شاہ محب اللہ الہ آبادی
| شاہ محب اللہ الہ آبادی | |
|---|---|
 |
|
| تاریخ پیدائش | سنہ 1587
|
| وفات | سنہ 1648 (60–61 سال)[۱] |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شاعر |
ترمیم  | |
شاہ محب اللہ الہ آبادی متوفی 1058ھ / 1648ء عہد شاہ جہانی دے سلسلہ عالیہ چشتیہ صابریہ دے نامور مشائخ وچوں نيں۔
آپ دا وطن اصلی صدر پور سی - علوم ظاہریہ دی تکمیل دے بعد جدوں علوم حقیقت دے مشتاق ہوئے تو دہلی حضرت خواجہ قطب الدین بختیار کاکی ؒ دے مزار اُتے حاضر ہوکر مراقب ہوئے، حضرت نے ارشاد فرمایا کہ سلسلہ صابریہ وچ آج کل شیخ ابوسعید گنگاوہی ؒ دے ایتھے بازار تکمیل گرم اے اوتھے جاؤ اس بنا اُتے گنگوہ حاضر ہوئے تے بیعت ہوئے - [۲]
تالیفات
[سودھو]عربی وچ فصوص الحکم دی شرح لکھی تے 1041ھ / 1631ء وچ فارسی بولی وچ اس دی دوسری شرح لکھی تے عبد الرحیم خیر آبادی، جو انہاں دے مکتوب الیہ وی سن، دی وساطت نال اس دا اک نسخہ دارا شکوہ نوں بھیجیا۔ اس دے علاوہ انہاں نے ہفت احکم تے مناظر اخص الخواص 1050ھ / 1640ء وچ مرتب کیتی تے 1053ھ / 1643ء وچ عباد ت الخواص، تفسیر القرآن، المغالطۃ العامہ، تسویہ تے عقائد الخواص وغیرہ قابل ذکر رسائل لکھے۔[۳]
شاہ محب اللہ الہ آبادی دے مکتوبات دا ضخیم مجموعہ وی مرتب ہويا سی اس وچ تمام تر خطوط دا موضوع وحدت الوجود اے۔ اس مجموعہ وچ دارا شکوہ دے نام انہاں دے طویل مکتوبات موجود نيں۔ مکتوبات دے نسخہ علی گڑھ وچ دارا شکوہ دے نام جو مکتوبات نيں اوہ 46 صفحات نوں محیط نيں۔[۴]
دارا شکوہ نے جس طرح صوفیاء دی خدمت وچ تصوف نال متعلق سوالات ارسال کر کے انہاں توں جوابات طلب کیتے اسی طرح اس دا اک سوالنامہ بنام شاہ محب اللہ الہ آبادی وی موجود اے۔[۵]
متصوفانہ رجحان
[سودھو]شاہ محب اللہ الہ آبادی نے اپنی تعلیمات دی بنیاد شیخ محی الدین ابن عربی دے افکار اُتے رکھی۔ اوہ شیخ محی الدین ابن عربی دے نظریہ وحدت الوجود دے اس قدر حامی و مبلغ سن کہ اوہ اس وچ اجتہاد دے درجہ نوں پہنچ گئے سن۔ انہاں نے وحدت الوجود دے افکار نوں ہندوستانی مزاج دے مطابق اس طرح بیان کیتا کہ وحدت ادیان دی مثالاں دے متلاشی افراد نوں انہاں وچ بہت سارا مواد مل گیا۔[۶]
رسالہ تسویہ
[سودھو]شاہ محب اللہ الہ آبادی دے رسالہ تسویہ نے اس وقت دی ذہنی فضا مکدر تے مذہبی زندگی وچ ہلچل مچادتی۔ اس رسالہ وچ انہاں نے آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم اُتے نزول وحی دے بارے وچ ایسی بحث کیتی سی کہ جو علماء دے نزدیک قابل اعتراض سی۔ اس رسالہ دے خلاف باقاعدہ کارروائی تاں انہاں دی وفات دے بعد اورنگزیب عالمگیر دے عہد وچ ہوئی لیکن معاصر مآخذ معارج الولایت دے اک اندراج توں معلام ہوندا اے کہ انہاں دے حین حیات وی انہاں دے نظریات دے خلاف شورش برپا ہوئی سی تے اوہ اس قدر شدید سی کہ عوام انہاں دے قتل دے درپے ہو گئے سن جدوں شیخ محمد رشید جونپوری نوں معلوم ہويا تو اوہ برق رفتاری تاں جونپور تاں آئے تے انہاں نوں عوام دے نرغے تاں بچایا تے انہاں دے کلام دی توجیہ کے دے عوام دے جذبات فرو کیتے۔[۷]
اورنگزیب عالمگیر دے عہد وچ راسخ العقیدہ علما دی درخواست اُتے اورنگزیب عالمگیر نے انہاں دے رسالہ تسویہ دے تمام نسخے جلانے دا حکم صادر کیتا بلکہ خود اس دا مطالعہ کیتا تو شاہ صاحب دے تمام مریداں نوں دربار وچ حاضر ہونے دا حکم دتا لیکن شاید ایہ عملی طور اُتے ممکن نہ سی لہذا انہاں دے صرف دو خلفاء میر سید محمد قنوجی تے شیخ محمدی دے حاضر ہونے دا ذکر ملدا اے۔[۸]
حضرت خواجہ باقی باللہ دے صاحبزادے خواجہ خرد نے اس رسالہ دی تردیدی شرح عہد عالمگیری وچ ہی لکھی۔
اس رسلہ دی کئی ہور شرحاں وی لکھیاں گئياں۔ خود شیخ کلیم اللہ جہان آبادی نے وی اسی دی اک شرح لکھی۔ سلسلہ قلندریہ دے اصحاب نے وی اس دی اک ضخیم شرح طبع کروائی سی۔
شاہ محب اللہ الہ آبادی اپنے مکتوبات وچ اس رسالہ نوں عام کرنے توں اپنے خلفاء نوں منع کردے رہے کہ اسنوں اپنے تک محدود رکھن تے اغیار نوں نہ دکھاؤن لیکن اس دور دی فضا ہی کچھ ایسی سی کہ اس قسم دے لٹریچر دا تقاضا کیتا جانے لگیا سی اس لئی انہاں دے مرید اس دے پابند نہ رہ سکے۔[۹]
حوالے
[سودھو]- ↑ Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/91789 — subject named as: Muhibullah Allahabadi
- ↑ تاریخ مشائخ چشت, مصنف شیخ الحدیث مولانا زکریا رحمه الله http://www.elmedeen.com/read-book-5168&&page=240&viewer=text#page-228&viewer-text Archived 2022-01-27 at the وے بیک مشین
- ↑ تاریخی مقالات، پروفیسر خلیق احمد نظامی، دہلی 1966ء ص48
- ↑ تاریخی مقالات ،پروفیسر خلیق احمد نظامی، دہلی 1966ء ص51
- ↑ رقعات عالمگیر، مرتبہ، نجیب اشرف ندوی طبع دارالمصنفین، ص29
- ↑ حسنات الحرمین، اردو ترجمہ محمد اقبال مجددی ص81
- ↑ معارج الولایت، عبد اللہ خویشگی عبد ی، قلمی نسخہ، ذخیرہ آزر کتب خانہ دانش گاہ پنجاب نمبر5 ورق32
- ↑ مراۃ الخیال، شیر خان لودھی، ص228-229
- ↑ حسنات الحرمین، اردو ترجمہ محمد اقبال مجددی ص82