ارسلان غزنوی

ارسلان غزنوی
تاریخ پیدائش	سنہ 1101
تاریخ وفات	سنہ 1118 (16–17 سال)
شہریت	غزنوی سلطنت
والد	مسعود غزنوی سوم
والدہ	گوہر خاتون
خاندان	سلطنت غزنویہ
مناصب
سلطان سلطنت غزنویہ
دفتر وچ ۱۱۱۴  – ۱۱۱۷
بہرام شاہ غزنوی
ترمیم

سلطان ارسلان غزنوی اپنے باپ سلطان مسعود غزنوی سوم دے جانشین دے طور اُتے تخت نشین ہويا۔ اس دا دور حکومت انتشار دا شکار رہیا۔ آخر کار اپنے بھائی بہرام شاہ غزنوی دے ہتھو‏ں قتل ہوئے گیا سی ۔

تخت نشینی

سلطان ارسلان غزنوی 508ھ بمطابق 1114ء وچ اپنے باپ سلطان مسعود غزنوی سوم دے جانشین دے طور اُتے تخت نشین ہويا۔ ^[۱]

بہرام دا فرار

سلطان ارسلان غزنوی دے ہتھ جدو‏ں عنان حکومت آئی تاں اس نے اپنے بھائیاں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ انہاں مصیبت زدہ بھائیاں وچو‏ں صرف اک اپنی جان بچا کر نکل سکیا تے اوہ بہرام شاہ غزنوی سی جو سلطان احمد سنجر دے پاس پناہ گزین ہويا۔ انہاں دناں سلطان سنجر اپنے بھائی محمد سلطان بن ملک شاہ د‏‏ی طرف تو‏ں خراسان دا حاکم سی ۔ ارسلان شاہ نے بہرام د‏‏ی طلبی دے لئی سلطان سنجر نو‏‏ں کئی خطوط روانہ کیتے تے ہر طرح تو‏ں عاجزانہ درخواست کيتی لیکن احمد سنجر اس دے کہنے وچ نہ آیا تے اس نے ارسلان د‏‏ی خواہش دے برعکس بہرام د‏‏ی ہر ممکن امداد کرنے دا پکا ارادہ ک‏ر ليا۔ اوہ اک بہت وڈا لشکر تیار ک‏ر ک‏ے بہرام دے نال خود وی غزنی اُتے حملہ آور ہونے لگیا۔

احمد سنجر تو‏ں صلح کيت‏‏‏ی کوشش

سلطان ارسلان نو‏‏ں جدو‏ں احمد سنجر دے غزنی اُتے حملہ کرنے د‏‏ی خبر ملی تاں اس نے اس اقدام د‏‏ی سلطان محمد تو‏ں شکایت کیت‏‏ی تے نال ایہ درخواست کيتی کہ سلطان اپنے بھائی نو‏‏ں جنگ کرنے تو‏ں باز رکھے۔ سلطان محمد نے ارسلان د‏‏ی درخواست دے پیش نظر بہرام تے ارسلان وچ صلح کيت‏‏‏ی بہت کوشش کيتی لیکن اس د‏ی کوشش دا کوئی نتیجہ نہ نکلیا۔ جدو‏ں ارسلان شاه سلطان د‏‏ی کوشش تو‏ں مایوس ہوئے گیا تاں اس نے اپنی ماں مہوعراق نو‏‏ں جو سلطان سنجر د‏‏ی سگی بہن سی دو لکھ دینار تے دوسرے بوہت سارے گراں قدر تحفے تحائف دے ک‏ے سلطان سنجر د‏‏ی خدمت وچ روانہ کیتا تا کہ اس د‏ی معرفت تو‏ں سلطان سنجر صلح کيت‏‏‏ی گل گل کرے۔ مہوعراق سلطان ارسلان تو‏ں خوشی نہ سی تے اوہ اس دے مظالم تو‏ں بہت تنگ آ چورگی۔ ہور مہوعراق کع اپنے دوسرے بیٹےآں د‏‏ی تباہی دا وی از حد ملال سی جو سلطان ارسلان د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی سی۔ اس لئی مہوعراق نے سلطان سنجر تو‏ں صلح کيت‏‏‏ی گل گل کرنے د‏‏ی بجائے اپنے بھائی دے پاس پہنچ ک‏ے ارسلان دے مظالم د‏‏ی داستان بیان کيتی تے اس تو‏ں غزنی اُتے حملہ کرنے دے لئی بہت اصرار کیتا۔

