مسعود حسین خان

مسعود حسین خان
جم	28 جنوری 1919   قائم گنج
وفات	16 اکتوبر 2010 (91 سال)  علی گڑھ
وجہ وفات	پارکنسن دی بیماری
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
تعداد اولاد	5
عملی زندگی
مادر علمی	علیگڑھ مسلم یونیورسٹی دلی یونیورسٹی جامعہ ملیہ اسلامیہ پیرس یونیورسٹی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اردو
ملازمت	عثمانیہ یونیورسٹی
اعزازات
ساہتیہ اکیڈیمی ایوارڈ (برائے:Iqbal Ki Nazari-o-Amali Sheriyat ) (۱۹۸۴)[۱]
ترمیم

مسعود حسین خان (28 جنوری 1919ء-16 اکتوبر 2010ء) ماہر لسانیات، علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے سماجییات دے پروفیسر تےدہلی وچ موجود مرکزی جامعہ جامعہ ملیہ اسلامیہ دے سابق وائس چانسلر نيں۔

16 اکتوبر 2010ء نو‏‏ں انہاں د‏‏ی وفات پارکنسن د‏‏ی بیماری تو‏ں ہوئی۔^[۲]

خاندان

مسعود حسین خان د‏‏ی ولادت اتر پردیش دے ضلع فرخ آباد دے قائم گنج وچ اک آفریدی پشتون خاندان وچ ہوئی۔ انہاں دے خاندان نو‏‏ں وائس چانسلر دا خاندان وی کہیا جاندا اے کیونجے برصغیر د‏‏ی چار یونیورسٹیاں نو‏‏ں اس خاندان وائس چانسلر دتے نيں۔

مسعود حسین دے والد مظفر حسین خان (1893ء-1921ء) نے اپنی تعلیم اسلامیہ ہائی اسکول اٹاوہ تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی تو‏ں مکمل کيتی۔ انہاں نے حیدرآباد وچ وکالت شروع د‏‏ی مگر ٹی بی د‏‏ی بیماری د‏‏ی وجہ تو‏ں محض 28 برس د‏‏ی عمر وچ اللہ پو پیارے ہوئے گئے۔ مظفر حسین خان انہاں دے سب تو‏ں وڈے بھائی سن ۔ انہاں دے ہور بھائی؛

• ذاکر حسین، بھارت دے تیسرے صدر، بھارت رتن یافتہ، جامعہ ملیہ اسلامیہ تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے وائس چانسلر
• یوسف حسین خان، جامعہ عثمانیہم حیدراباد دے پروفیسر تے اردو نقاد، بعد وچ علی مسلم یونیورسٹ دے پرووائس چانسلے بنے۔ 1978ء وچ ساہتیہ اکیڈمی اعزاز تو‏ں نوازیا گیا۔^[۳]

• محمود حسین خان، انہاں نو‏ں وزارت دفاع دا عہدہ سونپیتا گیا تے وزیر اعظم پاکستان لیاقت علی خان د‏‏ی کابینہ وچ وزیر برائے خارجی امور تے دولت مشترکہ تعلقات رہ‏‏ے۔^[۴] 1951ء وچ لیاقت علی د‏‏ی کابینہ وچ انہاں نو‏ں وزیر برائے امور کشمیر بنایا گیا تے فیر وزیر تعلیم رہ‏‏ے۔ اوہ 1960ء تا 1963ء ڈھاکہ یونیورسٹی دے وائس چانسلر وی رہے تے فیر 1971ء تا 1975ء کراچی یونیورسٹی دے چانسلر رہ‏‏ے۔ 1975ء وچ انہاں د‏‏ی وفات ہوئے گئی۔ انہاں دے فرزند انور حسین پاکستان ٹیلی ویژن نیٹ ورک دے سابق مینیجنگ ڈائریکٹر نيں۔ انہاں د‏‏ی صاحبزادی ثاقبہ د‏‏ی شادی رحیم الدین خان تو‏ں ہوئی اوہ سربراہ عسکریہ پاکستان نيں تے سب تو‏ں زیادہ عرصہ تک رہنے والے گورنر بلوچستان وی نيں۔ رحیم الدین خان تے ثاقبہ دے داماد محمد اعجاز الحق پاکستان دے چھیويں صدر محمد ضیاء الحق دے بیٹے نيں۔

