مورٹارہ معاملہ
مورٹارہ معاملہ ( سانچہ:Lang-it ) اٹلی دا مناقشہ سی جس نے 1850ء تے 1860ء وچ یورپ تے شمالی امریکا دی بہت زیادہ توجہ حاصل کيتی۔ اس معاملے دا تعلق پاپائی ریاستاں دے شہر بولونیا وچ ایڈگارڈو مورٹارہ نامی چھ سالہ لڑکے نوں اس دے یہودی والدین توں جبری تحویل وچ لینے کااے، جو والدین دے سابق نوکر دی گواہی دی بنا وقوع پزیر ہويا جس نے بچے نوں بیماری وچ ہنگامی بپتسما دتا۔ مورٹارہ دی پوپ پئیص نہم دی حفاظت وچ کاتھولک پرورش ہوئی، جس نے اپنے بیقرار والدین دی جانب توں اپنی واپسی دے استدعا نوں مستردکیا تے بلاخر پادری بنیا۔ پاپائی ریاست دے انہاں اقدامات دے خلاف بین الاقوامی تے داخلی غیظ و غضب نے اتحاد اطالیہ دے دوران اس دے وجوہاتِ سقوط وچ اضافہ کیتا ہوئے گا۔
1857ء دے آخرماں، بولونیا دے تفتیش کار فادر پئیر فیلیٹی نے سنیا کہ انا موریسی، جنہاں نے چھ سال مورٹارہ خاندان دے گھر وچ کم کیتا سی، جدوں بچے دے مرنے دے آثار نمایاں ہونے لگے تاں اسنے خفیہ طور توں اسنوں بپتسما دتا سی۔ اعلیٰ ترین مقدس رومی مجلسِ ایمان و عقیدہ دے مطابق اس کارروائی نے بچے نوں اک ناقابل تنسیخ کیتھولک بنادتا تے، چونکہ پاپائی ریاستاں نے غیر مذھباں دی طرف توں عیسائیاں دی پرورش کرنے توں منع کیتا سی، ایہ حکم دتا کہ اوہ اپنے خاندان توں اغوا کر کے کلیسا دی آغوش وچ لے لیا جائے۔ پولیس نے 23 جون 1858ء نوں رات گئے مورٹارہ خاندان دے گھر چھاپہ مار ا تے اگلی شام نوں ایڈگارڈو نوں اغوا کر ليا۔ اگست تے ستمبر 1858ء وچ باپ دے اپنے بچے نال ملاقات دے بعد، دو بالکل مختلف روایات ابھراں: اول لڑکے دا اپنے گھر والےآں تے اپنے باپ دادا دے مذہب دی طرف واپسی چاہنے دا سی، جدوں کہ دوم وچ لڑکے نے بدرجہ کامل کیٹیکزم سکھیا تے اپنے والدین نوں کیتھولک بندے دیکھنا چاہندا سی ۔ بین الاقوامی مظاہرےآں وچ اضافہ، پوپ دے فیصلے وچ تغیر نئيں لا سکے۔ بولوولوینا وچ 1859ء وچ پاپائی حکمرانی ختم ہونے دے بعد، فلیٹی اُتے مورٹارہ دے اغوا وچ کردار ادا کرنےپر مقدمہ چلایا گیا، لیکن عدالت نے فیصلہ کیتا کہ اس نے فقط حکم دی تعمیل کيتی سی تے اسنوں بری کر دتا۔ پوپ متبادل والد ہويا تے مورٹارہ نے روم وچ پادری دی تربیت لیندا رہاایتھے تک کہ اٹلی دی بادشاہت نے 1870ء وچ پاپائی ریاستاں نوں ختم کر کے شہر اُتے قبضہ کر ليا۔ ملک چھڈنے دے بعد، اوہ تن سال بعد 21 سال دی عمر وچ فرانس وچ پادری مقرر کیتا گیا۔ مورٹارہ نے اپنی اکثر زندگی اٹلی توں باہر گزاری تے 88 سال دی عمر وچ 1940ء وچ بیلجیم وچ فوت ہويا۔
اکثر لوکاں دے لئی، ویٹیکن دے اقدام نے انہاں تمام عیوب نوں اپنے اندر سمو لیا جو پاپائی ریاستاں وچ غلط سی تے ایويں پاپائی حکمرانی نوں بطور سہوِ تاریخی بےنقاب کیتا۔ کئی مؤرخین نے اس معاملہ دی پائیس نہم دے پاپائی قیادت وچ بطور اہم ترین واقعہ نشان دہی دی تے اوہ 1858ء وچ اس معاملے دے سلجھاؤ تے اک سال بعد اپنے اکثر علاقے توں محرومی نوں اک ہی پلڑے وچ رکھدے نيں۔اس معاملے نے فرانسیسی بادشاہ نیپولن سوم دی پالیسی نوں خاص طور اُتے تبدیل کيتا، جو اٹلی دے اتحاد دی مخالفت سےتحریک دی فعال حمایت وچ تبدیل ہويا۔ روايتی اطالوی تریخ نویس نے اتحاد اطالیہ دی تریخ وچ مورٹاہ معاملے نوں زیادہ اہمیت نئيں دتی، جس نوں 20واں صدی دے آخر تک یہودی علما نے یاد رکھیا سی، لیکن امریکی مؤرخ داؤد کیرتزر دے اک تحقیقی مطالعے نے 1997ء وچ اس معاملے وچ فیر توں اک وسیع تر جانچ دی شروعات دا آغاز کیتا ۔
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.