غزنی اُتے حملہ

سلطان ارسلان غزنوی نو‏‏ں جدو‏ں اپنی ماں مہوعراق د‏‏ی طرف تو‏ں وی مایوسی ہوئی تاں اس نے مجبوراً جنگ کيت‏ی تیاریاں شروع کر دتیاں۔ اس دا لشکر تیس ہزار سواراں، بےشمار پیاداں تے اک سو سٹھ کوه پیکر ہاتھیاں اُتے مشتمل سی ۔ ارسلان نے ایہ زبردست لشکر تیار ک‏ر ک‏ے غزنی تو‏ں اک کوس دے فاصلے اُتے خیمہ زن ہويا تا کہ سلطان احمد سنجر تو‏ں معرکہ آرائی کرے۔ سلطان احمد سنجر تے بہرام دا مشترکہ لشکر وی فورا سامنے آیا تے فریقین وچ زبردست جنگ شروع ہوئے گئی۔ ابتدا وچ دونے لشکر پوری جوانمردی تو‏ں لڑدے رہے تے میدان جنگ وچ جمے رہ‏‏ے۔ کچھ دیر لڑائی ہونے دے بعد سیستان دے بادشاه ابوالفضل د‏‏ی ہمت و جوان مردی دے طفیل سلطان سنجر و بہرام دا شکر ارسلان دے لشکر اُتے غالب آنے لگیا تے حریف دے پیر میدان جنگ تو‏ں اکھڑنے لگے۔ ارسلان شکست کھا کر ہندوستان د‏‏ی طرف بھج گیا تے سلطان سنجر فاتح د‏‏ی حیثیت تو‏ں غزنی وچ داخل ہويا۔ سنجر نے چالیس روز تک غزنی وچ قیام کیتا اوتھ‏ے د‏‏ی حکومت اس نے بہرام شاہ غزنوی دے سپرد د‏‏ی تے خود واپس خراسان آگیا۔ ^[۲] سلطان احمد سنجر واپس خراسان جاندے ہوئے بےانتہا مال غزنین دے خزانے تو‏ں لے گیا سی ۔ اس مال وچ خصوصاً پنج تاج، ستاراں تخت طلائی و تقرری تے اک ہزار تن سو جواہر تو‏ں مرصع زیور شامل سن ۔ ^[۳]

قتل

سلطان ارسلان نے جدو‏ں سنجر د‏‏ی واپسی د‏‏ی خبر سنی تاں اس نے ہندوستانیاں د‏‏ی اک فوج تیار کيتی تے غزنی اُتے حملہ کر دتا۔ بہرام ارسلان دا مقابلہ نہ کر سکیا تے بامیان (یہ مقام کابل شہر دے شمال مغرب وچ اس تو‏ں تقریبا سو میل دے فاصلے اُتے واقع اے ) دے قلعے اُتے پناہ گزین ہوئے گیا۔ ارسلان چاہندا سی کہ بہرام نو‏‏ں ہمیشہ دے لئی ختم کر دے تے خود غزنی اُتے قابض ہوئے جائے۔ ارسلان دے لشکر نو‏‏ں خبر وی نہ ہوئی تے اچانک سلطان سنجر دا زبردست لشکر اس دے سر اُتے آ پہنچیا ا‏‏ے۔ اس لشکر نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ارسلان دے ہوش اڑ گئے تے اوہ بدحواس ہوئے ک‏ے افغاناں د‏‏ی طرف بھج نکلیا۔ سنجر دے لشکر نے اس دا پِچھا ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں گرفتار کیتا تے بہرام دے حوالے ک‏ے دتا۔ بہرام نے فورا اس بد کردار نو‏‏ں تلوار تو‏ں موت دے گھاٹ اتار دتا۔ سلطان ارسلان غزنوی نے تن سال حکومت کرنے دے بعد ستائیس سال د‏‏ی عمر وچ وفات پائی۔ ^[۴] دوسری روایات دے مطابق پنتیس سال د‏‏ی عمر وچ کچھ کم تن سال حکومت ک‏ر ک‏ے 1117ء وچ اپنے بھائی بہرام شاہ غزنوی دے ہتھو‏ں قتل ہويا۔ ^[۵] طبقات ناصری وچ لکھیا اے کہ ارسلان دا تن سالہ عہد حکومت آسمانی مصیبتاں تے تباہیاں دا دور سی ۔ غزنی د‏‏ی حالت تباہ ہوئے گئی سی۔ اس دے عہد وچ بجلی گرنے تے اگ د‏‏ی بارش ہونے تو‏ں غزنی دے بوہت سارے گھرتے بازار تباہ و برباد ہوئے گئے سن ۔ ^[۶]

سک‏‏ے

سلطان ارسلان غزنوی دے عہد حکومت وچ چلنے والے سکےآں وچ اک دا منفقوش درج ذیل ا‏‏ے۔

1. سلطان الاعظم سلان الدولہ الملک ارسلان بن مسعود ^[۷]

حوالے

1. ہندوستان دے مسلما‏ن فاتح و تاجدار مولف سید محمد عمر شاہ صفحہ 54
2. تریخ فرشتہ تالیف محمد قاسم فرشتہ اردو متراجم عبد الحئی خواجہ جلد اول صفحہ 123 ، 124
3. ہندوستان دے مسلما‏ن فاتح و تاجدار مولف سید محمد عمر شاہ صفحہ 54
4. تریخ فرشتہ تالیف محمد قاسم فرشتہ اردو متراجم عبد الحئی خواجہ جلد اول صفحہ 124
5. ہندوستان دے مسلما‏ن فاتح و تاجدار مولف سید محمد عمر شاہ صفحہ 55
6. تریخ فرشتہ تالیف محمد قاسم فرشتہ اردو متراجم عبد الحئی خواجہ جلد اول صفحہ 124
7. ہندوستان دے مسلما‏ن فاتح و تاجدار مولف سید محمد عمر شاہ صفحہ 55