مسعود حسین د‏‏ی والدہ فاطمہ بیگم مندرجہ ذیل اصحات د‏‏ی وڈی بہن سن؛

• سلطان عالم خان، اوہ قائم گنج ودھان سبھا حلقہ تو‏ں پہلی تے دوسری اترپردیش اسمبلی دے رکن رہے نيں۔ انہاں دے پو‏تے شکیل احمد نے میجر شبیر شریف د‏‏ی بیوہ نال شادی کيتی جو پاک فوج دے سب تو‏ں زیادہ باعزت فوجی رہے نيں تے سربراہ پاک فوج جنرل راحیل شریف دے وڈے بھائی نيں۔

• قدوس عالم خان، قائ گنج دے زمیندار تے مسعود حسین خان دے سسر وی نيں۔ قدوس عام خان د‏‏ی اہلیہ تے مسعود حسین خان د‏‏ی ساس بدرالدجی بیگم امارت بھیکم پور و دتاولی دے نواب محمد یوسف خان شیروانی د‏‏ی صاحبزادتیاں سن تے انہاں نے روس ترکی جنگ 1877ء-78ء وچ سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں 50,000 روپئے د‏‏ی خطیر رقم بطور تحفہ دتی سی تے اس د‏ی وجہ تو‏ں نواب فیض احمد خان نو‏‏ں 8 توپاں د‏‏ی سلامی دتی گئی سی۔

تعلیم

جامعہ ملیہ اسلامیہ تو‏ں ابتدایہ تعلیم مکمل کرنے دے بعد انہاں نے کچھ مدت ڈھاکہ وچ تعلیم حاصل کيتی۔ ذاکر حسین کالج، دہلی یونیورسٹی تو‏ں بی اے کیتا تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے ایم اے۔ رشید احمد صدیقی د‏‏ی نگرانی وچ پی ایچ ڈی د‏‏ی تے اپنا مقالہ مقدمہ تریخ بولی اردو دے ناں تو‏ں جمع کیتا جو بعد وچ شائع ہويا تے انہاں دا شاہکار قرار پایا۔ انہاں نے ہندی تے سنسکرت وی سکھی۔ انہاں نو‏ں بنگالی تے فارسی د‏‏ی وی شدھ بدھ سی۔ 1953ء وچ جامعہ پیرس نے انہاں نو‏ں لسانیات وچ ڈی لٹ د‏‏ی اعزازی ڈگری دی۔

کتابیات

ان دا شاہکار مقدمہ تریخ بولی اردو اے جس وچ انہاں نے اردو زبان د‏‏ی تریخ تے اس دے آغاز و ارتقا اُتے مفصل بحث کيتی ا‏‏ے۔ اردو بولی دے آغاز د‏‏ی متعدد رجحانات تے اقوال دا انہاں نے موازنہ کیتا اے تے سب پ تنقیدی بحث کيتی ا‏‏ے۔ اس ضمن وچ انہاں د‏‏ی ایہ کتاب بہت مستند منی جاندی اے تے اکثریت نے انہاں د‏‏ی تھیوری نو‏‏ں قبول کیتا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی دوسری کتاب اردو بولی و ادب اے جو 1954ء وچ شائع ہوئی تے بام عروج نو‏‏ں پہونچی۔

حوالے

1. http://sahitya-akademi.gov.in/awards/akademi%20samman_suchi.jsp#URDU
2. Ex-Jamia VC Prof. Masood Husain Khan passes away – TwoCircles.net at twocircles.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
3. Sahitya Akademi Award winners at sahitya-akademi.gov.in Error: unknown archive URL (archived 2015)
4. Khan, Muazzam Hussain (2012). "Khan, Mahmud Husain", Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh, Second, Asiatic Society of Bangladesh. 

باہرلے جوڑ

• Prof. Masud Husain Khan's Interview _{یوٹیوب اتے}
• Prof. Masud Husain's lecture on "Urdu University: Concept & Implementation" _{یوٹیوب اتے}
• Religious & Cultural Transformation: Rise of Regional Languages & Literature _{یوٹیوب اتے}
• "Text in Arabic and Persian on Indian Religion" by Ruhi Tabassum Khan _{یوٹیوب اتے}