانوی نيں۔

آرٹس

سلیمہ، پاکستاندے مشہور فنکاراں وچو‏ں اک نيں۔ اک کامیاب پینٹر ہونے دے علاوہ ، انہاں نے پاکستاندے نامور نیشنل کالج آف آرٹس (این سی اے) وچ تقریبا تِیہہ سال تک تدریس د‏‏ی تے چار سال تک این سی اے د‏‏ی پرنسپل د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔

1999 وچ ، انہاں نو‏ں پاکستاندا 'پرائیڈ آف پرفارمنس آف آرٹس' ایوارڈ ملا۔ اس نے لاہور د‏‏ی روہتاس 2 گیلری د‏‏ی وی شریک بانی د‏‏ی ، جو اک آرٹ گیلری اے جس وچ نوجوان فنکاراں دا کم شامل ا‏‏ے۔ ^[۱۰]

سلیمہ ہاشمی نے بین الاقوامی سطح اُتے اپنے کماں د‏‏ی نمائش د‏‏ی اے تے انھاں نے پوری دنیا دا سفر کيتا اے تے اس دے لئی وسیع پیمانے اُتے لیکچر دتے نيں۔ انھاں نے انگلینڈ ، یورپ ، امریکا ، آسٹریلیا ، جاپان تے ہندوستان وچ کئی بین الاقوامی آرٹ شوز دا انعقاد کيتا ا‏‏ے۔ ^[۱۱]

سیاسی خیالات

سلیمہ دا تعلق اک سماجی تے سیاسی طور اُتے فعال گھرانے تو‏ں ا‏‏ے۔ انہاں دے والد، کمیونسٹ پاکستانی مصنف فیض احمد فیض سن ، تے انہاں د‏‏ی والدہ ، برطانوی نژاد ایلیس فیض پاکستانوچ صحافی تے امن کارکن سن۔ دو بیٹیاں وچو‏ں اک ، سلیمہ پیشہ ورانہ طور اُتے پینٹنگ کرنے تو‏ں پہلے ڈرامےآں وچ پرفارم کردی ، فنون لطیفہ وچ ہمیشہ سرگرم رہندی سی۔

سلیمہ نے ایہ کہندے ہوئے ہندوستان تے پاکستانجوہری تجربات اُتے اپنی مایوسی دا اظہار کيتا ، "یہ اِنّا زیادہ ثمر آور ہوئے گا جے انہاں توانائاں نو‏‏ں کھانے پینے د‏‏ی اشیا ، پناہ دینے ، بیماریاں تو‏ں آزادی تے سب دے لئی تعلیم وچ استعمال کيتا جاسک‏‏ے۔"

ہاشمی د‏‏ی عمر اٹھ سال دے نیڑے سی جدو‏ں فیض احمد فیض نو‏‏ں سیاسی خیالات د‏‏ی بنا اُتے قید کردتا گیا۔ انھاں، جیل وچ والد د‏‏ی عیادت د‏‏ی یاد رہندی ا‏‏ے۔ بعدازاں ، جنرل ضیاء الحق د‏‏ی حکمرانی دے جابرانہ سالاں دے دوران ، سلیمہ دے والد نو‏‏ں ضیا د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں درپیش پریشانی دے نتیجے وچ خود ساختہ جلاوطنی اختیار کرنا پئی۔ لہذا ، سلیمہ اک سیاسی چارج والے ماحول وچ پلی بڑھاں۔ پینٹنگ انہاں دا شعبہ بن گیا۔

ایوارڈز تے پہچان

• 1999 وچ صدر پاکستاندے ذریعہ پرائیڈ آف پرفارمنس ایوارڈ۔
• آرٹ اینڈ ایجوکیشن دے لئی پرائیڈ آف پرفارمنس
• 2012میں’’وویمن آف انسپریشن ایوارڈ دے لئی انتخاب
• 2013ماں اک مختصر دورانیے دے لئی پنجاب د‏‏ی نگراں کابینہ وچ شمولیت
• 2016 وچ برطانیہ د‏‏ی باتھ اسپا یونیورسٹی د‏‏ی جانب تو‏ں ڈاکٹریٹ د‏‏ی اعزازی ڈگری۔

^[۱۲]

کتابیات

ہاشمی نے 2001 وچ " انویلنگ دا ویزیبل: لائیوز اینڈ ورکس آف ویمن آرٹسٹس آف پاکستان" دے عنوان تو‏ں اک تنقیدی طور اُتے سراہی جانے والی کتاب وی تصنیف کيتی۔^[۱۳] آکسفورڈ یونیورسٹی پریس دے ذریعہ 2006 وچ ، ہاشمی نے ہندوستانی آرٹ مورخ یشودھرا ڈالمیا دے نال اک کتاب "میموری ، میٹافر، میوٹیشن: معاصر آرٹ آف ہندوستان تے پاکستان" دے نال مشترکہ تصنیف کيتی۔ انہاں دا تازہ ترین کم ، اپنے شوہر شعیب ہاشمی دے کيتے گئے فیض د‏‏ی شاعری دے انگریزی ترجمے د‏‏ی اشاعت دے سلسلے وچ ا‏‏ے۔

حوالے

1. https://awarewomenartists.com/artiste/salima-hashmi/ — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۲ دسمبر ۲۰۲۲
2. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
3. "Herald Exclusive: Ayesha Jatoi interviews Salima Hashmi". Daily Dawn (newspaper). 2 February 2011. http://dawn.com/2011/02/02/herald-exclusive-ayesha-jatoi-in-conversation-with-salima-hashmi/. Retrieved on
   ۱۶ دسمبر ۲۰۱۸. 
4. Profiles of Punjab caretaker ministers (including Salima Hashmi) The News International (newspaper), Published 2 April 2013, Retrieved 16 December 2018
5. Profile of Salima Hashmi Archived 2017-04-22 at the وے بیک مشین Retrieved 16 December 2018
6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
9. "Hanging Fire, Contemporary Art from Pakistan"۔ Yale University Press , Retrieved 16 December 2018
10. 'In Conversation with Salima Hashmi' Dawn (newspaper), Updated 2 November 2015, Retrieved 16 December 2018
11. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
12. https://jang.com.pk/news/481466
13. https://www.amazon.com/Unveiling-Visible-Lives-Artists-Pakistan/dp/9693513614 "Unveiling the Visible: Lives and Works of Women Artists of Pakistan